Bắt giữ trùm mafia sau 30 năm lẩn trốn

Tuy nhiên, vụ bắt giữ được cho là khó có thể dẫn đến sự sụp đổ của băng đảng Cosa Nostra, nhờ vào nguồn gốc và quy tắc hơn một thế kỷ của tổ chức tội phạm này.

Vụ đột kích bất ngờ

Matteo Messina Denaro là trùm mafia từng bị xét xử vắng mặt và bị kết án do liên quan đến hàng chục vụ giết người, trong đó có việc giúp đỡ chủ mưu 2 vụ đánh bom sát hại 2 thanh tra chống mafia hàng đầu là Giovanni Falcone và Paolo Borsellino năm 1992.

Ngoài ra, Denaro bị kết tội giết vợ của thanh tra Falcone, một số vệ sĩ của họ cũng như sát hại dã man con trai nhỏ tuổi của một tay trùm mafia. Nghi phạm cũng nằm trong số các trùm Cosa Nostra bị kết tội ra lệnh thực hiện một loạt vụ đánh bom vào năm 1993 gây thương vong và làm hư hại Phòng trưng bày Uffizi ở Florence, 2 nhà thờ lớn ở Rome và phòng trưng bày nghệ thuật ở Milan.

Dù lẩn trốn từ thời thanh niên, Denaro vẫn được coi là một trong những thủ lĩnh hàng đầu của băng nhóm này suốt thời gian trốn chạy. Hàng trăm sĩ quan cảnh sát đã được giao nhiệm vụ theo dõi người này trong nhiều năm.

Messina Denaro đã 60 tuổi và có vấn đề về sức khỏe, nên các nhà điều tra tập trung vào yếu tố này. Ông Pasquale Angelosanto, người đứng đầu đơn vị cảnh sát đặc nhiệm, cho biết: “Vụ bắt giữ diễn ra khi ông ta đến phòng khám thực hiện một số xét nghiệm và điều trị”.

Matteo Messina Denaro - trùm mafia hàng đầu Italy - bị bắt tại phòng khám tư nhân ở Palermo, Sicily, sau 30 năm lẩn trốn

Đó là phòng khám La Maddalena ở Palermo, cơ sở y tế cao cấp nổi tiếng về điều trị ung thư. Messina Denaro đã được điều trị một năm. Khi bị bắt, ông trùm không có vũ khí và ăn mặc như một bệnh nhân, mặc dù đeo chiếc đồng hồ trị giá ít nhất 30.000 euro.

“Ông ta không kháng cự chút nào”, đại tá Carabinieri Lucio Arcidiacono nói với các phóng viên. Khi hàng chục cảnh sát, đeo mặt nạ tập trung tại phòng khám, người dân địa phương mới biết sự việc nghiêm trọng đang diễn ra. Chỉ tới khi Messina Denaro được đưa ra ngoài, tiếng vỗ tay vang lên xung quanh.

Thủ tướng Italy Giorgia Meloni đã ca ngợi việc bắt giữ Messina Denaro là “chiến công lớn, cho thấy rằng họ không đầu hàng trước mafia”.

Trốn tránh pháp luật trong 30 năm

Sau khi Messina Denaro bị bắt, cảnh sát đã lục soát nơi ẩn náu gần đây nhất của nghi phạm. Đó là ngôi nhà trên con hẻm cụt ở Campobello di Mazara, gần Trapani. Chủ sở hữu là Andrea Bonafede, người mà “ông trùm” sử dụng tên tuổi trên căn cước để được điều trị ung thư.

Những bệnh nhân cùng điều trị khác nói với nhật báo La Repubblica rằng người đàn ông đeo khăn choàng hàng hiệu đã trò chuyện thoải mái với họ trong khi hóa trị và đôi khi tặng họ những chai dầu ô liu. 6 năm trước, chính quyền Italy đã tịch thu những vườn ô liu và cơ sở đóng chai trị giá 13 triệu euro có liên quan đến Messina Denaro ở vùng nông thôn gần Trapani.

Nhiều người thắc mắc tại sao phải mất hàng chục năm mới bắt được Messina Denaro? Trước đó, trùm mafia lập kỷ lục trốn tránh pháp luật lâu nhất là Bernardo Provenzano. Ông ta bị bắt trong trang trại gần Corleone, Sicily, vào năm 2006 sau 38 năm chạy trốn.

Việc các ông trùm có thể duy trì cuộc sống bí mật trong nhiều thập kỷ không làm cảnh sát và thanh tra Italy ngạc nhiên. Bởi từ lâu, những thủ lĩnh này dựa vào các mối liên hệ của tay chân cũng như sự đồng lõa của các thành viên trong gia đình để di chuyển từ nơi này sang nơi khác, trong khi thông tin liên lạc thực hiện theo quy tắc im lặng - “omerta”.

