Ung thư đại trực tràng, hay còn gọi là ung thư ruột kết, là căn bệnh trong đó các tế bào khỏe mạnh trong đại tràng hoặc trực tràng thay đổi và phát triển ngoài tầm kiểm soát, tạo thành khối u. Khối u có thể là ung thư hoặc lành tính. Khối u ung thư là khối u ác tính, có nghĩa là nó có thể phát triển và di căn sang các bộ phận khác của cơ thể.
Theo Hiệp hội Ung thư Mỹ, mặc dù những người trên 50 tuổi có nguy cơ mắc bệnh cao nhất, nhiều bằng chứng cho thấy tỷ lệ ung thư đại trực tràng ngày càng gia tăng ở người trẻ tuổi. Các yếu tố như lối sống, thói quen ăn uống và gia đình đều đóng một vai trò trong việc bạn có thể có nguy cơ mắc bệnh như thế nào.
Lối sống ít vận động
Theo Insider, nghiên cứu được đăng trên trang web của Viện Y tế quốc gia Mỹ phát hiện ngồi quá lâu trong thời gian dài là yếu tố nguy cơ gây ra nhiều bệnh ung thư, bao gồm cả ung thư đại trực tràng.
Ngược lại, tập thể dục thường xuyên có thể giúp giảm nguy cơ. Tiến sĩ Francis Giardiello, bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa của Johns Hopkins Medicine, cho biết hoạt động thể chất dường như có tác dụng bảo vệ, giúp giảm nguy cơ ung thư đại trực tràng.
Vì vậy, các chuyên gia khuyên bạn nên tập thể dục vài giờ mỗi tuần, cho dù đó là đi bộ, chơi thể thao, nâng tạ hoặc bất cứ điều gì khác để phòng ngừa ung thư và những vấn đề sức khỏe khác.
 |
| Ngồi nhiều, ít vận động làm tăng nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng. Ảnh: Businessinsider. |
Chế độ ăn uống thiếu chất xơ, rau củ quả
Những gì bạn ăn là một trong những yếu tố quan trọng đánh giá rủi ro phát triển ung thư ruột kết. Chế độ ăn uống với nhiều rau củ quả, ngũ cốc nguyên hạt giúp cơ thể có đủ chất xơ - chất dinh dưỡng quan trọng để ngăn ngừa các bệnh mạn tính như ung thư.
Tiến sĩ Anjee Davis, Chủ tịch của Fight Colorectal Cancer - tổ chức vận động cho bệnh nhân ung thư đại trực tràng, cho biết chất xơ rất quan trọng vì nó giữ cho hệ tiêu hóa hoạt động tốt và làm giảm chứng viêm, tình trạng có thể dẫn đến ung thư đại trực tràng và các bệnh khác.
Chế độ ăn uống thiếu chất xơ và thực phẩm thực vật, lại rất giàu thực phẩm chế biến, ngũ cốc tinh chế và đường, làm tăng nguy cơ mắc ung thư.
"Không có một chế độ ăn uống phù hợp với mọi người, nhưng có nhiều hướng dẫn ăn uống lành mạnh. Bất kể bạn ăn uống như thế nào, mục tiêu tốt để ngăn ngừa ung thư là rau củ quả chiếm khoảng 2/3 đĩa ăn của bạn", tiến sĩ Davis nói.
Ăn nhiều thịt đỏ và chất béo bão hòa
Trong khi thực phẩm thực vật như rau dường như có tác dụng bảo vệ chống lại ung thư ruột kết, một số bằng chứng cho thấy thịt đỏ và thịt đã qua chế biến có tác dụng ngược lại, làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Nhiều nghiên cứu cho thấy ăn quá nhiều thịt đỏ có thể không tốt cho sức khỏe. Trong khi đó, một số nghiên cứu khác chỉ ra rằng ăn vừa phải là tốt.
