"Tôi bán hơi thở của mình để bắt bào ngư nuôi con, chứ không phải để nuôi mấy bà già!" - câu nói của nhân vật Gwang-rye trong phim không chỉ là một lời trách, mà còn hé lộ tinh thần kiên cường của những người phụ nữ Jeju.
Dù khởi đầu như một câu chuyện gia đình ấm áp, When Life Gives You Tangerines (tựa tiếng Việt: Khi cuộc đời cho bạn quả quýt) đã biến đảo Jeju thành một "nhân vật chính" thực thụ với phong cảnh tuyệt đẹp và văn hóa đặc sắc.
 |
| Cảnh sắc Jeju trong "Khi cuộc đời cho bạn quả quýt". |
3 có
Ở Jeju, phụ nữ là linh hồn của hòn đảo. Trong Khi cuộc đời cho bạn quả quýt, nhân vật Ae-sun (IU và Moon So-ri đóng ở hai giai đoạn cuộc đời) lớn lên nhờ ba người “dì” - bạn của mẹ cô - luôn bên cạnh, dù không cùng huyết thống. Họ bảo vệ Ae-sun khỏi điều tiếng, can thiệp khi con gái cô bị ép trở thành haenyeo - thợ lặn biển - nghề mà mẹ Ae-sun từng hy sinh cả đời để cô không phải nối tiếp.
Mối dây gắn bó giữa những người phụ nữ, tình chị em vượt lên huyết thống, là một trong những mạch cảm xúc mạnh mẽ của phim. Chính IU chia sẻ rằng cảm hứng từ các nhân vật nữ đã giúp cô viết nên ca khúc Shh.. (2024) để tri ân mẹ, bạn bè và những người phụ nữ quan trọng trong đời.
 |
| Những người phụ nữ Jeju được khắc họa trong "Khi cuộc đời cho bạn quả quýt". |
Jeju được gọi là “Samdado” - nơi có 3 thứ là nhiều nhất: đá, gió và phụ nữ. Đàn ông Jeju thường ra khơi đánh cá, nhưng nhiều người không trở về vì biển dữ. Vậy nên phụ nữ ở lại, vừa làm nông, vừa nuôi dạy con, vừa lặn biển kiếm sống. Họ trở thành trụ cột gia đình - một truyền thống bắt nguồn từ bi kịch nhưng đã hun đúc nên thế hệ những người mẹ mạnh mẽ, can trường.
3 không
Một hình ảnh quen thuộc xuất hiện nhiều lần trong Khi cuộc đời cho bạn quả quýt là những ngôi nhà mái rơm truyền thống của Jeju. Trước cửa, thay vì cánh cổng kín mít như thường thấy, là ba thanh gỗ đặt ngang giữa hai trụ đá - gọi là jeongnang.
Thoạt nhìn, chiếc “cổng” này trông mong manh đến mức có thể khiến người xem tự hỏi: kẻ trộm chẳng phải sẽ dễ dàng bước vào? Thế nhưng, thiết kế này không để ngăn người, mà là để cản vật – cụ thể là bò và ngựa, vốn được thả tự do trong các đồng cỏ ở Jeju. Còn người thì... cứ vào nếu cần. Bởi Jeju từ lâu được gọi là Sammudo - hòn đảo “ba không”: không cổng, không trộm, không ăn xin.
 |
| Những ngôi nhà không có cổng đóng kín phổ biến ở Jeju. |
Ngoài lý do giữ gia súc, cổng jeongnang còn rất thực dụng: cổng cao dễ bị gió lớn và bão ở Jeju thổi bay, trong khi jeongnang chỉ cao ngang hông, vừa đủ vững chắc mà vẫn thông thoáng. Và đặc biệt, đây cũng là cách người dân báo hiệu cho hàng xóm về tình trạng trong nhà.
Ba thanh gỗ của jeongnang chính là “mật mã” giao tiếp. Nếu cả ba thanh đều đặt ngay ngắn, nghĩa là gia chủ đi vắng lâu. Nếu bỏ một thanh, chủ nhà chỉ đi gần và sẽ sớm quay về. Hai thanh bỏ là đang có việc gần nhà. Còn khi gỡ hết một bên, tức là chủ nhà đang ở trong.
Chi tiết này có thể thấy trong nhà của Ae-sun - nơi đôi khi chỉ còn một bên jeongnang được dựng, làm dấy lên lo ngại về việc trẻ con vấp ngã, nhưng thực chất là một dấu hiệu ngầm: mẹ đang ở nhà.
Ngày nay, chiếc cổng không khoá của Jeju vẫn hiện diện như một biểu tượng của lòng tin, sự gần gũi và cách sống giản dị mà tự do.
Quýt Jeju
Quýt - đặc sản của Jeju - cũng chính là “nhân vật” góp mặt ngay trong tựa tiếng Anh của bộ phim. Tên gốc tiếng Hàn Pokssak Sogatsuda, là một câu nói trong phương ngữ Jeju có nghĩa là "Bạn đã vất vả rồi".
Trong khi đó, tựa tiếng Anh Khi cuộc đời cho bạn quả quýt lại chơi chữ dựa trên câu thành ngữ nổi tiếng "When life gives you lemons, make lemonade" (Khi cuộc sống cho bạn trái chanh, hãy pha thành nước chanh), mang hàm ý về tinh thần tích cực và mạnh mẽ đối mặt với khó khăn.
Nhưng vì sao lại là trái quýt?
Với bất kỳ ai quen thuộc với Jeju, điều này không khó hiểu. Quýt không chỉ là một loại trái cây, mà đã trở thành biểu tượng gắn liền với vùng đất này. Jeju chiếm hơn 90% tổng sản lượng quýt của cả Hàn Quốc. Ở Hàn, thậm chí có câu đùa rằng "Ai ở Jeju thì chắc hẳn nhà cũng có vườn quýt".
Khí hậu đặc trưng giúp quýt mọc khắp nơi, đến mức người ta có thể dễ dàng bắt gặp những cây quýt trĩu quả mọc dọc đường. Trong phim, hình ảnh các thành viên trong gia đình Ae-sun nướng quýt - một món đặc sản dân dã của Jeju - cũng góp phần mang đến cảm giác đời thường mà đậm bản sắc địa phương.
Vậy nên, sau khi xem phim, nếu ai đó nhắc đến Jeju và trái quýt, có lẽ bạn sẽ thấy loại quả ngọt này không chỉ quen thuộc hơn mà còn mang theo nhiều tầng ý nghĩa - về sự kiên cường, về hơi thở cuộc sống thường nhật, và cả những điều ngọt ngào mà cuộc đời có thể đem lại, kể cả trong lúc gian nan.
Có những tình yêu không cần nói thành lời, nhưng vẫn luôn hiện diện, dịu dàng và vĩnh cửu. Trong Triệu lá thư gửi mẹ, mỗi trang sách là một phong thư nhỏ, chứa đựng lời nhắn gửi chân thành và sâu sắc để dành tặng những người phụ nữ quan trọng trong cuộc đời mỗi chúng ta.
