Biến chứng nguy hiểm với trẻ nhỏ mắc cúm mùa

Thời gian gần đây, nhiều dịch sốt khác ngoài Covid-19 bắt đầu tăng mạnh. Một trong số các dịch sốt có xu hướng tăng nhanh trong thời gian gần đây là cúm mùa.

Cúm mùa là bệnh nhiễm trùng hô hấp cấp tính do virus cúm gây nên. Bệnh xảy ra hàng năm, thường vào mùa đông xuân hoặc khi chuyển mùa. Theo CDC Mỹ, ước đoán hàng năm, thế giới có từ 290.000 đến 650.000 ca tử vong liên quan cúm mùa. Trong đó, tỷ lệ tử vong trẻ em là từ 110 đến 140 ca/10.000 người tử vong.

Nhiều trẻ diễn biến nặng

Thống kê của WHO cho thấy dịch cúm ở Việt Nam thường bắt đầu sau tháng 4, đỉnh dịch thường rơi vào tháng 6 đến tháng 8. Từ đầu tháng 6 đến nay, tỷ lệ trẻ em mắc cúm mùa nhập viện tại khoa Nhi, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, ngày càng gia tăng và nhiều cháu có diễn biến nặng.

Bệnh có khả năng lây nhiễm rất cao, trực tiếp từ người bệnh sang người lành thông qua các giọt bắn nhỏ khi nói chuyện, ho, hắt hơi. Tại Việt Nam, các virus gây bệnh cúm mùa thường gặp là cúm A/H3N2, A/H1N1 và cúm B.

Bệnh cúm mùa tiến triển thường lành tính nhưng cũng có thể biến chứng nặng và nguy hiểm hơn ở những người có bệnh lý mạn tính về tim mạch, hô hấp, người bị suy giảm miễn dịch, người già (trên 65 tuổi), trẻ em (dưới 5 tuổi), phụ nữ có thai. Bệnh có thể gây viêm phổi nặng, suy đa phủ tạng dẫn đến tử vong.

Đỉnh dịch cúm mùa thường rơi vào tháng 6 đến tháng 8. Ảnh: Sina.

Biểu hiện lâm sàng thường xuất hiện sau 1-4 ngày khi cơ thể tiếp xúc với virus cúm. Bệnh nhân sẽ có biểu hiện sốt (thường trên 38 độ C), đau đầu, đau nhức cơ toàn thân, ăn không ngon, mệt mỏi, đau họng, hắt hơi, ngạt mũi, chảy nước mũi, ho, khó thở.

Bệnh có các mức độ như sau:

- Cúm chưa có biến chứng (cúm nhẹ): Lâm sàng có biểu hiện hội chứng cúm đơn thuần.

- Cúm có biến chứng (cúm nặng): Đây là ca bệnh nghi ngờ hoặc xác định kèm theo một trong các biểu hiện:

+ Có tổn thương ở phổi với biểu hiện suy hô hấp trên lâm sàng (thở nhanh, khó thở, SpO2 giảm, PaO2 giảm) và/hoặc biến chứng thứ phát như viêm xoang, viêm phổi do bội nhiễm vi khuẩn, sốc nhiễm khuẩn, suy đa phủ tạng.

+ Có dấu hiệu nặng lên của các bệnh lý mạn tính kèm theo (bệnh phổi, bệnh gan, suy thận, tiểu đường, bệnh tim mạch, bệnh về máu).

Nhóm trẻ có nguy cơ cao biến chứng cúm nặng:

- Trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt trẻ dưới 2 tuổi.

- Trẻ mắc những bệnh mạn tính như chậm phát triển trí tuệ hoặc vận động, hen phế quản, tim bẩm sinh, suy thận mạn, xơ gan.

- Trẻ suy dinh dưỡng hoặc béo phì nặng.

- Suy giảm miễn dịch bẩm sinh hay mắc phải

Nguyên tắc điều trị

Bệnh nhân cần được nhanh chóng đánh giá tình trạng bệnh nhân và phân loại mức độ bệnh. Các trường hợp bệnh nặng hoặc có biến chứng nặng cần kết hợp biện pháp hồi sức tích cực và điều trị căn nguyên.

Thuốc kháng virus được dùng càng sớm càng tốt khi có chỉ định.

Ưu tiên điều trị tại chỗ, nếu điều kiện cơ sở điều trị cho phép, người bệnh nên hạn chế chuyển tuyến.

