Sáng 5/6, Ủy viên Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban tư pháp của Quốc hội Nguyễn Văn Hiện cho biết như trên.
Tỉnh nào có nhiều oan sai nhất?
Theo ông Hiện, trong kỳ giám sát (từ ngày 1/10/2011 đến ngày 30/9/2014), có 71 trường hợp làm oan người vô tội và một số trường hợp khác có dấu hiệu bị oan đang được xem xét, giải quyết đã cho thấy tình hình làm oan người vô tội trong hoạt động tố tụng hình sự hiện nay còn nghiêm trọng.
Có một số vụ đặc biệt nghiêm trọng gây bức xúc trong dư luận, gây mất lòng tin của nhân dân đối với công lý, giảm sút uy tín của cơ quan bảo vệ pháp luật.
Một số địa phương lại để xảy ra nhiều trường hợp làm oan như : các tỉnh Sóc Trăng (7 người), Khánh Hòa (6 người), Thanh Hóa (5 người), Vĩnh Phúc (4 người), Đắk Lắk (4 người), Cần Thơ (4 người), Bến Tre (3 người), Bình Phước (3 người), Quảng Trị (2 người), Cà Mau (2 người), Đà Nẵng (2 người).
Theo Chủ nhiệm Ủy ban tư pháp của Quốc hội Nguyễn Văn Hiện, bên cạnh những sai lầm, vi phạm nghiêm trọng trên, hoạt động điều tra, truy tố, xét xử còn nhiều vi phạm khác trong việc áp dụng pháp luật hình sự, tố tụng hình sự như biên bản điều tra bị tẩy xóa, thiếu thành phần tham gia tố tụng, việc kê biên tài sản, xử lý vật chứng chưa đúng quy định... dẫn đến tình hình khiếu nại, tố cáo về tư pháp diễn biến phức tạp, có những trường hợp gay gắt, kéo dài.
“Phần lớn các sai lầm trong việc áp dụng pháp luật đã được các cơ quan có thẩm quyền tố tụng thanh tra, kiểm tra, phát hiện, xử lý kịp thời. Tuy nhiên, một số trường hợp do có khiếu nại gay gắt sau đó báo chí, dư luận phản ánh thì cơ quan có trách nhiệm mới xem xét, xử lý”, Chủ nhiệm Ủy ban tư pháp của Quốc hội Nguyễn Văn Hiện cho biết.
Chủ nhiệm Ủy ban tư pháp của Quốc hội Nguyễn Văn Hiện cũng cho biết, nguyên nhân chính dẫn đến các trường hợp oan, sai chủ yếu thuộc về lỗi chủ quan của một số người tiến hành tố tụng (trình độ, năng lực yếu kém, trách nhiệm và đạo đức nghề nghiệp hạn chế).
 |
| Chủ nhiệm Ủy ban tư pháp của Quốc hội Nguyễn Văn Hiện trình bày báo cáo giám sát về tình hình oan sai. |
“Nguyên nhân của các trường hợp bắt, tạm giữ, ra lệnh tạm giam thiếu căn cứ chủ yếu do một bộ phận Điều tra viên hạn chế về trình độ, năng lực trong đánh giá tính chất, mức độ hành vi phạm pháp, chưa phân biệt được vi phạm hành chính với hành vi phạm tội, do quy định pháp luật về căn cứ bắt khẩn cấp, tạm giữ, tạm giam chưa chặt chẽ”, Chủ nhiệm Ủy ban tư pháp của Quốc hội Nguyễn Văn Hiện nói.
Phạm nhân tự sát, tại sao?
Trong quản lý tạm giữ, tạm giam còn để xảy ra 78 trường hợp tự sát, 6 trường hợp chết do can phạm đánh nhau. Trại tạm giam Công an tỉnh Quảng Ninh để xảy ra 4 trường hợp bị can phạm tội đặc biệt nghiêm trọng tự sát.
Nguyên nhân do người quản lý Nhà tạm giữ, Trại tạm giam chưa làm hết trách nhiệm. Do việc quản lý các phạm nhân có nhiều tiền án, tiền sự, côn đồ và các bị can phạm tội đặc biệt nghiêm trọng, các bị án tử hình gặp nhiều khó khăn. Có nơi, Nhà tạm giữ, Trại tạm giam bị xuống cấp nghiêm trọng, quá tải, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn trong quá trình giam giữ, nhất là tại các quận, huyện ở các thành phố lớn.
