Khi tìm kiếm cụm từ "quỹ đầu tư" trên các trang thông tin, bạn sẽ thấy nhiều loại khác nhau gồm quỹ tương hỗ, quỹ đại chúng, ETF,... Thật khó để người mới nghiên cứu đầu tư quyết định giữa hàng nghìn lựa chọn trên.

Bài viết sau sẽ trả lời một số thắc mắc thường trực về quỹ đầu tư cùng lời khuyên cá nhân giúp bạn tham khảo trước khi quyết định.

Quỹ đầu tư là gì?

Quỹ đầu tư (investment fund) thực ra là một rổ tiền chung của nhiều nhà đầu tư góp vào thành một quỹ cho công ty quản lý quỹ thực hiện đầu tư và quản lý nó.

Trong số các loại quỹ, ví dụ có quỹ mở đại chúng dành cho các nhà đầu tư cá nhân như bạn, như tôi hoặc nhà đầu tư tổ chức. Quỹ thành viên (một dạng quỹ đóng) cũng là quỹ đầu tư nhưng sẽ không được đề cập trong phạm vi bài này vì nó dành cho nhà đầu tư có giá trị tài sản lớn (pháp nhân/cá nhân).

Dưới quỹ đầu tư, hay quỹ đại chúng, chúng ta có một số quỹ phổ biến, gồm:

- Quỹ mở (Open End Fund): Hoạt động dưới hình thức đầu tư tập thể, và có thời gian hoạt động “mở” với số lượng nhà đầu tư không giới hạn.

So với quỹ đóng, quỹ mở có tính thanh khoản cao hơn nhờ cho phép người tham gia giao dịch mua bán bất kỳ lúc nào, quỹ đầu dựa theo giá trị tài sản ròng (NAV – Net Asset Value) của quỹ.

- Quỹ đóng (Closed End Fund): Nhà đầu tư góp vốn vào quỹ một lần duy nhất và trong một khoảng thời gian giới hạn, sau đó quỹ sẽ đóng sổ, không cho phép nhà đầu tư bổ sung thêm hoặc rút vốn trước khi hết thời hạn hoạt động, trung bình từ 5 đến 7 năm.

Để giúp nhà đầu tư quỹ đóng chuyển nhượng phần vốn góp của mình trên thị trường thứ cấp, tức sàn giao dịch chứng khoán, công ty quản lý quỹ có thể đưa quỹ đóng niêm yết lên sàn giao dịch.

Như thế, nhà đầu tư có thể mua bán chuyển nhượng quỹ đóng trên sàn như một cổ phiếu niêm yết thông thường.

- Quỹ ETF (Exchange Traded Fund): Đây là hình thức quỹ đầu tư thụ động mô phỏng theo chỉ số nhất định trên thị trường. Từng rổ index có thể bao gồm nhiều cổ phiếu hàng đầu.

Đầu tư vào ETF nghĩa là nhà đầu tư không cần tự lựa chọn cổ phiếu mà chỉ tham gia "sao chép" các chứng khoán tốt nhất có thể.

Đơn vị quản lý quỹ đại chúng được gọi là các công ty quản lý quỹ. Còn Fintech, công ty bảo hiểm, công ty chứng khoán hay ngân hàng được xem là những đối tác phân phối danh mục quỹ đến công chúng.

Ví dụ, một công ty bảo hiểm có thể chuyên về bảo hiểm y tế, sức khỏe, nhưng khi họ bán các hợp đồng bảo hiểm nhân thọ liên kết đầu tư, họ có thể nhờ các chuyên gia quản lý quỹ để quản lý danh mục đầu tư.

Công ty quản lý quỹ sẽ có đội ngũ chuyên gia quản lý tiền của bạn. Sau khi kêu gọi góp vốn từ nhiều cá nhân và nhóm đầu tư, họ dùng tiền đầu tư vào đa dạng danh mục như cổ phiếu, trái phiếu, chứng khoán, tiền tệ, vàng, bất động sản,...

Bạn cần biết gì khi đầu tư vào quỹ?

Nhờ có những chuyên gia trên, bạn không cần có kiến thức chuyên môn để tự mình đầu tư vào các quỹ. Thông qua chứng chỉ quỹ được cung cấp, bạn đã gián tiếp sở hữu nhiều loại tài sản khác nhau, ngay cả với những ngành mà nhà đầu tư cá nhân khó tiếp cận như dầu khí, khí đốt, năng lượng mới,...

Dù vậy, bạn vẫn nên quan tâm đến một số thông tin cần thiết liên quan đến bảng điện, đồng thời kiên trì, kỷ luật tích lũy qua năm tháng để đạt hiệu quả cao.

Số vốn để bắt đầu đầu tư quỹ thường là 1 triệu đồng. Với Fintech, bạn có thể chỉ cần 50.000 đồng.

Để đa dạng hóa và dàn trải rủi ro, các quỹ đầu tư có thể đưa tiền của bạn vào nhiều kênh, nhiều ngành và sản phẩm khác nhau. Những cụm từ như "quỹ chủ động", "quỹ thụ động" là cách giải thích chiến thuật đầu tư của nhóm quản lý quỹ.

