Bên trong biệt thự 49 Trần Hưng Đạo sau trùng tu

Căn biệt thự Pháp cổ tại số 49 phố Trần Hưng Đạo - 46 phố Hàng Bài (quận Hoàn Kiếm) có diện tích xây dựng 174 m2, nằm trong khuôn viên rộng 993 m2, đây là một trong số ít biệt thự Pháp cổ tại Hà Nội còn duy trì được không gian sân vườn rộng. Ngôi biệt thự từng bị bỏ hoang trong một thời gian dài, nhiều hạng mục gần như hỏng hoàn toàn.

Công trình có tổng diện tích 993 m2, trong đó có 400 m2 mặt sàn, còn lại là thảm cỏ, lối đi. Căn biệt thự có 2 tầng được sơn màu vàng và đỏ đậm. Bên cạnh bậc tam cấp dẫn vào nhà là một một khoảng sân lắp kính cho khách tham quan được thấy lớp sân ban đầu nay nằm cách mặt đất gần nửa mét.

Tại mặt bên của căn biệt thự hướng ra cửa phụ số 46 phố Hàng Bài cũng được xây dựng bậc tam cấp, lối đi này dẫn ra khu vực vườn hoa, bên cạnh có đặt hệ thống ghế đá để du khách có thể nghỉ chân, ngắm cảnh.

Hệ thống cửa sổ bằng kính, bao quanh khung gỗ kính, bên ngoài là cửa chớp bằng gỗ sơn xanh lá cây rất đặc trưng của lối kiến trúc Hà Nội xưa.

Chốt chặn cửa sổ bằng kim loại, có hình nửa thân trên của cô gái đội chiếc mũ được tìm thấy trong ngôi nhà cũ và sử dụng lại. Đây là phụ kiện thường sử dụng vào thế kỷ XVIII, chịu ảnh hưởng của trào lưu nghệ thuật Rococo (các họa tiết hoa mỹ, nhẹ nhàng và gợi hình đồng quê). Việc sử dụng chốt chặn cánh cửa sổ khi đó còn khá hiếm ở Hà Nội, nơi hầu hết cánh cửa chớp không được mở hết cỡ vì vẫn có các hốc tường dày chặn lại.

Toàn cảnh căn biệt thự nhìn từ trên cao. Bên cạnh việc bảo tồn nguyên gốc căn biệt thự cổ, đơn vị trùng tu còn làm thêm đường ram dốc để giúp người khuyết tật có thể di chuyển vào tham quan công trình.

Hệ thống hàng rào bằng sắt bao quanh căn biệt thự được giữ nguyên theo đặc trưng của lối kiến trúc Hà Nội xưa.

Tầng 1 của căn nhà được lát gạch mette hình lục lăng nhập từ Pháp, kích thước nhỏ ít nứt vỡ mặc dù mỏng, không tráng men. Trần tầng 1 làm từ cột thép gọi là xà dọc, thêm một lớp dầm, sau đó là sàn của tầng trên.

Do hệ thống cầu thang cũ không còn nêu đơn vị trùng tu đã thay thế bằng cầu thang xoắn ốc được làm bằng thép và gỗ. Phần ống cầu thang được để lộ gạch để giải thích về kiến trúc đặc biệt cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX.

Phần mái ngói của căn biệt thự được thay thế bằng loại ngói sản xuất tại Việt Nam.

Hệ thống ô thoáng giúp điều hòa không khí của căn biệt thự được để lộ, giúp khách tham quan có thể hiểu thêm về nét kiến trúc độc đáo của công trình này.

Điểm nhấn của căn biệt thự là hệ thống hàng chục ô cửa sổ lớn, có tầm nhìn thoáng đãng bao quát các tuyến phố xung quanh.

Dự án trùng tu biệt thự 49 Trần Hưng Đạo được nghiên cứu từ năm 2016, trong khuôn khổ hợp tác giữa quận Hoàn Kiếm, TP Hà Nội, vùng Ile-de-France và cơ quan hợp tác quốc tế vùng Ile-de-France (PRX). Tháng 4-2022, UBND quận Hoàn Kiếm đã tiến hành trùng tu, tôn tạo ngôi biệt thự Pháp tại số 49 phố Trần Hưng Đạo - 46 phố Hàng Bài với sự hỗ trợ kỹ thuật của PRX. Đến nay, dự án đã hoàn thành.

Việc trùng tu gặp nhiều khó khăn do đây là biệt thự tư nhân, do đó, không có hồ sơ lưu trữ ngoài một bức ảnh chụp gia đình chủ nhà đứng trước biệt thự. Trước khi tiến hành công tác bảo tồn, sửa chữa, các chuyên gia đã triển khai nhiều hoạt động đánh giá hiện trạng, thám sát các lớp vật liệu để làm rõ các yếu tố nguyên gốc phục vụ cho trùng tu.

Biệt thự số 9 Trần Hưng Đạo biệt thự Pháp cổ đầu tiên của Hà Nội được trùng tu bài bản, kỳ vọng trở thành trung tâm giao lưu văn hóa khu phố cũ. Tại Hà Nội hiện nay có 1.216 biệt thự, gồm 367 biệt thự thuộc sở hữu nhà nước, 732 biệt thự thuộc sở hữu hỗn hợp giữa nhà nước với các hộ dân hoặc giữa các hộ dân với nhau; 117 biệt thự thuộc sở hữu tư nhân.