Những ngày cuối năm, thông tin từ cuộc điều tra mở rộng liên quan đến bê bối gian lận thử nghiệm an toàn mà Daihatsu thực hiện đã gây xôn xao. Như vậy sau hơn nửa năm tiến hành điều tra, những chi tiết về quá trình cũng như quy mô gian lận mà công ty con của tập đoàn Toyota thực hiện đã được hé lộ.
 |
Gian lận trên hàng chục nghìn ôtô
Mọi chuyện bắt đầu từ khi một cá nhân trong nội bộ công ty bày tỏ quan ngại về quá trình thử nghiệm an toàn ôtô mà Daihatsu thực hiện. Từ thông tin này, công ty con gia nhập tập đoàn Toyota từ năm 2016 đã báo cáo vấn đề đến các cơ quan quản lý, đồng thời lập tức ngừng vận chuyển đối với các mẫu xe bị ảnh hưởng và tiến hành một cuộc điều tra.
Tháng 4, sau kết quả của cuộc điều tra nội bộ, Daihatsu thừa nhận đã có những gian lận khi tiến hành thử nghiệm an toàn va chạm sườn cho một số mẫu xe của Daihatsu và Toyota, chuyên trang Reuters đưa tin.
Các báo cáo khi ấy đã chỉ ra rằng Daihatsu đã can thiệp vào quá trình thử nghiệm an toàn trên hơn 88.000 mẫu xe. Trong số này có khoảng 76.000 xe Toyota Yaris Ativ dành riêng cho thị trường Thái Lan, Mexico và các nước vùng vịnh, bên cạnh khoảng 11.800 xe Perodua Axia sản xuất tại Malaysia.
 |
| Daihatsu thừa nhận gian lận thử nghiệm an toàn trên hơn 88.000 xe. Ảnh: ASEAN ANCAP. |
Daihatsu thừa nhận đã sửa đổi phần viền cửa trên các mẫu xe bị ảnh hưởng để giảm thiểu khả năng mất an toàn cho hành khách do nội thất vỡ trong trường hợp túi khí bung ra. Tuy nhiên, những thay đổi nói trên đã bị loại bỏ trên các mẫu xe thương mại đến tay khách hàng và điều này được xem là một hành vi gian lận.
Ở thời điểm đó, đại diện tập đoàn Toyota cho biết chưa thể xác minh chính xác ai là người tiến hành gian lận nói trên trong quá trình thử nghiệm. Tập đoàn ôtô hàng đầu Nhật Bản cũng không rõ mức độ phổ biến của hành động từ bên trong Daihatsu, đồng thời chưa thể khẳng định liệu các nhà quản lý cấp cao của Daihatsu có chấp thuận hay không.
Ngay khi có thông tin về gian lận thử nghiệm an toàn của Daihatsu, khách hàng Việt Nam đã ngay lập tức có những băn khoăn bởi Toyota Yaris Ativ ở Việt Nam chính là Toyota Vios, còn Perodua Axia là mẫu xe dành riêng cho thị trường Malaysia nhưng dùng chung nền tảng với Toyota Wigo 2023 tại Việt Nam.
Ông Akio Toyoda – chủ tịch tập đoàn Toyota trong giai đoạn nói trên – đã xin lỗi và gọi bê bối này là một hành vi vi phạm niềm tin của người tiêu dùng theo cách “không thể chấp nhận được”.
“Chúng tôi sẽ tiến hành điều tra chi tiết, tìm hiểu rõ ràng những gì đã xảy ra, điều tra ý định thực sự và ngăn chặn những tái diễn trong tương lai”, ông Akio Toyoda trả lời giới truyền thông hồi tháng 4.
Ngày 8/5 tại Bangkok, trong một cuộc họp báo, ông Masahiko Maeda - Giám đốc điều hành Toyota khu vực châu Á - cho rằng nguyên nhân của vụ bê bối xuất phát từ việc Daihatsu chịu áp lực phải rút ngắn thời gian phát triển Toyota Yaris Ativ tại Thái Lan. Đồng thời, vị này khẳng định toàn bộ mẫu Yaris Ativ đã bàn giao đến tay khách hàng đều đảm bảo an toàn, chuyên trang Reuters đưa tin.
Đào sâu
Sau tuyên bố của ông Akio Toyoda, một hội đồng độc lập đã được thành lập và tiến hành điều tra. Sau 8 tháng điều tra ròng rã, kết quả sau cùng được công bố đã khiến truyền thông và giới quan sát phải bất ngờ.
