Hầu hết phụ huynh mong muốn con có nhiều thành tựu, hành vi tốt, sự tự tin và biết cách nâng cao giá trị bản thân. Tuy nhiên, điều quan trọng, không ai sinh ra đã hoàn hảo, vì vậy, phụ huynh cần chấp nhận sự thật con sẽ có lúc phạm sai lầm, cư xử chưa đúng mực.
Lúc này, chính cách cha mẹ xử lý và phản ứng với tình huống sẽ quyết định liệu trẻ có thừa nhận, hiểu ra sai lầm của mình, đưa ra quyết định tốt hơn và phát triển thói quen lành mạnh trong tương lai hay không.
Theo Lynne Azarchi, Giám đốc điều hành của Trung tâm Thanh thiếu niên Kidsbridge (New Jersey, Mỹ), tổ chức phi lợi nhuận phòng chống bắt nạt, các bậc cha mẹ cần lưu ý 5 điểm khi trẻ phạm sai lầm nhằm nuôi dạy con tự tin, thông minh, thấu cảm.
Tập trung vào hành vi của con
Theo CNBC, khen ngợi hành vi cụ thể sẽ tốt hơn khen toàn bộ đứa trẻ. Đó là sự khác biệt giữa việc nói "con thật là một đứa trẻ ngoan!" và "con đã rất tuyệt vời khi đặt đồ chơi gọn gàng vào hộp!".
Tương tự, việc chỉ trích hành vi cụ thể của con cũng hữu ích hơn thay vì nói chung chung. Ví dụ, phụ huynh nên nói "mẹ không thích việc con đánh em trai, đó không phải là điều tốt" thay vì "con là một người anh tệ".
Với trẻ nhỏ, cha mẹ cần giải thích rõ ràng để con hiểu nhanh hơn. Khi họ tập trung vào hành vi, trẻ sẽ có lựa chọn tốt hơn để xem xét trong tương lai.
 |
| Thái độ ứng xử hợp lý của cha mẹ khi trẻ phạm lỗi sẽ giúp con nhận ra lỗi và sửa đổi tốt hơn. Ảnh: Marieclaire. |
Tạo cảm giác tội lỗi, không phải xấu hổ cho con
Giáo sư tâm lý học Adam Grant cho biết tạo cảm giác tội lỗi cho trẻ sẽ tốt hơn là khiến con cảm thấy xấu hổ. Chuyên gia này lập luận cảm giác xấu hổ không có hiệu quả với những việc gây hậu quả tồi tệ. Trong khi đó, cảm giác tội lỗi, khi được sử dụng cẩn thận, có thể là động lực mạnh mẽ để trẻ sửa đổi.
Ví dụ, nếu con làm sai điều gì đó, việc nói và dè bỉu con không phải là người tốt sẽ mang lại cảm giác xấu hổ. Ngược lại, việc giải thích hành vi sai lầm của con ảnh hưởng người khác như thế nào (tạo cảm giác áy náy, tội lỗi) giúp con hiểu và có hành vi tích cực hơn trong tương lai.
"Khi trẻ em cảm thấy tội lỗi, chúng có xu hướng ăn năn và hối hận, đồng cảm với người mà chúng đã làm hại, cố gắng sửa chữa sai lầm", Grant nói.
Giúp trẻ xây dựng giá trị bản thân từ sớm
Chuyên gia Grant khuyến nghị trước khi trẻ chập chững biết đi chuẩn bị vào mẫu giáo, cha mẹ nên tập nhờ con giúp đỡ. Cho con tham gia vào các công việc hàng ngày giúp trẻ hình thành lòng thấu cảm, khiến con cảm thấy việc mình giúp đỡ cha mẹ có ý nghĩa to lớn.
Phụ huynh có thể nâng cao, rèn luyện tính cách tích cực của con bằng cách đặt những câu hỏi như "con sẽ chia sẻ đồ chơi cho bạn chứ?", "con có chăm sóc mọi người không?" hay "con có thể chơi với em trai khoảng 10 phút giúp mẹ không?".
Đặc biệt, điều này cần được thực hiện từ sớm khi trẻ còn nhỏ. Nếu cha mẹ làm điều này quá muộn, con đã lớn, không quen với việc giúp đỡ người khác.
 |
| Hỗ trợ con xây dựng giá trị của bản thân từ khi còn nhỏ sẽ giúp trẻ tự tin, thông minh và biết đồng cảm khi lớn lên. Ảnh: Staracademykids. |
Thảo luận về cảm xúc
Đây là bí quyết nuôi dạy con từ tiến sĩ Markus Paulus, giáo sư tâm lý học phát triển tại ĐH Ludwig Maximilian ở Munich, Đức.
Chuyên gia này khuyên phụ huynh nên có những cuộc trò chuyện cởi mở và cùng con thực hiện các hoạt động khám phá cảm xúc. Chẳng hạn, nếu con trai la hét với em gái, cha mẹ nên hỏi con cảm thấy thế nào khi đó và nghĩ xem em gái cảm nhận như thế nào khi bị mắng.
Mục đích của điều này là hướng trẻ bước vào thế giới của cảm xúc. Trong một nghiên cứu, các nhà khoa học đã quan sát việc phụ huynh đọc sách ảnh cho con mới biết đi. Họ phát hiện những đứa trẻ được yêu cầu thảo luận về cảm xúc trong sách có xu hướng chia sẻ nhanh và thường xuyên hơn.
Không hối lộ con
Đôi khi cha mẹ từ bỏ việc sửa chữa hành vi xấu của trẻ và sử dụng cách hối lộ con. Nhưng một số nhà nghiên cứu khuyến cáo phụ huynh cần tránh điều này.
Hối lộ là chiến lược chỉ có tác dụng ngắn hạn. Hành vi tốt không phải là thứ nên mua bằng đồ chơi và thức ăn. Cha mẹ cần tác động đến cảm xúc, tính cách tự nhiên của trẻ về việc muốn làm điều tốt.
