Bà D.T.K. (61 tuổi, ở Bắc Ninh) có tiền sử đái tháo đường type II, duy trì tiêm insulin hàng ngày, đau khớp gối phải. Bệnh nhân nhiều lần tiêm khớp không rõ loại thuốc. Ngoài ra, bà K. còn sử dụng thuốc nam để điều trị căn bệnh này theo kinh nghiệm truyền miệng.
Gần đây, bệnh nhân mệt mỏi nhiều, ăn uống giảm, sút 7 kg trong một tháng nên đến khám tại Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội). Qua thăm khám và xét nghiệm, bác sĩ phát hiện bệnh nhân có biểu hiện teo cơ tứ chi, béo bụng, rạn da vùng bụng, dễ xuất huyết và suy tuyến vỏ thượng thận. Nguyên nhân là lạm dụng các thuốc chứa corticoid để điều trị bệnh lý khớp trong thời gian dài.
Sau 20 ngày điều trị, sức khỏe bệnh nhân ổn định và có thể xuất viện. Tuy nhiên, bệnh nhân vẫn cần phải theo dõi và thăm khám định kỳ do những tác dụng phụ của corticoid.
Trường hợp thứ 2 cũng bị suy tuyến vỏ thượng thận do lạm dụng corticoid là bà N.T.H. (72 tuổi, ở Hải Dương). Bà H. vào viện ngày 22/10 với biểu hiện mệt mỏi nhiều, yếu nửa người trái. Theo bác sĩ, bệnh nhân có tiền sử bị đái tháo đường, tăng huyết áp 10 năm, suy thận 2 năm. Vài năm gần đây, người phụ nữ này có thêm biểu hiện đau khớp gối 2 bên và cột sống.
 |
| Bệnh nhân có biểu hiện teo cơ tứ chi, béo bụng, rạn da vùng bụng và suy tuyến vỏ thượng thận. Ảnh: BVCC. |
Bệnh nhân tự mua thuốc thấp khớp gia truyền dạng viên hoàn uống hàng ngày. Cách đây một năm, bà H. cũng được chẩn đoán suy tuyến thượng thận do lạm dụng corticoid, điều trị Hydrocortisone 15 mg/ngày.
Thạc sĩ, bác sĩ Phạm Thị Lưu, khoa Nội tiết và Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết: "Đây chỉ là 2 trong số rất nhiều trường hợp bị suy tuyến thượng thận do lạm dụng corticoid. Trung bình một ngày, 1/3 số bệnh nhân nhập viện tại khoa có tình trạng này. Đây là hồi chuông đáng báo động".
Corticoid là nhóm thuốc chống viêm, giảm đau mạnh, ức chế miễn dịch, được áp dụng trong điều trị của nhiều chuyên khoa khác nhau (khớp, dị ứng, thận, hô hấp). Loại thuốc này còn có thể gây ra rất nhiều tác dụng phụ như đái tháo đường, tăng huyết áp, loãng xương, suy tuyến vỏ thượng thận nếu lạm dụng.
Các bác sĩ lâm sàng thường phải cân nhắc rất nhiều khi chỉ định điều trị bằng nhóm thuốc này. Người bệnh cũng được khuyến cáo các tác dụng phụ và cách theo dõi chúng. Tuy nhiên, tại Việt Nam, người bệnh có thể dễ dàng mua được nhóm thuốc này ngay cả khi không có đơn của bác sĩ. Ngoài ra, việc bệnh nhân tuân thủ điều trị kém dẫn đến tình trạng lạm dụng nhóm thuốc này càng đáng lo ngại.
Theo bác sĩ Lưu, thực tế, nhiều bệnh nhân tự mua thuốc theo đơn cũ không đi khám lại. Một số người tự ý mua thuốc theo kinh nghiệm truyền miệng. Sau khi sử dụng, thấy có hiệu quả giảm đau, chống viêm, họ cho rằng đó là "thần dược” nên dùng thường xuyên.
Bên cạnh đó, không ít người bệnh còn tìm đến các loại thuốc Đông y, thuốc nam vì nghĩ nó "lành hơn" thuốc Tây y dù không biết nguồn gốc xuất xứ. Theo các bác sĩ, nhóm thuốc này rất khó xác định thành phần cũng như liều lượng corticoid. Chỉ đến khi gặp tác dụng phụ nặng nề, người bệnh mới đến viện thăm khám.
Bác sĩ Lưu nhấn mạnh việc sử dụng corticoid như con dao hai lưỡi. Vì vậy, để phát huy hiệu quả điều trị và hạn chế tác dụng phụ của nhóm thuốc này, các bác sĩ khuyến cáo người bệnh cần tuân thủ liệu trình điều trị. Người dân tuyệt đối không tự ý mua thuốc, sử dụng các sản phẩm trôi nổi trên thị trường, không rõ nguồn gốc.