Ngoài việc ẩn náu ở Sicily, Messina Denaro còn đi ra nước ngoài như Marseille, thành phố cảng của Pháp, nơi ông ta đã trải qua cuộc phẫu thuật vài năm trước. Trong những năm chạy trốn, ông trùm có một loạt người tình và giết thời gian bằng trò chơi điện tử. Messina Denaro được cho là có thêm 2 con khi bỏ trốn. Một trong những người tình đã bị bắt và bị kết tội che giấu tội phạm.

Cùng với đó, kiểm soát lãnh thổ địa phương là rất quan trọng cho sự tồn tại của mafia. Trưởng công tố Rome Francesco Lo Voi cho biết trong đại dịch Covid-19, các thành viên băng đảng trong khu phố đã cung cấp hàng tạp hóa cho cư dân khi những người trụ cột gia đình mất việc làm. Mối quan hệ phức tạp đó - sự kết hợp giữa lợi ích, sợ hãi và thậm chí là đồng lõa - cũng là yếu tố giúp Messina Denaro trốn tránh pháp luật trong 30 năm, mà phần lớn thời gian ở Sicily.

Quy tắc ngầm của băng đảng Cosa Nostra

Sau các cuộc truy quét băng đảng Cosa Nostra của đảo Sicily vào những năm 1990, tổ chức tội phạm này bắt đầu mất đi sự thống trị so với các đối thủ khác. Khi mafia Sicily bị suy yếu đáng kể, tổ chức 'ndrangheta, có trụ sở tại miền Nam dần dần làm lu mờ Cosa Nostra về phạm vi tiếp cận và ảnh hưởng. Không giống như các tổ chức tội phạm ở Sicily, 'ndrangheta thu hút thành viên dựa trên mối quan hệ gia đình, khiến bọn họ ít bị tổn thương hơn do yếu tố “phản chủ”. Nhóm này nổi lên là một trong những nhóm buôn bán cocaine mạnh nhất thế giới.

Cũng trong nhiều thập kỷ, Cosa Nostra thiếu thủ lĩnh tối cao. “Ông trùm của những ông trùm” khét tiếng gần đây nhất là Salvatore ”Toto” Riina, từng bỏ trốn 23 năm và bị bắt tại nơi ẩn náu ở Palermo vào năm 1993.

Sau Riina, băng nhóm mafia hàng đầu của Palermo không có ông trùm cao nhất, kể cả Messina Denaro. Nhân vật này đến từ Castelvetrano, ở rìa phía Tây của Sicily, không phải từ Palermo hoặc vùng nông thôn xung quanh, theo quy tắc của Cosa Nostra.

Tuy nhiên, Messina Denaro, con trai của trùm tội phạm giết người, nắm quyền kiểm soát vùng rộng lớn ở phía tây Sicily được đánh giá là một trong những trùm quan trọng nhất, có quan hệ với các tổ chức tội phạm khác ở Italy và nước ngoài. “Đó là lý do tại sao vụ bắt giữ ông ta chắc chắn là cơn địa chấn vào thời điểm này đối với Cosa Nostra”, Trưởng công tố Rome Francesco Lo Voi nói.

Ông trùm này sẽ phải đối mặt với nhiều bản án chung thân và thi hành án trong nhà tù an ninh tối đa có những điều kiện đặc biệt hạn chế dành cho những tên trùm tội phạm có tổ chức hàng đầu. Tuy vậy, thanh tra chống mafia của Italy, ông Giovanni Melillo, nói việc Messina Denaro vào tù sẽ không làm thay đổi chiến lược mà Cosa Nostra đã theo đuổi trong hơn một thập kỷ.

Chiến lược đó là “không còn là bạo lực”, thay vào đó băng nhóm này đang nằm im, chọn cách âm thầm thâm nhập vào cơ cấu kinh tế và xã hội của đất nước như xâm nhập vào các hợp đồng công trình công cộng và tống tiền các chủ doanh nghiệp nhỏ, những người sẽ bị đe dọa nếu họ không thường xuyên trả “tiền bảo kê”.

“Dù không biết chuyện gì sẽ xảy ra tiếp theo, có một điều chắc chắn là Cosa Nostra được tạo thành từ các quy tắc trong 150 năm qua. Vì thế, bọn họ sẽ tạo ra cơ cấu lãnh đạo mới cần thiết sau vụ bắt giữ”, Tổng công tố Palermo Lia Sava nhận xét về tương lai của băng đảng trên đài phát thanh bang Rai.