Khác với Việt Nam và một số quốc gia khác, sách giáo khoa ở Mỹ vô cùng đa dạng và phong phú. Theo Chris Nguyễn (một du học sinh tại Mỹ), mỗi bang có những sách khác nhau. Thậm chí, mỗi quận khác nhau sẽ có chương trình đào tạo khác nhau.
Thực tế, phần lớn trường công lập đều sử dụng loại sách giáo khoa chính do hội đồng tại địa phương kiểm duyệt. Hội đồng này do Bộ Giáo dục của bang cấp quyền.
Sau đó, sách sẽ được đưa về trường. Tuy nhiên, giáo viên không bắt buộc phải sử dụng chúng. Nhiều người thích sử dụng các tài liệu khác để thay thế.
Do thị trường sách giáo khoa ở Mỹ lớn và giàu tiềm năng (đặc biệt ở các bang lớn), các nhà xuất bản luôn cố gắng cho ra đời những cuốn sách với nội dung mới.
 |
| Trước khi đến tay người tiêu dùng, một cuốn sách giáo khoa ở Mỹ phải trải qua nhiều vòng thẩm định. Ảnh: San Antonio Express-News. |
Ai cũng có thể viết sách giáo khoa
Theo lý thuyết, bất cứ ai cũng có thể viết và xuất bản sách giáo khoa. Tuy nhiên, trước khi có thể đến tay học sinh trường công, nó phải được một số ủy ban phê duyệt.
Mỗi bang khác nhau có những yêu cầu khác nhau. Bang nào cũng yêu cầu sách phải có tính xác thực và có tính liên kết.
Thân thế của tác giả đứng thứ hai về tầm quan trọng. Các nhà xuất bản thường ký hợp đồng với một số ít Freelancer (người làm tự do) có kiến thức và chuyên môn cụ thể. Người viết sách không buộc phải có chứng chỉ.
Bên cạnh đó, nhiều nhà xuất bản thích sách giáo khoa do một nhóm tác giả biên soạn hơn là chỉ một tác giả. Nguyên nhân là những ý tưởng tạo nên nội dung của sách không chỉ là sản phẩm trí tuệ của một người mà còn là sự tổng hợp của các lĩnh vực.
Theo Eric Weil (quản lý đối tác tại Công ty Nghiên cứu Thị trường Student Monitor), một học sinh phải chi khoảng 535 USD mỗi năm cho sách giáo khoa.
Ví dụ, bất cứ ai có bằng tiến sĩ trong một lĩnh vực liên quan có thể tham gia viết sách và một giáo viên trung học có thể viết ví dụ. Ngoài ra, nhà xuất bản có thể là một học giả tiếng tăm hơn làm chủ biên. Người này sẽ giám sát dự án và có tiếng nói cuối cùng về nội dung.
Sau khi tự kiểm tra chất lượng, nhà xuất bản sẽ trình cuốn sách lên ủy ban đánh giá của bang để phê duyệt. Ủy ban này có thể gợi ý những cuốn sách đạt tiêu chuẩn cho hội đồng bang hoặc đề xuất thay đổi nếu phát hiện thiếu sót trong nội dung.
Tuy được kiểm tra khắt khe, nội dung của một số cuốn sách giáo khoa vẫn có thể gây dậy sóng dư luận về những thông tin trong đó. Điển hình là vụ sách giáo khoa lịch sử lớp 4 tại bang Virginia năm 2009.
Cuốn sách nói rằng hàng nghìn người Mỹ gốc Phi đã chiến đấu cho miền Nam nước Mỹ trong suốt thời kỳ nội chiến. Đây là giả thuyết bị hầu hết nhà sử học bác bỏ.
Tác giả nhận được gì?
Tất nhiên, người thưởng thức "miếng bánh" từ thị trường sách giáo khoa không chỉ dừng lại ở riêng các nhà xuất bản. "Nhiều tác giả viết sách giáo khoa vì mục đích tài chính", David A. Rees, giảng viên tại Đại học Southern Utah, nói.
Người đàn ông này cho biết sách giáo khoa mang lại nguồn lợi nhuận lớn cho tác giả. Ví dụ, mỗi năm, thị trường Mỹ tiêu thụ khoảng 250 cuốn sách Kế toán Trung cấp với mức giá khoảng 100 USD/cuốn. Tiền bản quyền tác giả bắt đầu ở mức 15% giá bán hoặc có thể cao hơn sau khi đạt được doanh số nhất định.
"Theo đó, tác phẩm của một tác giả nếu chiếm 10% thị phần trên thị trường sách Kế toán Trung cấp sẽ kiếm được 375.000 USD trong năm đầu tiên. Trong năm thứ 2 và thứ 3 (đối với một cuốn sách ấn bản 3 năm), lợi nhuận giảm xuống 60% so với năm trước đó, tương đương 225.000 USD và 135.000 USD. Như vậy, tổng cộng tác giả kiếm về 735.000 USD đối với tác phẩm này", ông nói.
Để nhận được số tiền này, ngoài việc viết sách, tác giả cũng phải làm việc với các biên tập, lắng nghe ý kiến của họ, làm bố cục trang hoàn chỉnh với hình ảnh, đồ thị và bảng biểu. Những công việc còn lại thuộc về trách nhiệm của nhà xuất bản hoặc do hai bên thương lượng.
Bên cạnh đó, Rees cho hay tác giả cũng có thể có nhiều ưu tiên hơn nếu sách họ viết mang tính hướng dẫn. Ngoài ra, ông cũng lưu ý các nhà xuất bản tìm kiếm những ý tưởng sáng tạo chứ không phải là ý tưởng cũ viết lại dưới hình thức khác.
Texas được đánh giá là một trong những bang có những bộ sách giáo khoa tốt nhất nước Mỹ. Vị trí này đến từ 4,8 triệu người dùng sách giáo khoa (số liệu năm 2011) và đặc điểm hệ thống của chính quyền bang.
Bên cạnh đó, bang này cũng trả 100% chi phí cho tất cả sách giáo khoa ở trường công, miễn là cuốn sách đó nằm trong danh sách được hội đồng thẩm định chấp nhận. Vì vậy, chúng luôn được in với số lượng lớn và các bang khác thích mua sách giáo khoa của bang này để tận dụng các lợi ích.
