|
|
Trịnh Quang Nhã theo đuổi nghệ thuật làm tiêu bản xương từ năm 2020 đến nay. |
Dưới ánh đèn nhá nhem trong căn nhà ở phường 1 (TP Cà Mau), bộ xương rắn uốn lượn như đang trườn trên mặt bàn. Những mảnh sọ khô, đốt sống trắng phếu và dụng cụ mổ xẻ xếp cạnh nhau gọn gàng.
Trịnh Quang Nhã (sinh năm 2001) đang dùng nhíp gắp từng mẩu thịt nhỏ ra khỏi bộ xương rắn. Sau đó, lũ bọ ăn xác Dermestid được sử dụng để xử lý sạch sẽ những gì còn sót lại. Cuối cùng, chàng trai dùng oxy già để tẩy xương, ráp thành một tiêu bản hoàn chỉnh hoặc chế tác thành nhẫn, vòng tay, dây chuyền.
Làm nghề hơn 5 năm, Quang Nhã có thể kiếm được tới vài chục triệu đồng từ tác phẩm. Anh mở xưởng, dành riêng một khu vực để trưng bày những bộ xương ấn tượng của cá sấu, rắn hổ mang. Những thứ tưởng chừng “ghê rợn” đã làm thay đổi đáng kể cuộc sống của chàng trai miền Tây.
Bước ngoặt bất ngờ
Quang Nhã từng làm nhiều nghề để kiếm sống, từ phụ bán quán cà phê, thợ sắt cho đến thiết kế đồ họa 2D. Năm 2020, anh vô tình biết đến nghề làm tiêu bản xương thông qua một bài viết trên mạng xã hội.
Cảm giác lạ lẫm ban đầu chuyển thành tò mò rồi cuốn Nhã vào hành trình tự mày mò, thất bại liên tục trong vài tháng đầu.
 |
| Quang Nhã tự mày mò học chế tác tiêu bản xương động vật. |
“Lúc đó, ở Việt Nam chưa có ai dạy cụ thể nên tất cả phải tự tìm hiểu”, anh chia sẻ, tiết lộ thêm bản thân học qua video, bài viết nước ngoài rồi áp dụng từng chút vào bộ xương rắn, ếch.
Tiêu bản đầu tiên Nhã làm thành công là bộ xương rắn hoa cỏ, dài khoảng 40 cm. Dù thành phẩm còn nhiều lỗi, đó là động lực để anh theo đuổi đam mê. Một năm sau, chàng trai bắt đầu bán được những tiêu bản xương đầu tiên và đến nay là hơn 1.300 mẫu trên sàn thương mại điện tử.
Những ngày đầu, Quang Nhã không chia sẻ với ai về đam mê. Cha mẹ anh khi đó cũng hoang mang khi thấy con trai cứ đem về xác rắn, ếch còn tươi.
Chưa kể, làm việc với xương và xác động vật đôi khi còn tiềm ẩn nguy hiểm. Nhã từng tự tay giải phẫu nhiều loài rắn độc như hổ mang, cạp nong hay lục mũi hếch, có lần phát hiện một con rắn còn đến 4 chiếc răng có khả năng tiết độc, rất nguy hiểm nếu vô tình chạm vào vết thương hở.
Nhã nói mình duy trì làm nghề không chỉ vì thu nhập khá mà còn là cách đóng góp vào việc giảng dạy và nghiên cứu về giải phẫu rắn tại Việt Nam.
“Nhiều người nghĩ tôi chỉ làm cho vui hoặc gây chú ý nhưng tôi thấy mình thay đổi từng ngày khi làm tiêu bản, kiên nhẫn và kỹ tính hơn. Nhiều trường học, viện nghiên cứu còn liên hệ xin ảnh, dùng tiêu bản của tôi dạy học sinh”, anh chia sẻ.
    |
Trên sàn thương mại điện tử, một mẫu trang sức xương của Quang Nhã có giá từ 400.000 đến 11 triệu đồng, tùy vào độ phức tạp và kích cỡ. |
Bộ xương giá 40 triệu đồng
Hơn 5 năm làm nghề, Quang Nhã đã xây dựng quy trình làm tiêu bản ổn định và mở xưởng chế tác ở Cà Mau. Từ lúc nhận xác động vật đã chết đến khi ra thành phẩm, mọi công đoạn được anh làm thủ công để giữ được hình dạng, kết cấu xương.
Một bộ xương sẽ trở thành tiêu bản hoàn chỉnh sau 4 bước, bao gồm: lọc bỏ nội tạng, để côn trùng xử lý phần thịt, tẩy trắng - khử khuẩn và ghép xương. Bước phức tạp nhất là ghép hình, phải đảm bảo mỗi chi tiết xương khớp chính xác với cấu trúc giải phẫu.
Theo Nhã, một tiêu bản phải đúng từ khung xương, tỷ lệ và đảm bảo không còn sót lại thịt hay tủy. Sau đó là yếu tố nghệ thuật, bảo đảm tư thế, tạo hình và thông điệp tron mỗi bộ xương. Anh thường chọn những dáng phức tạp để tiêu bản có chiều sâu hơn là một mẫu trưng bày.
“Tôi thích làm những tiêu bản thật khó, làm người ta nghĩ như con vật còn sống. Quan trọng nhất của tiêu bản là gợi cảm xúc, khiến người ta nhìn lâu hơn”, Nhã nói.
  |
| Nhã dành một khu vực riêng để trưng bày các tiêu bản độc đáo, từ rắn hổ mang đến hộp sọ cá sấu. Anh cho biết mình không giết hại động vật mà chỉ làm từ xác những con đã chết. |
Sau 5 năm, các sản phẩm của Quang Nhã trên sàn thương mại điện tử đã bán được hơn 1.300 mẫu với giá trung bình 1,5 triệu đồng. Chàng trai tiết lộ sản phẩm đắt nhất mình từng bán là bộ xương rắn lớn, được trưng bày ở sự kiện thời trang với giá 40 triệu đồng.
Nhã không ít lần bị người khác nhận xét là “kỳ quặc” hay “ám ảnh cái chết” nhưng khẳng định mình không thấy tổn thương. Anh tin sản phẩm của mình là một thứ sạch sẽ, đẹp và có trật tự.
“Có người kỳ thị nhưng cũng có người thấy thú vị. Nhiều người tò mò và hỏi tôi rất kỹ về các sản phẩm, tôi luôn sẵn lòng chia sẻ. Một bộ xương khiến người ta nghĩ về ký ức, sự sống hay tình yêu thì không đơn giản gắn liền với cái chết”, anh nhấn mạnh.
Phong cách phỏng vấn lập dị của Steve Jobs
Jobs đặt ra những khuôn phép chặt chẽ trong quy trình tuyển dụng. Ông thường hỏi những câu kỳ cục sở trường để xem xét ứng cử viên phản ứng thế nào trong tình huống bất ngờ. Mục tiêu là thu nhận đúng người, những con người sáng tạo, thông minh tinh quái và một chút nổi loạn.