Ngày 20 tháng 12, theo nội dung thông báo đăng tải trên website của Toyota Toàn cầu, cuộc điều tra đã phát hiện thêm những bất thường mới trong 174 điểm thuộc 25 hạng mục kiểm tra an toàn mà Daihatsu thực hiện, bên cạnh những bất thường ở viền cửa ghi nhận hồi tháng 4 và các bất thường trong thử nghiệm va chạm sườn xe phát hiện vào tháng 5.
Vụ việc lần này được Reuters đánh giá có thể khiến danh tiếng về chất lượng an toàn của các nhà sản xuất ôtô bị hoen ố. Theo đó, những gian lận trong quá trình thử nghiệm được Daihatsu tiến hành trên các mẫu xe Toyota và Daihatsu ở thị trường quốc tế, cùng với một số mẫu xe Mazda và Subaru dành riêng cho thị trường nội địa. Tính tổng cộng, có đến 64 mẫu xe và 3 mẫu động cơ bị ảnh hưởng, trong đó bao gồm 22 mẫu xe và một động cơ bán ra dưới tên Toyota.
| |
| Chủ tịch Daihatsu xin lỗi và thừa nhận tình hình đang cực kỳ nghiêm trọng. Ảnh: The Yomiuri Shimbun. |
Cụ thể, cuộc điều tra cho thấy bộ điều khiển túi khí (Airbag Control Unit - ACU) được Daihatsu sử dụng trong các cuộc thử nghiệm là không giống với chi tiết xuất hiện trên các mẫu xe thương mại đang có mặt trên thị trường. Toyota khẳng định chưa nhận được bất kỳ báo cáo tai nạn nào liên quan đến vấn đề này.
Tập đoàn ôtô hàng đầu Nhật Bản cũng thừa nhận rằng các cuộc thử nghiệm va chạm sườn trên 2 mẫu xe Daihatsu Cast và Toyota Pixis Joy đã bị gian lận, nhưng quá trình xác minh sau đó đã công nhận rằng túi khí trang bị trên xe đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn cho hành khách.
Trước vụ việc này, ông Soichiro Okudaira, chủ tịch Daihatsu, thừa nhận trong cuộc họp báo mới nhất rằng tình hình đang “cực kỳ nghiêm trọng”. Vị này cho biết thêm rằng mọi giấy phép an toàn mà Daihatsu có được nhờ gian lận đều có khả năng bị thu hồi.
Ảnh hưởng tại Việt Nam
Nội dung thông cáo của Toyota Toàn cầu cho thấy danh sách những mẫu xe bị ảnh hưởng có xuất hiện nhiều cái tên quen thuộc với thị trường Việt Nam như Toyota Wigo, Toyota Avanza Premio, Toyota Veloz Cross và Toyota Yaris Cross.
Ngày 21 tháng 12, một ngày sau khi tập đoàn Toyota công bố thông tin về vụ gian lận thử nghiệm an toàn của Daihatsu, Toyota Việt Nam (TMV) đã đưa ra thông tin chính thức, đồng thời trả lời Tri Thức - Znews một số vấn đề liên quan.
 |
| Toyota Việt Nam xác nhận tạm dừng bán Avanza Premio bản MT. Ảnh: Bối Hạ. |
Về vấn đề có mẫu xe nào tại Việt Nam liên quan trực tiếp tới vụ việc hay không, TMV cho biết có một mẫu xe bị ảnh hưởng là Avanza Premio phiên bản số sàn (MT).
Về các mẫu xe khác liên quan tới Daihatsu được phân phối tại Việt Nam, TMV cho biết đã chủ động tạm dừng vận chuyển cho tất cả lô xe có liên quan đến Daihatsu tới đại lý ngay trong chiều 20/12 để xác nhận thêm thông tin cho thị trường Việt Nam. Sau khi tìm hiểu chi tiết, TMV xác nhận các mẫu xe ngoài Avanza Premio MT không liên quan tới vụ việc. Cụ thể hơn, TMV cho biết các mẫu xe kể trên đều tuân thủ các quy định khi thử nghiệm và được chứng nhận đạt tiêu chuẩn theo quy chuẩn Việt Nam.
Về việc xử lý mẫu xe có liên quan (Avanza Premio MT), TMV hiện ngừng bán mẫu xe kể trên cho tới khi có thông tin tiếp theo.
Về việc xử lý các mẫu xe có liên quan và đã được bán tới tay khách hàng, TMV tin rằng không có bất cứ vấn đề nào liên quan đến chất lượng hay an toàn của xe. Tất cả các phương tiện đang lưu hành trên đường có thể được sử dụng mà không phải lo lắng.