Trường hợp mắc cúm có biến chứng cần được nhập viện để điều trị và dùng thuốc kháng virus càng sớm càng tốt.

Bệnh nhân cúm có kèm theo các yếu tố nguy cơ nên được nhập viện để theo dõi và xem xét điều trị sớm thuốc kháng virus.

Các trường hợp bệnh nặng hoặc có biến chứng nặng cần kết hợp biện pháp hồi sức tích cực và điều trị căn nguyên. Ảnh: Semana.

Bệnh nhân cúm chưa biến chứng có thể không cần xét nghiệm hoặc điều trị cúm tại cơ sở y tế nếu biểu hiện triệu chứng nhẹ. Nếu triệu chứng nặng lên hoặc lo lắng về tình trạng sức khỏe, người bệnh nên đến cơ sở y tế để được tư vấn và chăm sóc.

Chăm sóc trẻ cúm mùa như thế nào?

Hạ sốt cho trẻ:

- Nới rộng quần áo cho trẻ, cho bé mặc quần áo thoáng mát.

- Chườm ấm ở vùng trán, nách, bẹn. Nhiệt độ nước chườm được xác định bằng cách nhúng cùi chỏ của người lớn vào chậu nước, thấy ấm là được.

- Cho trẻ uống thuốc hạ sốt theo chỉ định của bác sĩ, mỗi 4-6 tiếng, uống nhắc lại một lần nếu trẻ sốt từ 38,5 độ C trở lên.

- Vệ sinh đường hô hấp:

+ Vệ sinh mũi miệng: Dùng khăn giấy mềm lau sạch mũi, dãi rồi vứt bỏ ngay sau khi sử dụng. Không nên dùng khăn xô vì sau mỗi lần lau, nếu không thay khăn mới, dùng lại khăn cũ virus vẫn bám lại trên khăn.

+ Hàng ngày, cha mẹ nhỏ dung dịch nước muối sinh lý natriclorid 9‰ vào mắt, mũi cho trẻ. Gia đình cho trẻ súc miệng bằng nước muối sinh lý hoặc nước muối pha loãng đối với trẻ lớn.

+ Thường xuyên vệ sinh tay sạch sẽ bằng xà phòng với nước sạch, tránh việc đưa tay lên mắt, mũi, miệng.

- Dinh dưỡng: Cho trẻ ăn thức ăn giàu dinh dưỡng, mềm, dễ tiêu, dễ nuốt như cháo, sữa, hoa quả và uống nhiều nước. Tăng cường bú mẹ nếu trẻ còn bú mẹ.

Cách phòng bệnh cúm mùa cho trẻ

Để chủ động phòng chống bệnh cúm mùa, Bộ Y tế khuyến cáo người dân thực hiện tốt các biện pháp phòng ngừa sau đây:

- Đảm bảo vệ sinh cá nhân, che miệng khi hắt hơi; thường xuyên rửa tay với xà phòng với nước sạch; vệ sinh mũi, họng hàng ngày bằng nước muối.

- Giữ ấm cơ thể, ăn uống đủ chất dinh dưỡng để nâng cao thể trạng.

- Tiêm vaccine cúm mùa để tăng cường miễn dịch phòng chống cúm. Trẻ từ 6 tháng trở lên có thể tiêm phòng cúm mùa mũi đầu tiên, mũi thứ 2 cách mũi thứ nhất ít nhất một tháng. Sau đó, tiêm nhắc lại một mũi định kỳ hàng năm do chủng cúm mùa thay đổi theo từng năm.

- Người dân nên hạn chế tiếp xúc bệnh nhân cúm hoặc trường hợp nghi ngờ mắc bệnh khi không cần thiết.

- Sử dụng khẩu trang y tế khi cần thiết.

WHO khuyến cáo tiêm phòng cúm mùa hàng năm cho các trường hợp sau:

- Phụ nữ mang thai ở bất kỳ giai đoạn nào của thai kỳ.

- ­Trẻ em từ 6 tháng đến 5 tuổi.

- Người cao tuổi (trên 65 tuổi).

- Người mắc bệnh mạn tính.

- Nhân viên y tế.

Người dân không nên tự ý mua thuốc và sử dụng thuốc kháng virus (như thuốc Tamiflu) mà cần phải theo hướng dẫn và có chỉ định của thầy thuốc. Khi có triệu chứng ho, sốt, sổ mũi, đau đầu, mệt mỏi, bạn cần đến ngay cơ sở y tế để được khám, xử trí kịp thời.