Giải quyết tố cáo bức cung, nhục hình còn chậm
Chủ nhiệm Ủy ban tư pháp của Quốc hội Nguyễn Văn Hiện cho biết: UBTV Quốc hội nhận thấy, còn để xảy ra một số trường hợp bức cung, dùng nhục hình trong hoạt động điều tra, vi phạm pháp luật nghiêm trọng, xâm phạm đến quyền con người, quyền công dân của người bị tình nghi thực hiện tội phạm và trong một số trường hợp chính là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến oan, sai.
Trong kỳ, có 46 đơn tố cáo về bức cung, nhục hình trong hoạt động điều tra, trong đó đã giải quyết 40 đơn. Có 26 vụ/40 bị can nguyên là cán bộ Công an bị khởi tố về các tội xâm phạm hoạt động tư pháp, trong đó có 12 vụ/24 bị can về tội dùng nhục hình.
Đáng lưu ý để xảy ra một số vụ dùng nhục hình gây hậu quả nghiêm trọng, làm chết người, gây bức xúc trong dư luận như các vụ: Điều tra viên (Công an Sóc Trăng) đã dùng nhục hình ép bị can Trần Văn Đở và 6 bị can khác phải khai theo ý chí của mình là đồng phạm trong vụ giết người, cướp tài sản dẫn đến việc khởi tố, bắt giam oan 7 người.
Năm Công an ở Tuy Hòa (Phú Yên) dùng nhục hình dẫn đến cái chết của Ngô Thanh Kiều. Điều tra viên (Công an Bắc Giang) nhục hình nghiêm trọng đối với bị can Nguyễn Thị Nguyệt Nga. Cả ba vụ nhục hình trên đều được khởi tố, điều tra xử lý hình sự.
Có nơi điều tra viên còn mớm cung khi lấy lời khai người bị tạm giữ, hỏi cung bị can. Chẳng hạn, điều tra viên đã mớm cung bị can Nguyễn Toàn Thắng (Bình Phước) bị khởi tố về tội Hiếp dâm trẻ em, “nếu nhận tội thì sẽ cho về thi tốt nghiệp phổ thông và đại học” trong khi kết luận giám định và các tài liệu khác không đủ căn cứ buộc tội.
Qua giám sát cho thấy, các hành vi bức cung, dùng nhục hình thường diễn ra ngay sau khi bắt, tạm giữ hoặc khi lấy lời khai mà phạm nhân không nhận tội. Việc tố giác bức cung, nhục hình và việc điều tra chứng minh việc bức cung, dùng nhục hình thường gặp khó khăn do hành vi phạm tội xảy ra tại địa điểm, bối cảnh đặc biệt, khép kín, chỉ có người lấy lời khai và người bị tình nghi phạm tội.
Chủ nhiệm Ủy ban tư pháp của Quốc hội Nguyễn Văn Hiện cho hay, nhìn chung, việc giải quyết các đơn tố cáo về bức cung, dùng nhục hình trong quá trình điều tra còn chậm, ảnh hưởng quyền con người, quyền công dân.
Việc xử lý đối với cán bộ vi phạm pháp luật có biểu hiện nương nhẹ, thiếu nghiêm minh, chưa tương xứng với tính chất, mức độ hành vi phạm tội và hậu quả xảy ra như: vụ 5 Công an ở Tuy Hòa, Phú Yên dùng nhục hình nghiêm trọng dẫn đến chết người nhưng bản án hình sự sơ thẩm lần đầu chỉ xử phạt 1 bị cáo 5 năm tù, 1 bị cáo 2 năm tù, 1 bị cáo 6 tháng tù, còn lại 2 bị cáo khác được hưởng án treo; vụ hai cán bộ Công an thị xã Gia Nghĩa, Đăk Nông phạm tội “Bắt giữ người trái pháp luật” dẫn đến nạn nhân chết nhưng Tòa án đều cho các bị cáo hưởng án treo là quá nhẹ).
