Bí thư chi đoàn bị giam oan 28 tháng: 'Tôi từng muốn chết đi'

Trưa 8/3, anh Bùi Minh Lý (ngụ tỉnh Long An) bước từ trong nhà ra với chiếc áo sơ mi cũ, chiếc quần tây dính nhiều vết sơn xây dựng. "Tôi đang chuẩn bị đi phụ hồ ở bên trường học gần đây", anh nói.

Nhìn vẻ ngoài sương gió, già dặn của anh, ít ai nghĩ người đàn ông này mới 32 tuổi.

7 năm trước, anh Lý là một bí thư đoàn năng nổ của ấp Trung, xã Đông Thạnh, huyện Cần Giuộc, Long An. Nhưng rồi biến cố ập đến, Lý bất ngờ bị buộc tội Cướp giật tài sản.

Hơn 2 năm tù oan

Tối đó là ngày 19/1/2014, nhằm chủ nhật. Như thường lệ, anh Lý chạy xe từ nhà lên cư xá Thanh Đa, quận Bình Thạnh (TP.HCM), để đón người vợ làm nghề tóc. Hai vợ chồng chỉ mới cưới nhau được 6 tháng.

Xe của Lý quẹo vào hẻm ở đường Xô Viết Nghệ Tĩnh, gần chùa Bảo Minh thì bất ngờ có 2 thanh niên ép xe anh vào lề, đánh và nói Lý cướp giật dây chuyền. Lúc này, Lý bất ngờ, bước xuống xe và nói mình không có giật của ai. Rồi hai người đó nói Lý đi cùng họ.

Một lúc sau, Công an phường 25, quận Bình Thạnh, đưa Lý về phường, buộc anh cướp dây chuyền dù Lý một mực khẳng định mình không thực hiện hành vi đó. Ba ngày sau, Lý bị tạm giam tại Công an quận Bình Thạnh.

"Lúc tôi bị đưa về công an là có bà N.T.T. (nạn nhân) ở đó. Bà T. chỉ vào tôi và khẳng định tôi chính là kẻ giật dây chuyền. Tôi bất ngờ không hiểu vì sao mình lại bị như vậy. Hóa ra mình tình cờ chạy ngang vào lúc đó, đi chiếc xe máy và mặc áo khoác có vẻ giống tên cướp nên bị bắt. Họ chỉ căn cứ lời khai của bị hại", Lý kể lại.

Anh Bùi Minh Lý. Ảnh: Hoài Thanh.

Vì không cướp giật của ai nên trong tất cả biên bản làm việc, lấy lời khai hay cả khi ra tòa, Lý đều khẳng định mình không có tội. Nhưng đến tháng 7/2015, TAND quận Bình Thạnh xét xử sơ thẩm, tuyên phạt anh Lý 3 năm tù về tội Cướp giật tài sản.

"Đó là khoảng thời gian tôi khủng hoảng, không còn là bản thân mình nữa. Đang yên đang lành tự dưng mọi thứ sụp đổ. Lúc đó tôi nghĩ chết còn sướng hơn sống. Nhưng rồi lại suy nghĩ mình không có làm, nếu mình không cố gắng thì ai sẽ là người đồng hành kêu oan cho mình. Và nếu mình chết đi thì mãi mãi sẽ là một tội phạm. Do đó tôi ráng cố gắng", Lý giãi bày.

Sau án sơ thẩm, Lý cùng gia đình làm đơn kháng cáo kêu oan. Hai tháng sau, TAND TP.HCM xử phúc thẩm hủy án để điều tra lại. Sau nhiều lần trả hồ sơ, ngày 31/7/2018, cơ quan điều tra đã ra quyết định đình chỉ điều tra với anh Lý do đã hết thời hạn điều tra mà không đủ chứng cứ xác định anh phạm tội. Tổng cộng Lý bị tạm giam 28 tháng 10 ngày.

Nói về quãng thời gian bị bắt ngồi tù, Lý dùng từ "dài đằng đẵng". "Một ngày trong tù dài không tả nỗi. Nhiều khi tôi nghĩ những người đã làm oan sai cho tôi chỉ cần vào trỏng ở 10 ngày thôi, không cần nhiều, họ sẽ trải qua cảm giác khổ đau mà những người bị oan như tôi đã chịu đựng. Thấm lắm", Lý bày tỏ.

Từ suy sụp đến vỡ òa

Ngồi cạnh con trai, ông Bùi Văn Luân (55 tuổi) vẫn nghẹn ngào khi nhắc lại khoảng thời gian khiến cả gia đình ông suy sụp.

Nhà ông Luân có 3 người con, Lý là con trai đầu, lao động chính của gia đình. Thời điểm Lý bị bắt, đứa con trai thứ hai vừa mất vì bệnh được mấy tháng.

"Tối đó lòng tôi như lửa đốt khi thấy con đi đón vợ mà khuya rồi vẫn chưa về, gọi điện thoại lại không bắt máy. Đến qua 0h, Lý gọi điện về nói 'con không giật dây chuyền mà họ nói con giật, giờ bắt nhốt trên quận Bình Thạnh rồi cha ơi'. Cả nhà tôi suy sụp tinh thần nhưng rồi vẫn phải ráng đi làm để có tiền thăm nuôi và thuê luật sư kêu oan cho con", ông Luân bùi ngùi.

