Cho đến trước khi nhấn nút thông qua sáng nay, ý kiến đại biểu khi lấy phiếu vẫn chia làm 2 nhóm về quy định bắt buộc ghi âm, ghi hình hoạt động hỏi cung bị can.
Theo đó, gần 50% tổng số đại biểu tán thành, trong khi 34% đề nghị chỉ bắt buộc thực hiện hoạt động này trong trường hợp bị can về tội đặc biệt nghiêm trọng, bị can kêu oan, không nhận tội hoặc đối với vụ án phức tạp mà dư luận quan tâm.
Theo báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, việc ghi âm, ghi hình nhằm bảo đảm minh bạch quá trình hỏi cung, bảo vệ bị can, chống bức cung, dùng nhục hình, bảo vệ quyền con người, quyền công dân; đồng thời bảo vệ người hỏi cung, tránh bị vu cáo là cần thiết.
Ông Nguyễn Thanh Chấn - một trong những người bị kết án oan về tội giết người. |
Để bảo đảm tính khả thi, hiệu quả, tránh lãng phí, dự thảo luật quy định việc hỏi cung bị can tại cơ sở giam giữ hoặc tại trụ sở Cơ quan điều tra phải được ghi âm, ghi hình là phù hợp; còn tại các địa điểm tiến hành điều tra khác thì chỉ thực hiện theo yêu cầu của bị can, của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng.
Tuy nhiên, để thực hiện quy định này cần có hướng dẫn của cơ quan có thẩm quyền về trình tự, thủ tục việc bảo quản, sử dụng, lưu trữ kết quả ghi âm, ghi hình; đồng thời do phải có thời gian để đầu tư đồng bộ về cơ sở vật chất, đào tạo đội ngũ cán bộ thì cần có lộ trình thực hiện.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị giao Bộ trưởng Công an quy định cụ thể nơi có điều kiện để thực hiện việc ghi âm, ghi hình hoạt động hỏi cung kể từ ngày 1/1/2017. Chậm nhất đến 1/1/2019 thì thực hiện thống nhất hoạt động này trên phạm vi toàn quốc.
Chấm dứt cấp phép bào chữa
Một trong những quy định mới đáng chú ý của bộ luật Tố tụng hình sự (sửa đổi) là Quốc hội quyết định bỏ thủ tục "cấp giấy chứng nhận bào chữa", thay thế bằng thủ tục "đăng ký bào chữa".
Liên quan đến “quyền im lặng”, Bộ luật quy định: "người bị bắt, bị tạm giữ, bị can, bị cáo có quyền trình bày lời khai, trình bày ý kiến, không buộc phải đưa ra lời khai chống lại chính mình hoặc buộc phải nhận mình có tội".
Ủy ban Thường vụ Quốc hội giải thích, quy định như vây để đơn giản hóa thủ tục xác nhận tư cách tham gia tố tụng của người bào chữa, tạo điều kiện cho họ thực hiện việc bào chữa, tránh nhận thức cho rằng phải có "cấp phép bào chữa".