Vì vậy, bạn có thể không cần phải cắt thịt hoàn toàn. Nhưng các chuyên gia khuyên bạn nên giảm tiêu thụ thịt đỏ xuống một vài khẩu phần mỗi tuần và hạn chế các loại thực phẩm bổ sung chất béo như thịt xông khói, xúc xích, thịt nguội.
"Nếu bạn chọn ăn thịt đỏ, hãy ăn không quá 340-510 gram mỗi tuần và tránh các loại thịt chế biến sẵn càng nhiều càng tốt. Hãy lưu ý đến cách bạn chế biến thịt, vì bằng chứng cho thấy nhiệt độ cao có thể làm tăng mức độ của các hợp chất gây ung thư trong thịt", tiến sĩ Davis khuyến cáo.
Chỉ số BMI cao
Tiến sĩ Davis cho biết chỉ số khối cơ thể (BMI), hay tỷ lệ giữa chiều cao và cân nặng, có thể là chỉ số cảnh báo về nguy cơ ung thư đại trực tràng.
Nhiều nghiên cứu đã phát hiện những người có chỉ số MBI trên 25 (thừa cân) hoặc 30 (béo phì) có nguy cơ cao mắc ung thư đại trực tràng. Trong đó, một số bằng chứng cho thấy nguy cơ gần gấp đôi ở những người có chỉ số BMI cao.
Do đó, theo tiến sĩ Austin Chiang, bác sĩ tiêu hóa và Trợ lý giáo sư y khoa tại Jefferson Health (hệ thống y tế phi lợi nhuận đa bang ở Mỹ), béo phì là yếu tố cần được xem xét để đánh giá nguy cơ ung thư đại trực tràng.
Bạn có thể quản lý cân nặng để giảm nguy cơ mắc ung thư, đặc biệt là khi kết hợp với các thay đổi lối sống khác, như chế độ ăn uống, tập thể dục, giảm hút thuốc và sử dụng rượu.
 |
| Những người có chỉ số BMI cao cần quản lý cân nặng để giảm nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng. Ảnh: Telegraph. |
Uống nhiều rượu
Theo Hiệp hội Ung thư Mỹ, cồn là chất gây ung thư được biết đến, có thể làm tăng nguy cơ mắc nhiều loại ung thư. Điều chưa rõ ràng là bao nhiêu rượu là an toàn. Hầu hết chuyên gia khuyên không nên uống nhiều hơn một ly đồ uống có cồn mỗi ngày đối với phụ nữ và không quá hai ly mỗi ngày đối với nam giới.
Một số nghiên cứu lại phát hiện ra rằng không có lượng rượu nào là an toàn và ngay cả 1-2 ly đồ uống hàng ngày cũng có thể làm tăng nguy cơ ung thư.
Di truyền
Tiến sĩ Giardiello cho biết không phải tất cả yếu tố nguy cơ gây ung thư đại trực tràng đều có thể thay đổi được và có tới 20% trường hợp mắc bệnh này là do di truyền.
Tiền sử gia đình bị ung thư đại trực tràng hoặc polyp ruột kết (phát triển bên trong hệ tiêu hóa) có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Do di truyền và các yếu tố khác, bạn có thể bị ung thư đại trực tràng ngay cả khi có lối sống lành mạnh. Vì vậy, điều quan trọng là bạn phải nhận thức được nguy cơ của mình và đi tầm soát thường xuyên.
"Chúng tôi đã gặp nhiều bệnh nhân, đặc biệt là người mắc ung thư đại trực tràng khởi phát sớm, đều tuân thủ các khuyến nghị về lối sống để phòng ngừa ung thư trước đó. Thay đổi lối sống là quan trọng, nhưng chúng không thay thế việc sàng lọc thường xuyên", tiến sĩ Davis nhận định.
Trong khi đó, tiến sĩ Chiang khuyến cáo nếu có tiền sử gia đình bị ung thư đại trực tràng, ruột kết, điều quan trọng là phải cho mọi người trong gia đình biết để có biện pháp phòng ngừa thích hợp và chia sẻ thông tin đó với bác sĩ.
