 |
| 10h sáng, giữa cái nóng oi bức của Hà Nội, khu vực Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai, liên tục đón xe cấp cứu chở bệnh nhân tới. Nhân viên y tế nhanh chóng ra đón, phối hợp đưa bệnh nhân vào phòng cấp cứu trong từng thao tác khẩn trương, nhịp nhàng. Đây là một trong những “điểm nóng” điều trị đột quỵ lớn nhất cả nước, tiếp nhận hàng nghìn ca mỗi năm, trong đó có không ít người trẻ bất ngờ gục ngã khi cơn đột quỵ ập đến. |
 |
| Bên trong khu vực cấp cứu ban đầu, không khí "căng như dây đàn". Các giường bệnh kín chỗ, bệnh nhân phần lớn nhập viện trong tình trạng tê liệt một phần cơ thể, ý thức mơ hồ, mất ngôn ngữ. Hàng chục y bác sĩ căng mình làm việc, không ai có phút nghỉ tay. Đa số ca bệnh là cấp cứu tối khẩn cấp và bệnh nhân nặng chuyển từ các bệnh viện tuyến dưới ở khu vực miền Bắc. |
 |
| Trao đổi với Tri Thức – Znews, ThS.BSNT Đinh Trung Hiếu, Trung tâm Đột quỵ - Bệnh viện Bạch Mai, cho biết trung bình mỗi ngày đơn vị tiếp nhận 50-60 bệnh nhân nghi đột quỵ. Khoảng 90% trong số này được chẩn đoán xác định, số còn lại có triệu chứng tương tự nhưng nguyên nhân là bệnh lý khác. Đáng chú ý, dù phần lớn vẫn là người cao tuổi, tỷ lệ bệnh nhân dưới 45 tuổi đang tăng, hiện chiếm khoảng 10-15%. |
 |
| "Các bệnh nhân đột quỵ nhập viện có triệu chứng rất đa dạng, từ nhẹ đến nguy kịch. Có người vừa tới đã rơi vào hôn mê sâu, thậm chí ngừng tim trước khi kịp vào viện. Nhưng cũng có những ca chỉ biểu hiện thoáng qua như tê một bên tay, nói giọng lạ hoặc yếu nhẹ một bên cơ thể. Chính vì triệu chứng ban đầu thường không rõ ràng, nhiều người dễ chủ quan, chậm trễ đi khám, bỏ lỡ ‘thời gian vàng’ để được điều trị hiệu quả", bác sĩ Trung Hiếu cho hay. |
 |
| Sau khi được tiếp nhận, bệnh nhân sẽ được thực hiện đầy đủ các xét nghiệm cần thiết dưới sự theo dõi chặt chẽ của bác sĩ chuyên khoa đột quỵ. Trong quá trình điều trị, các bác sĩ thường xuyên hội chẩn, trao đổi chuyên môn để đưa ra phương án tối ưu nhất cho từng trường hợp cụ thể. |
 |
| Anh H., 33 tuổi, không có bất kỳ bệnh lý nền nào, sức khỏe vốn được xem là ổn định. Nhưng chỉ trong tích tắc, cuộc sống hoàn toàn đảo lộn. Khi ở nhà, anh bất ngờ xuất hiện triệu chứng liệt nửa người bên phải, mất khả năng nói và không còn tỉnh táo. Gia đình hoảng hốt đưa vào viện trong giờ thứ 5 sau khi xuất hiện dấu hiệu đột quỵ. Tại Bệnh viện Bạch Mai, kết quả chụp não cho thấy anh bị tắc mạch máu lớn, chiếm gần một nửa bán cầu não. Đây là tổn thương nghiêm trọng, đe dọa trực tiếp đến tính mạng nếu không được can thiệp khẩn cấp. |
 |
| Ngay lập tức, các bác sĩ can thiệp lấy huyết khối. Sau 4 ngày điều trị tích cực, tình trạng ngôn ngữ của anh đã cải thiện, có thể giao tiếp bằng cử chỉ. Tuy vậy, anh vẫn đối mặt với nguy cơ để lại di chứng lâu dài. Hiện các bác sĩ vẫn tiếp tục tìm nguyên nhân, nghi ngờ hàng đầu là bệnh lý tự miễn tiềm ẩn gây tăng đông, hình thành cục máu đông và dẫn tới đột quỵ. |
 |
| Ngay giường bên, anh T. (33 tuổi) cũng đang chiến đấu với đột quỵ. Vào lúc 2h sáng 5/8, người đàn ông bất ngờ ú ớ, liệt nửa người trái khi đang ngủ. Vợ anh, chị B., hoảng hốt gọi cấp cứu. Sau khi được sơ cứu tại Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương, anh được chuyển gấp sang Bạch Mai. "Anh ấy vốn rất khỏe, chẳng mấy khi ốm. Tôi vẫn còn sốc và sợ hãi khi chứng kiến chồng bất ngờ đột quỵ, mọi thứ diễn ra quá nhanh", chị B. nghẹn giọng. |
