Ba lý do khiến đàn ông Việt tuổi thọ không cao

Bệnh nhân tập phục hồi chức năng tại TP.HCM. Ảnh: Khương Nguyễn.

Các nghiên cứu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Cơ quan điều tra dân số Liên Hợp Quốc cho thấy tuổi thọ nam giới thường thấp hơn nữ giới từ 5 đến 10 năm, và khoảng cách này có xu hướng gia tăng tại nhiều quốc gia. Chẳng hạn, ở Trung Quốc, nam giới sống kém hơn nữ giới 5 năm, tại Mỹ là 7 năm, còn ở Nga khoảng cách gần 10 năm.

Theo số liệu năm 2024 của Tổng cục Thống kê, người Việt Nam có thời gian sống khỏe mạnh trung bình 65,4 năm; trong đó nam giới khoảng 62,8 năm, còn nữ giới khoảng 68 năm, chênh lệch 5,2 năm. Tuổi thọ trung bình từ lúc mới sinh là 74,5 năm, với nam giới khoảng 72,3 năm và nữ giới 77,3 năm, tức nữ giới sống thọ hơn nam giới khoảng 5 năm.

“Vì sao lại có sự khác biệt như vậy?”, đại biểu Tô Ái Vang (đoàn Cần Thơ) đặt câu hỏi trong phiên thảo luận về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035.

3 yếu tố giảm tuổi thọ của nam giới

Theo bà Tô Ái Vang, việc bổ sung các mục tiêu về nâng cao sức khỏe, thể chất, tinh thần, tầm vóc, tuổi thọ và chất lượng cuộc sống của người dân là rất cần thiết, đặc biệt đối với các nội dung liên quan trực tiếp đến sức khỏe và tuổi thọ của nam giới.

Vị đại biểu nhận định khoảng cách tuổi thọ giữa nam và nữ bắt nguồn từ ba nhóm nguyên nhân chính. Thứ nhất, các bằng chứng y học cho thấy quá trình mất dần nhiễm sắc thể Y trong một số tế bào ở nam giới theo thời gian, đặc biệt sau tuổi 60. Hiện tượng này làm tăng nguy cơ sẹo mô tim, dẫn đến suy tim và tử vong. Đại biểu đề nghị ngành y tế Việt Nam sớm nghiên cứu sâu hơn để hiểu rõ tác động tại nước ta.

Đại biểu Quốc hội Tô Ái Vang. Ảnh: Quốc Hội.

Thứ hai, nam giới thường duy trì nhiều thói quen bất lợi cho sức khỏe. Họ ít chú trọng chăm sóc bản thân, thường hút thuốc, uống rượu kéo dài, ăn uống vội vàng và ít tập thể dục hơn so với nữ giới. Đồng thời, nam giới có xu hướng thờ ơ với việc khám chữa bệnh, ít chú ý và ít tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ.

Đặc biệt, khi bước qua tuổi 40, hormone sinh dục nam suy giảm khiến cơ thể lão hóa nhanh hơn nhưng nhiều người vẫn chủ quan, không thích gặp bác sĩ, nghĩ bệnh “rồi sẽ tự khỏi”, dẫn đến việc phát hiện muộn và bỏ lỡ thời điểm điều trị vàng.

Thứ ba, nam giới thường kìm nén cảm xúc. Từ nhỏ, họ được định hình rằng phải chịu đựng áp lực, không bộc lộ yếu đuối hay nỗi đau. Điều này gây hại lâu dài cho cả thể chất lẫn tinh thần, làm suy giảm hệ miễn dịch và ảnh hưởng tiêu cực đến tuổi thọ.

Đề nghị nâng thời gian sống khỏe mạnh của nam giới lên 3 năm

Từ quan điểm “sức khỏe là vốn quý nhất của mỗi người và của toàn xã hội”, đại biểu Tô Ái Vang đưa ra ba kiến nghị.

Thứ nhất, tại điểm b khoản 1 Điều 1, bà đề nghị bổ sung hai chỉ tiêu cụ thể, bao gồm tăng thời gian sống khỏe mạnh ở nam giới trung niên thêm 3 năm vào năm 2030 và ít nhất 5 năm vào năm 2035; giảm tỷ lệ tử vong do bệnh không lây nhiễm ở nam giới xuống 30% đến năm 2030 và 50% đến năm 2035.

Nếu không có sự quan tâm thích đáng, xã hội sẽ thiếu đi những ‘trụ cột’, gây mất cân bằng giới và ảnh hưởng đến phát triển bền vững.

Đại biểu Tô Ái Vang

Thứ hai, tại điểm a khoản 2 Điều 1, đại biểu đề nghị bổ sung nội dung chăm sóc sức khỏe nam giới chuyên biệt, nhằm giải quyết những thách thức mang tính đặc thù, nâng cao hiệu quả phòng bệnh và chất lượng cuộc sống cho nam giới. Bà dẫn chứng một số quốc gia như Australia và Anh đã ban hành chiến lược riêng về chăm sóc sức khỏe nam giới với chương trình can thiệp mục tiêu, giúp cải thiện tiếp cận và thay đổi hành vi.

Thứ ba, tại điểm a khoản 5 Điều 1, đại biểu kiến nghị bổ sung một dự án trong chương trình mục tiêu quốc gia về chiến lược sức khỏe nam giới, tập trung vào thay đổi hành vi, truyền thông giới và phát triển dịch vụ thân thiện.

“Khi bước vào tuổi 70, độ tuổi trung thọ, nam giới sẽ trải qua nhiều biến đổi về sức khỏe và cuộc sống. Nếu không có sự quan tâm thích đáng, xã hội sẽ thiếu đi những ‘trụ cột’, gây mất cân bằng giới và ảnh hưởng đến phát triển bền vững. Điều này có thể dẫn tới sự cô đơn và nguy cơ bất bình đẳng của phụ nữ ở tuổi xế chiều”, bà nhấn mạnh.

Quốc hội thảo luận ở hội trường về Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đột phá cho công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân. Ảnh: Quốc Hội.

Đối với vấn đề nguồn lực, đại biểu đề cập khoản 3 Điều 1 về kinh phí thực hiện chương trình: tổng vốn giai đoạn 2026-2035 tối thiểu là 88.635 tỷ đồng, trong đó ngân sách nhà nước chiếm 77%, ngân sách địa phương 22% và vốn huy động hợp pháp khác khoảng 0,7%. “Việc phân bổ nguồn vốn thế này theo tôi là hợp lý, hướng tới mục tiêu xây dựng một Việt Nam khỏe mạnh, thịnh vượng”, đại biểu chia sẻ.

Tuy nhiên, bà lưu ý các địa phương khó khăn, đặc biệt vùng sâu, vùng xa, miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, nơi phụ thuộc nhiều vào ngân sách bổ sung từ Trung ương hoặc thường xuyên chịu thiệt hại do thiên tai, bão lũ… sẽ gặp thách thức khi bố trí vốn đối ứng.

Vì vậy, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo có cơ chế linh hoạt về tỷ lệ vốn đối ứng phù hợp từng vùng, miền. Bên cạnh đó, cho phép địa phương chủ động phân bổ kinh phí ưu tiên chăm sóc sức khỏe cộng đồng cấp bách khi xảy ra dịch bệnh trong khuôn khổ mục tiêu chung của chương trình. Cuối cùng, cần đơn giản hóa thủ tục, cho phép chỉ định thầu hoặc mua sắm rút gọn để bảo đảm kịp thời vật tư y tế và thuốc men phục vụ người dân.