Virus hợp bào hô hấp (RSV) là tác nhân gây nhiễm trùng đường hô hấp phổ biến, đặc biệt ở trẻ nhỏ, người cao tuổi và người suy giảm miễn dịch.
RSV không chỉ là bệnh của trẻ nhỏ
Virus lây qua giọt bắn, dịch tiết mũi họng hoặc tiếp xúc với bề mặt nhiễm khuẩn. Bệnh thường gây ho, sổ mũi, sốt nhẹ, nhưng ở trẻ nhỏ có thể dẫn đến viêm tiểu phế quản hoặc viêm phổi nặng. Hiện chưa có thuốc đặc hiệu, điều trị chủ yếu là giảm triệu chứng và hỗ trợ hô hấp. Phòng ngừa bằng vệ sinh tay, tránh tiếp xúc người bệnh và tiêm kháng thể hoặc vaccine RSV cho nhóm nguy cơ cao.
Vaccine RSV giúp giảm nguy cơ mắc bệnh nặng và được khuyến nghị tiêm một liều duy nhất để bảo vệ trong mùa dịch.
Người từ 50 tuổi trở lên nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi tiêm vaccine RSV
Theo hướng dẫn mới của Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC), người từ 50 tuổi trở lên có bệnh lý nền nên trao đổi với bác sĩ về việc tiêm vaccine RSV. Khi vaccine RSV được phê duyệt lần đầu năm 2023, chỉ dành cho người từ 60 tuổi trở lên, nhưng hiện phạm vi đã được mở rộng.
Các bệnh lý đủ điều kiện tiêm vaccine RSV gồm:
- Bệnh tim mạch mạn tính
- Bệnh phổi
- Bệnh gan
- Bệnh thận giai đoạn cuối
- Bệnh hồng cầu hình liềm
- Béo phì nghiêm trọng
- Suy giảm miễn dịch
- Người sống trong viện dưỡng lão cũng thuộc nhóm nên tiêm.
 |
| Người cao tuổi được khuyến nghị tiêm vaccine RSV để phòng ngừa biến chứng hô hấp nặng trong mùa lạnh. |
Người từ 75 tuổi trở lên cần tiêm vaccine RSV để được bảo vệ tối đa
CDC Mỹ khuyến cáo tất cả người từ 75 tuổi trở lên nên tiêm vaccine RSV, vì đây là nhóm có nguy cơ cao nhất mắc biến chứng nặng hoặc đe dọa tính mạng.
Nhiễm RSV có thể làm trầm trọng thêm các bệnh nền như hen suyễn, viêm phổi, viêm phế quản hoặc suy tim sung huyết.
Phụ nữ mang thai có thể tiêm vaccine RSV
Phụ nữ mang thai có thể tiêm vaccine abrysvo (pfizer), loại duy nhất được FDA chấp thuận cho đối tượng này. Hai vaccine khác là arexvy (GSK) và mResvia (Moderna), chưa được phê duyệt dùng cho phụ nữ mang thai.
CDC khuyến cáo tiêm một mũi vaccine RSV khi thai được 32-36 tuần, thường trong khoảng từ tháng 9 đến tháng 1. Nếu mẹ không tiêm trong thai kỳ, trẻ sơ sinh vẫn có thể được bảo vệ nhờ thuốc kháng thể đơn dòng như:
- Nirsevimab
- Enflonsia (clesrovimab)
Hai loại thuốc này giúp bảo vệ trẻ dưới 8 tháng tuổi khỏi RSV và có thể tiêm cho một số trẻ 8-19 tháng tuổi có nguy cơ cao trong mùa RSV thứ hai. Đây không phải vaccine mà là kháng thể đơn dòng tạo miễn dịch ngắn hạn, bảo vệ ngay lập tức trong giai đoạn nhạy cảm nhất.
Ai không nên tiêm vaccine RSV?
- Những người đã tiêm một liều vaccine RSV hiện chưa cần tiêm liều thứ hai, cho đến khi có cập nhật mới về thời gian bảo vệ.
- Người từng bị dị ứng nghiêm trọng với thành phần vaccine không nên tiêm.
Tác dụng phụ nhẹ có thể gặp gồm đau đầu, đau tại chỗ tiêm, sốt và buồn nôn.
Vaccine abrysvo (Pfizer) và mResvia (Moderna) đã được FDA chấp thuận cho người lớn có nguy cơ cao dưới 50 tuổi, nhưng CDC chưa khuyến nghị sử dụng ở nhóm này.
Tóm lại:
- Người từ 75 tuổi trở lên: Nên tiêm vaccine RSV.
- Người từ 50 tuổi trở lên có bệnh lý nền: Có thể đủ điều kiện tiêm.
- Phụ nữ mang thai 32-36 tuần: Nên tiêm để bảo vệ trẻ sơ sinh.
Hãy trao đổi với bác sĩ để biết bạn có nằm trong nhóm nên tiêm và thời điểm phù hợp nhất để được bảo vệ trong mùa RSV năm nay.
Súng, vi trùng và thép
Trong lịch sử loài người, đậu mùa, cúm, lao, sốt rét, dịch hạch, sở và dịch tả đều là những bệnh truyền nhiễm tiến hóa từ căn bệnh ở loài vật. Đến nay, ta lần ngược về lịch sử để xem sản xuất lương thực đã nảy sinh như thế nào ở một ít trung tâm và từ đó đã bành trướng nhanh chậm khác nhau đến thế nào sang các khu vực khác. Những khác biệt địa lý đó chính là lời đáp hệ trọng và tối hậu cho câu hỏi của Yali về việc tại sao dân tộc này lại khác dân tộc khác đến vậy về sức mạnh và sự dồi dào sung túc.
Cuốn sách Súng, vi trùng và thép là lược sử về các xã hội của loài người trong khoảng 13.000 năm trở lại đây. Tác giả tập trung tìm lời giải cho câu hỏi: “Tại sao lịch sử đã diễn ra trên mỗi châu lục một khác?”.