Nghĩa là, họ có thể chủ động sàng lọc, phối hợp các kênh đầu tư để đưa vào danh mục mình quản lý, hoặc thụ động mô phỏng các chỉ số, rổ chứng khoán có sẵn trên thị trường (ETF).

Không giống với những khoản đầu tư khác, bạn không có quyền kiểm soát trực tiếp danh mục đầu tư của mình. Khi đã chuyển giao trách nhiệm đầu tư cho công ty, việc của bạn là để họ mua bán tài sản trong danh mục và cố gắng tạo lợi nhuận cao nhất có thể.

Tất nhiên, bạn sẽ mất một vài chi phí để được hỗ trợ. Đây cũng là điểm các nhà đầu tư cần cân nhắc trước khi chọn nền tảng đầu tư vào quỹ.

"Tiền đẻ ra tiền" từ quỹ đại chúng như thế nào?

Câu chuyện lợi nhuận và rủi ro sẽ được áp dụng vào từng danh mục mà các quỹ giới thiệu cho bạn. Tùy vào khẩu vị rủi ro, độ tuổi, mục tiêu tài chính, bạn có thể cân nhắc và quyết định đầu tư vào danh mục phù hợp nhu cầu của mình.

Khi đầu tư vào quỹ, bạn có thể chọn góp vốn một lần hoặc sử dụng quy tắc bình quân giá (dollar-cost average) thâu gom từng tháng, từng quý cho một loại chứng chỉ quỹ.

Mỗi năm, các chuyên gia sẽ đầu tư và phân bổ vốn của bạn sao cho đảm bảo việc tăng trưởng. Mức sinh lợi có thể lên hoặc xuống tùy vào biến động của thị trường.

Những danh mục đầu tư ổn định có thể cho nhiều vốn vào kênh tiền gửi ngân hàng, trái phiếu. Còn danh mục tăng trưởng cao hơn sẽ có tỉ lệ phần trăm vốn vào cổ phiếu và các kênh rủi ro nhiều hơn.

Bạn có được thu nhập tổng hợp từ các nguồn:

• Lợi nhuận từ tài sản mình có trong danh mục. Ví dụ, thu cổ tức với cổ phiếu, lợi tức với trái phiếu.
• Thị giá của các tài sản trong danh mục của bạn tăng.
• Sự chênh lệch giữa giá mua, giá bán của chứng chỉ quỹ sau khi trừ các chi phí liên quan cho quỹ đầu tư.

Dựa vào đâu để bạn chọn một quỹ tốt?

Để chọn quỹ đầu tư sinh lợi tốt, bạn cần:

• Quan tâm công ty quản lý quỹ. Hãy chọn những công ty uy tín, có thâm niên trên thị trường, kết quả hoạt động có lợi nhuận cao và ổn định qua nhiều năm. Ngoài ra, họ cần minh bạch công bố kết quả định kỳ và có bên thứ ba kiểm toán, đánh giá.
• Cân nhắc cách phân bổ danh mục đầu tư của quỹ. Tùy vào mục tiêu đầu tư, mỗi người sẽ có suy nghĩ khác nhau. Điều quan trọng là bạn luôn luôn tìm hiểu chỉ số lợi nhuận của quỹ/danh mục những năm trước để đo lường.
• Tìm hiểu đội ngũ lãnh đạo và các chuyên gia quản lý quỹ. Họ thường phải là những chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực của mình.
• So sánh chi phí. Các chi phí có thể lấn vào lợi nhuận khiến phần lời của bạn ít đi. Bạn có thể quan tâm đến giá trị tài sản ròng (NAV) tôi đã đề cập để đánh giá hiệu quả hoạt động của quỹ.

Trong khi các nhà quản lý quỹ phải phân tích các danh mục đầu tư để chọn, thì bạn cần phân tích kế hoạch đầu tư của họ, đồng thời xem xét tình trạng thua lỗ có thể xảy ra.

Ưu điểm của đầu tư quỹ đại chúng

• Giảm thiểu rủi ro nhờ đa dạng hóa đầu tư.
• Nhà đầu tư ít tốn thời gian theo dõi.
• Tiền của nhà đầu tư được quản lý bởi đội ngũ chuyên gia đầu ngành.
• Có sự giám sát chặt chẽ của các cơ quan nhà nước.
• Bỏ vốn ít nhưng mua được nhiều kênh, nhiều ngành, tài sản, sản phẩm.
• Lợi nhuận ổn định, tính thanh khoản cao.
• Tránh ảnh hưởng từ biến động thị trường, phù hợp với người có mức độ chấp nhận rủi ro thấp, tâm lý không vững vàng khi giá thay đổi.

Hạn chế khi đầu tư quỹ đại chúng

• Vẫn có rủi ro dù ít. Rủi ro có thể đến từ thị trường vĩ mô hoặc chiến lược đầu tư của người quản lý.
• Nhà đầu tư không có quyền kiểm soát hàng ngày trên các quyết định của quỹ.
• Bạn sẽ mất chi phí cho quỹ.
• Đôi khi xung đột giữa các nhà đầu tư tham gia cũng ảnh hưởng đến lợi nhuận của bạn.

*Các nội dung trong bài không phải khuyến nghị đầu tư.