Bác sĩ Trần Thu Thủy (Bệnh viện Nhi Trung ương) cho biết mùa hè nóng là nỗi lo ngại lớn đối với nhiều phụ huynh. Nhiệt độ và độ ẩm không khí tăng cao bất thường kéo theo nguy cơ trẻ bị suy kiệt vì nóng, thậm chí là say nắng. Hoạt động lâu ngoài trời, dưới ánh nắng gay gắt, không uống đủ nước và mặc quần áo không thích hợp có thể khiến trẻ mắc các bệnh do nắng nóng.
 |
| Nắng nóng khiến trẻ có nguy cơ mắc rất nhiều bệnh. Ảnh: Lê Hiếu. |
Dưới đây là 4 vấn đề trẻ thường gặp phải khi thời tiết nắng nóng và cách xử trí theo hướng dẫn của bác sĩ Trần Thu Thủy:
1. Mất nước
Trẻ bị mất nước khi lượng dịch thoát ra qua mồ hôi và nước tiểu lớn hơn lượng dịch uống vào. Mất nước ở mức độ nhỏ, kể cả chỉ tương đương 2% cân nặng, cũng có thể ảnh hưởng xấu tới trẻ. Mất nước làm giảm khả năng điều hòa thân nhiệt và do đó làm tăng nguy cơ mắc các bệnh khác.
Các biểu hiện của mất nước:
- Môi khô, khát nước, tiểu ít hoặc không tiểu, nước tiểu cô đặc, sẫm màu.
- Khóc không có nước mắt.
- Trẻ quấy khóc, khó chịu.
- Có vẻ ủ rũ, lờ đờ, mệt mỏi.
- Trường hợp nặng, trẻ có biểu hiện mắt trũng, thóp trũng, buồn nôn, nôn, lờ đờ hay hôn mê.
Xử trí: Nếu nghi ngờ bé bị thiếu nước, cần chuyển trẻ vào nơi thoáng mát, cho uống nước. Nếu bé không cảm thấy dễ chịu hơn cần tìm sự trợ giúp y tế.
2. Chuột rút do nóng
Chuột rút do nóng là tình trạng đau cơ hay co cứng cơ, thường xuất hiện ở vùng bụng, cánh tay hay cẳng chân, khi vận động quá mức trong thời tiết nóng. Trẻ hay vã mồ hôi nhiều khi hoạt động mạnh dễ bị chuột rút. Ra mồ hôi nhiều khiến cơ thể mất nước và muối, hàm lượng muối thấp trong cơ khiến cơ co rút đau đớn. Chuột rút do nóng cũng có thể là biểu hiện của kiệt sức.
Xử trí:
- Ngừng hoạt động thể lực và ngồi yên ở nơi râm mát.
- Uống nhiều nước.
- Tiếp tục ngừng hoạt động thể lực mạnh trong vòng vài giờ sau khi hết bị chuột rút để tránh kiệt sức hay say nắng.
- Tìm trợ giúp y tế nếu tình trạng không cải thiện sau một giờ.
3. Kiệt sức do nóng
Các dấu hiệu cảnh báo:
- Vã mồ hôi như tắm, người nhợt nhạt, chuột rút, mệt mỏi, đau đầu, buồn nôn, nôn, ngất.
- Da lạnh và ẩm ướt.
- Mạch nhanh và yếu.
- Thở nhanh và nông.
Xử trí:
- Nếu không được điều trị, kiệt sức vì nóng có thể tiến triển thành say nắng. Cần tìm trợ giúp y tế nếu tình trạng này không tiến bộ sau một giờ.
- Giúp trẻ hạ thân nhiệt bằng các biện pháp: Cho uống nước mát, tắm nước mát, lau người bằng khăn mát, đưa trẻ tới nơi có quạt mát, điều hòa, mặc quần áo nhẹ nhàng, thoáng mát.
4. Say nắng
Đây là căn bệnh nghiêm trọng nhất do nắng nóng. Bệnh xuất hiện khi cơ thể không còn khả năng kiểm soát nhiệt độ. Biểu hiện của tình trạng này là thân nhiệt gia tăng nhanh chóng, ra mồi hôi không đủ để giải tỏa nhiệt, cơ thể không thể tự làm mát. Thân nhiệt có thể lên tới 39,5 độ C hoặc cao hơn trong vòng 10-15 phút. Say nắng có thể dẫn tới tử vong hoặc tàn phế vĩnh viễn nếu không được điều trị cấp cứu kịp thời.
Các dấu hiệu cảnh báo:
- Thân nhiệt lên cao (trên 39,5 độ C)
- Da nóng, đỏ và khô (không ra mồ hôi)
- Mạch nhanh, mạnh
- Đau đầu nhức nhối
- Chóng mặt
- Buồn nôn
- Mê sảng
- Mất ý thức
Xử trí:
- Say nắng là tình trạng cấp cứu, có thể dẫn tới tử vong. Khi thấy trẻ có những dấu hiệu nêu trên cần nhờ người gọi xe cấp cứu trong khi tìm cách hạ thân nhiệt của trẻ.
- Chuyển trẻ tới khu vực râm mát.
- Nhanh chóng hạ thân nhiệt của trẻ bằng bất cứ biện pháp nào, ví dụ dùng vòi nước mát hay xô nước mát xối lên người, dùng khăn ướt lau người… Nếu độ ẩm không khí thấp, cần bọc trẻ trong một tấm vải ướt và mát rồi quạt thật mạnh.
- Theo dõi thân nhiệt và tiếp tục các biện pháp làm mát cho tới khi nhiệt độ xuống còn 38,5 hay 39 độ C.
Những trẻ có nguy cơ mắc bệnh cao:
- Trẻ dưới 4 tuổi: Tỷ lệ diện tích bề mặt cơ thể trên cân nặng cao hơn so với người lớn khiến lượng nhiệt hấp thu từ môi trường và lượng nhiệt sản sinh khi vận động đều cao hơn. Trẻ quá nhỏ chưa thể tự vận động để lấy nước uống sẽ phụ thuộc hoàn toàn vào người chăm trẻ. Trẻ đủ lớn để tự lấy nước cũng thường hay quên, không uống đủ nước.
- Trẻ bị bệnh cấp tính, đặc biệt là sốt và bệnh đường tiêu hóa.
- Trẻ vận động quá nhiều, nhất là nếu chưa quen với nắng nóng, lại quá mập hoặc không thật khỏe mạnh.
- Trẻ đang dùng các loại thuốc làm giảm khả năng điều hòa nhiệt của cơ thể, ví dụ thuốc kháng histamin chống dị ứng, thuốc lợi tiểu hay thuốc điều trị bệnh tâm thần.
- Trẻ từng có tiền sử bị bệnh liên quan tới nắng nóng.