Khi được hỏi về các mẫu xe khác của Toyota sử dụng nền tảng TGNA (Toyota New Global Architecture) có liên quan tới vụ việc, TMV khẳng định không có mối quan hệ nào giữa TGNA với bê bối của Daihatsu.
Trên thực tế, Daihatsu có cung cấp cho Toyota nền tảng DGNA (Daihatsu New Global Architecture) dành cho các mẫu xe cỡ A và cỡ B, thường được hiểu là dòng xe bình dân của Toyota, trong khi TGNA sử dụng trên các dòng xe cao cấp hơn, từ cỡ B trở lên, kể cả thương hiệu hạng sang Lexus và xe điện.
Những vấn đề "hậu bê bối"
Vẫn chưa rõ liệu vụ bê bối lần này có còn tiếp tục mở rộng quy mô ảnh hưởng hay không, nhưng danh tiếng của Daihatsu nói riêng và Toyota nói chung có thể xem như đã bị tổn hại không nhỏ. Trước đây, vụ việc gian lận khí thải của Volkswagen hồi năm 2016, được biết đến với tên gọi Dieselgate hay Emissiongate, từng gây ra làn sóng thu hồi ôtô sử dụng động cơ diesel của Volkswagen và nhiều hãng khác trên thế giới.
Vấn đề lớn nhất mà ngay cả Chủ tịch Toyota đã thừa nhận là khủng hoảng niềm tin. Người dùng luôn tin rằng các mẫu xe Nhật nói chung và Toyota nói riêng được tiếng là bền bỉ, an toàn nếu so với xe Mỹ hay châu Âu. Bê bối gian lận để có kết quả cao trong kỳ thi chất lượng, dù được phát hiện từ bên trong, cũng cho thấy những lời quảng cáo về an toàn đều không hoàn toàn chính xác. Sự tự tin quá mức về an toàn trên xe có thể gây nên các tai nạn đáng tiếc cho khách hàng.
 |
Với một số nước phát triển, bê bối về gian lận được cho là vi phạm nghiêm trọng có thể khiến cả một doanh nghiệp sụp đổ. Rất may cho Toyota là các nước liên quan tới bê bối lần này đều không có tên các nước "nhạy cảm" với bê bối gian lận như Mỹ hay châu Âu.
Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Campuchia và Việt Nam - nhóm các nước Đông Nam Á và Mexico, Ecuador, Peru, Chile, Bolivia và Uruguay - nhóm các nước trung Mỹ và nam Mỹ đều là các quốc gia ít nhạy cảm hơn với các gian lận. Các nước này đều đang có số lượng lớn ôtô tiêu thụ là xe bình dân, trong đó có Daihatsu hoặc nhóm sản phẩm Toyota giá rẻ.
Tất nhiên cho dù khó có thể rơi vào những vụ kiện và án phạt lớn như bê bối của Volkswagen (vốn liên quan tới thị trường Mỹ), vụ gian lận của Toyota vẫn sẽ gặp phải làn sóng phẫn nộ và lo lắng từ khách hàng, đặc biệt là nhóm khách hàng trẻ, vốn tìm kiếm các mẫu xe có nhiều công nghệ với tiêu chí an toàn cao.
Tại Việt Nam, Toyota đã từng dính tới một số "tin đồn" liên quan tới an toàn, như túi khí không bung khi xảy ra va chạm, hay xe Fortuner dễ lật khi vào cua. Hiện tại, mẫu Fortuner mới của hãng xe Nhật đã được nâng cấp nhiều công nghệ và "tiếng xấu" cũng dần qua đi, trong khi câu chuyện túi khí vẫn còn gây tranh cãi. Khách hàng hoàn toàn có quyền liên kết tin đồn túi khí khó bung của Toyota với gian lận ở bộ phận điều khiển túi khí trên Daihatsu.
Hi vọng những bước đi tiếp theo của hãng xe lớn nhất Nhật Bản có thể xoa dịu sự lo lắng của khách hàng và lấy lại được sự tin tưởng về chất lượng những mẫu xe giá bình dân mang thương hiệu Toyota.
Sách hay đọc trên xe
Chuyên mục Xe gửi tới độc giả những tựa sách hay với nhiều chủ đề hấp dẫn. Trên những chặng hành trình với những chiếc xe, không hiếm khi chúng ta có những khoảnh khắc nghỉ ngơi, thư giãn, và những trang sách là người bạn đồng hành lý thú.