 |
| Ở phòng bên cạnh, một bệnh nhân nữ 36 tuổi cũng vừa trải qua cơn đột quỵ nghiêm trọng. Chỉ vài giờ trước khi nhập viện, chị bất ngờ mất hoàn toàn khả năng nói. Nhận thấy dấu hiệu nguy hiểm, người nhà lập tức đưa chị đến Bệnh viện Bạch Mai sau khoảng 2 giờ sau khởi phát triệu chứng. Ngay khi tiếp nhận, các bác sĩ nhanh chóng chụp phim não, xác định chị bị tắc mạch máu lớn. Nhờ phát hiện sớm, người phụ nữ được chỉ định dùng thuốc tiêu huyết khối đường tĩnh mạch. |
 |
| Chỉ sau 24 giờ, nữ bệnh nhân đã có thể giao tiếp trở lại dù giọng còn yếu. Các bác sĩ xác định nguyên nhân liên quan đến dị tật tim bẩm sinh. Sau 5 ngày điều trị, các triệu chứng tiếp tục cải thiện rõ rệt. |
    |
| Theo bác sĩ Hiếu, nguyên nhân dẫn đến đột quỵ rất phức tạp, được phân loại thành hai nhóm chính. Nhóm đầu tiên là các yếu tố nguy cơ không thể thay đổi như tuổi cao, giới tính, yếu tố di truyền và chủng tộc. Nhóm thứ hai là các yếu tố nguy cơ có thể kiểm soát được, bao gồm các bệnh lý mạn tính phổ biến như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, xơ vữa mạch nặng, các vấn đề về tim mạch như van tim, rối loạn nhịp tim hoặc bệnh tim bẩm sinh. |
 |
| Theo bác sĩ Hiếu, thời tiết cũng là yếu tố thường được nhắc tới khi nói đến nguy cơ đột quỵ, đặc biệt là các đợt nắng nóng hoặc rét đậm. Tuy nhiên, yếu tố thời tiết không được xếp vào nhóm nguyên nhân trực tiếp gây đột quỵ trong chuyên môn y khoa. Thời tiết chỉ tác động một cách gián tiếp bằng cách làm trầm trọng thêm các bệnh lý nền như tăng huyết áp, tiểu đường hoặc các rối loạn chuyển hóa. Chính sự mất kiểm soát của các bệnh nền mới là yếu tố khiến cơn đột quỵ xảy ra. |
 |
| Tại Việt Nam, tỷ lệ đột quỵ ước tính khoảng 222 ca trên 100.000 dân mỗi năm, đưa tỷ lệ chung lên 1.541 trên 100.000 dân, thuộc nhóm cao nhất khu vực Đông Nam Á. Về tỷ lệ tử vong, bác sĩ Hiếu cho hay hiện Việt Nam chưa có thống kê chính thức trên quy mô toàn quốc. Tuy nhiên, theo các số liệu được công bố từ những trung tâm điều trị riêng lẻ, tỷ lệ tử vong do đột quỵ ở nước ta dao động trong khoảng 20-40%, cao hơn mức trung bình của thế giới. |
 |
| Đây là con số đáng báo động, cho thấy đột quỵ đang trở thành gánh nặng y tế nghiêm trọng, không chỉ ảnh hưởng sức khỏe người bệnh mà còn tác động tiêu cực đến kinh tế -xã hội. "Nguyên nhân có thể từ nhiều yếu tố, trong đó có việc nhận thức cộng đồng còn hạn chế, thời gian phát hiện bệnh chậm, người dân tiếp cận y tế muộn, hệ thống chăm sóc cấp cứu còn chưa đồng đều giữa các tuyến, áp lực quá lớn lên các trung tâm tuyến trên", bác sĩ Hiếu nhận định. |
 |
| Bác sĩ Hiếu nhấn mạnh, nhiều người trẻ tưởng khỏe nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ đột quỵ do lối sống hiện đại: căng thẳng, thiếu ngủ, ăn uống thất thường, ít vận động. Các yếu tố như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu… hoàn toàn có thể tầm soát và kiểm soát nếu chủ động. Đặc biệt, nhận biết sớm dấu hiệu cảnh báo và đưa người bệnh đi cấp cứu trong “thời gian vàng” quyết định cơ hội sống sót và phục hồi. |
Mục Sức khỏe giới thiệu cuốn sách Tầng giếng sâu – cuốn sach mang tới cho người đọc một cái nhìn đầy đủ và sâu sắc hơn về những ảnh hưởng của "nghịch cảnh thời thơ ấu" (ACE) với sức khỏe tinh thần của con người.
