Trong hoàn cảnh nhiều phụ huynh, học sinh còn mơ màng với học online, nhiều em thiếu thốn về phương tiện học tập, người thầy hơn ai hết vừa là người đồng hành vừa là người bạn với các em. Dạy học online không chỉ là máy móc và phần mềm mà cốt lõi là ý tưởng dạy học của giáo viên.
 |
| Một giờ học trực tuyến của học sinh tiểu học tại TP.HCM. Ảnh: Lâm Tài. |
Sáng tạo để "giữ" học trò
Trước khi được phân công làm giáo viên chủ nhiệm lớp 1 năm nay, tôi đã ghi chép các ý tưởng để làm sao có thể làm quen với các em một cách nhanh nhất.
Theo quy định của bậc tiểu học tại TP.HCM, các em bắt đầu tuần thực học đầu tiên từ ngày 20/9. Trong gần 2 tuần đầu chủ yếu để các em làm quen thầy cô, lớp học. Qua vài ngày làm quen với lớp, thực tế là học sinh rất hào hứng khi có cô, có bạn, khác hẳn với lo lắng ban đầu các em sẽ rụt rè, khó bắt nhịp.
Tôi bắt đầu lớp học bằng một đoạn phim tự giới thiệu về ngôi trường, về giáo viên chủ nhiệm, các tiêu chí đánh giá học sinh để động viên các em. Sau đó, lần lượt đến từng học sinh trong lớp sẽ giới thiệu về mình.
Buổi đầu làm quen diễn ra suôn sẻ, học sinh còn hẹn cô khi nào hết dịch sẽ cùng đi chụp hình ở khu công viên sát bên trường, đòi cô dẫn đi ăn kem ở quán bên cạnh. Nhiều em còn rất hồn nhiên tranh luận với bạn là ăn gà rán ngon hơn.
Buổi tập trung thứ 2 của lớp có sự tham gia của cả phụ huynh. Sau khi nhờ phụ huynh hướng dẫn con trong giờ giấc, sử dụng phương tiện, để họ không cảm thấy ngại, giáo viên cũng nhắn nếu có chuyện tế nhị, phụ huynh bất kể thời gian nào cũng đều có thể nhắn riêng với cô để cùng nhau giải quyết.
Dù đã lường trước một số trở ngại, các tin nhắn của phụ huynh sau đó mới khiến tôi thấm thía những khó khăn mà các học sinh năm nay đang gặp phải. Lớp học có 45 em thì đã có gần nửa số này có ba, mẹ hoặc cả ba và mẹ đều đang ở tuyến đầu chống dịch, có em học sinh trong hè đã về quê tận Quảng Ngãi mà không thể vào nhập học…
Đa số những em này đều phải nhờ ông, bà, kể cả người giúp việc để hướng dẫn. Tuy nhiên, các giáo viên rất cần nắm rõ hoàn cảnh từng em, từ đó mới có thể có cách giảng dạy phù hợp.
Không quá lệ thuộc vào thiết bị
Hầu hết giáo viên và kể cả phụ huynh đều nghĩ dạy học trực tuyến thì thiết bị là tối quan trọng. Thật ra thiết bị chỉ là điều kiện cần, quan trọng nhất là ý tưởng dạy học của giáo viên, trên cơ sở ý tưởng bám sát các mục tiêu dạy học và yêu cầu cần đạt.
Ngay từ đầu tháng 8, các giáo viên trong trường đã cấp tập tổ chức những buổi sinh hoạt trực tuyến để thảo luận về bài giảng, cách thức tiếp cận học trò.
Năm nay, giáo viên có một thuận lợi là SGK được biên tập theo chủ đề, nên khi soạn giảng, các cô cũng làm clip bài giảng theo chủ đề. Các cô theo từng khối lớp cùng làm và mang ra tổ thảo luận, góp ý từng bài giảng, khi ưng ý nhất mới chuyển đến học sinh.
Rồi trong từng lớp, tùy điều kiện từng học sinh thế nào để giảng dạy. May mắn của giáo viên là được ban giám hiệu hỗ trợ để các thầy trong tiết dạy của mình không gò bó hay ép mình, ép trò theo một khuôn mẫu nào.
Giáo viên có thể dạy 20 phút, 1 giờ hay 2 giờ miễn là học sinh thích thú và hào hứng với tiết dạy và hôm sau có thể bớt thời gian lại nếu thấy các em đã ngồi quá lâu bên màn hình.
Chẳng hạn, thay vì bắt đầu vào bài học mới, chúng tôi cho các em chơi một trò chơi, qua chơi mà học. Học sinh nào không thể tham dự tiết học hôm đó, giáo viên sẽ gửi clip hoặc một yêu cầu nhỏ thông qua đoạn clip đó để các em có thể tự nắm bắt được một bài học nho nhỏ.
Dạy học trực tuyến không phải là bê nguyên xi phương pháp dạy học trực tiếp lên mạng mà cần có phương pháp riêng. Khi đã có phương pháp thì giáo viên sẽ tự do trong các ý tưởng, cách soạn bài và cách truyền đạt đến các em. Dạy học online không thể trông chờ hay lệ thuộc vào phương tiện hiện đại nhất mà cần xác định phương tiện nào phù hợp nhất.
Khi dạy học trực tuyến, nắm vững tâm lý lứa tuổi, đặc biệt các em nhỏ là điều quan trọng. Các em khó tập trung hơn người lớn, nếu giờ học không thú vị thì khó "lôi kéo" các em ngồi lại, vì vậy cốt lõi của một tiết học trực tuyến là phải ngắn gọn. Giáo viên chỉ nên chọn lọc và xác định nội dung trọng tâm, loại bỏ những thông tin rườm rà không cần thiết.
Trong quá trình soạn bài, giáo viên cũng cần tổ chức nội dung giảng dạy thành các nhóm khác nhau, như nhóm bài nào cần tương tác trực tiếp, nhóm nào ở phần bài tập, nhóm bài nào để học sinh tự học và gửi lại kết quả…
Trong quá trình dạy học online, việc tạo ra một kênh tương tác, phản hồi với học sinh cũng là điều cần thiết. Chẳng hạn, sau một tuần học, có thể tạo nhóm để các em nói lên suy nghĩ, cảm nhận của mình và giáo viên điều chỉnh cho phù hợp.
Lan tỏa tới phụ huynh
Trong vài ngày đầu, giáo viên có thể nhờ phụ huynh hướng dẫn học sinh cách sử dụng thiết bị học tập, trong đó, bao gồm cả những cảnh báo để giữ an toàn tuyệt đối cho các em.
Nếu phụ huynh nào quá khó khăn, giáo viên có thể phân loại để có giúp đỡ như gửi bài qua Zalo, Viber, thậm chí gọi video để hướng dẫn. Bản thân giáo viên cần thấy việc dạy online là dễ dàng thì mới lan tỏa đến phụ huynh và học sinh được.