Ngày Lý được đưa ra tòa, người cha chạy theo nói với công an rằng con ông không có tội. Ông Luân còn thề nếu Lý cướp giật thì bắt nhốt cả ông luôn cũng được. Sự khẳng định con trai vô tội của người cha này không xoay chuyển được bản án của cơ quan tố tụng, dù vậy, gia đình vẫn nuôi hy vọng minh oan được cho Lý.

Bà Lê Thị Đây kể rằng chuỗi ngày con trai bị bắt giam, không khí gia đình im ắng, buồn bã. Có những ngày vợ ngồi đây, chồng ngồi sát đó nhưng không ai nói với ai lời nào. Mỗi lần lên thăm, bà đều cố nén nước mắt vì sợ con nhìn thấy đau lòng, rời trại giam là bà Đây òa khóc.

Bà Lê Thị Đây, mẹ của anh Lý. Ảnh: Hoài Thanh.

"Mẹ nó mỗi ngày một suy nhược, từ cân nặng bốn mấy kg còn có 38 kg, ốm còn xương với da. Tôi cũng giảm 5-6 kg vì lo lắng cho con", ông Luân chỉ vào người vợ, nói.

Phần lớn xóm làng xung quanh tin Lý vô tội. Nhưng còn vài ba người vẫn dị nghị con ông Luân đi cướp giật nên bị bắt, ngồi tù. Gia đình ông chỉ biết kiên trì với hành trình kêu oan cho con và tin rằng đến một ngày mọi người sẽ biết Lý không có tội.

Vậy nên ngày Lý được trả tự do, bà Đây mừng đến nỗi "nhảy từ trong nhà ra chứ không đi", còn ông Luân chỉ muốn đi khắp nơi kêu lên con trai ông đã được giải oan rồi.

"Ngày mà nghe vợ của Lý báo chồng nó được thả, đang trên đường về, tôi mừng không tả nổi. Hơn 19h, nó bước vào nhà, hai cha con ôm nhau khóc. Hơn 800 ngày xa cách mà...", người cha nghẹn giọng, mắt rưng rưng.

Muốn được xin lỗi ở địa phương

Trước khi bị bắt, anh Lý là bí thư chi đoàn với nhiều bằng khen về công tác và cũng là một đảng viên dự bị, sắp được chuyển đảng chính thức. Khi được trả tự do về nhà nhưng chưa có quyết định chính thức, Lý gặp nhiều khó khăn để xin việc làm, xóm làng còn bàn tán.

"Vì lúc đó mình chưa trong sạch, thân phận mình vẫn còn là bị can. Họ không biết mình có tội hay không. Khi có quyết định chính thức rồi thì tôi sống tốt hơn, xóm làng bắt đầu nhìn nhận mình", Lý chia sẻ.

Anh còn kể lúc được tại ngoại, anh có lên TP.HCM 3 lần để tìm lại bà T., nói với bà rằng mình không cướp dây chuyền của bà và đã được minh oan rồi. Nhưng Lý không gặp được bị hại đó.

Hơn 3 năm từ khi được trả tự do, Lý mới được cơ quan tố tụng quận Bình Thạnh "lên lịch" để xin lỗi. Hiện, mức bồi thường cho anh vẫn đang được thương lượng, căn cứ vào các quy định của pháp luật.

Theo anh, kế hoạch ban đầu là sẽ xin lỗi công khai Lý tại huyện Cần Giuộc. Nhưng ngày 5/3 vừa qua, Lý gặp Phó chánh án TAND quận Bình Thạnh, người này cho biết sẽ tổ chức xin lỗi vào ngày 24/3 tại trụ sở tòa án.

"Nếu xin lỗi ở tòa tôi sẽ không lên. Tôi có gửi thư thông báo cho Chánh án Phạm Minh Triều, nói là muốn xin lỗi ở địa phương", Lý nói.

"Hơn năm qua họ im ru, không tổ chức xin lỗi gì hết. Gia đình, dòng họ có người mang án oan như vậy thì chua xót lắm. Nguyện vọng của gia đình tôi là nếu đã làm sáng tỏ con tôi trong sạch, muốn xin lỗi thì phải về địa phương của tôi. 20% người dân nói con tôi cướp giật mới bị bắt cần phải thấy để còn biết đã nghĩ oan cho con tôi. Chứ xin lỗi trên TAND quận Bình Thạnh là xin lỗi ai chứ đâu phải xin lỗi gia đình tôi", ông Luân tiếp lời.

Khi chúng tôi chào gia đình để quay về TP.HCM, mẹ của Lý vẫn còn lo lắng liệu rằng có còn trở ngại nào với con trai bà hay không.

"Xin lỗi đợt này là xong xuôi rồi phải không con? Hết trở ngại rồi hả? Gia đình đã quá khổ sở rồi. Mong mọi chuyện khép lại", bà Đây nắm chặt tay tôi, mong mỏi.