Năm 2011, tác giả Charlie Brooker trình làng mini-series mới chỉ kéo dài đúng ba tập mang tên Black Mirror trên kênh BBC 4. Ngay ở tập đầu tiên mang tựa đề The National Anthem, ông gây ra cuộc tranh cãi dữ dội trên mạng Internet với phần nội dung táo bạo.
“Thế giới sau đây 10 phút…”
Chuyện phim lấy bối cảnh nước Anh hiện đại, nơi Công nương Susannah (Lydia Wilson) rất được mến mộ. Bọn kẻ xấu bắt cóc cô, nhưng không đòi tiền chuộc. Bằng mạng xã hội YouTube, chúng đưa ra yêu sách bệnh hoạn rằng Thủ tướng Anh Michael Callow (Rory Kinnear), người đang có uy tín rơi xuống đáy, phải làm tình với lợn trên sóng truyền hình quốc gia.
Nếu chính quyền tìm cách làm giả đoạn phim hoặc không thực hiện yêu sách trước thời điểm đưa ra, bọn bắt cóc bí ẩn sẽ lập tức giết chết Susannah. Từ đó, cả xứ sở sương mù rơi vào cuộc tranh luận bất tận rằng liệu Michael Callow có nên nghe lời bọn bắt cóc hay không. Dĩ nhiên, gia đình của Thủ tướng Anh thì không bao giờ muốn ông thực hiện yêu cầu bệnh hoạn kia.
 |
| Thủ tướng Anh trong tập The National Anthem của Black Mirror đứng trước quyết định đầy khó khăn sau khi Công nương bị bắt cóc và kẻ xấu đưa ra yêu cầu bệnh hoạn. Ảnh: BBC 4. |
Chuyện phim chỉ gói gọn trong hơn 45 phút, và hai tập phim còn lại là Fifteen Million Merits cùng The Entire History of You lại đưa khán giả đến những thế giới khác, với những câu chuyện khác.
Nhưng điểm chung mà Charlie Brooker muốn hướng tới chính là lột tả xã hội hiện đại ở thời điểm công nghệ lên ngôi qua góc nhìn châm biếm. Ông giải thích: “Nếu coi công nghệ là một phương thuốc, thì liệu nó sẽ mang đến phản ứng phụ gì? Chúng có thể đem tới niềm khoan khoái, xen lẫn sự khó chịu. Còn tựa đề “gương đen” chính là thứ mà chúng ta bắt gặp hàng ngày: màn hình TV, máy tính, điện thoại…
Những câu chuyện trong Black Mirror hoàn toàn có thể xảy ra ‘chỉ sau đây 10 phút’, tức là chúng đã ở rất gần chúng ta, nếu như con người lạm dụng công nghệ quá đà”.
Toàn bộ tinh thần ấy được thể hiện khá rõ ở The Entire History of You, khi con người sở hữu công nghệ tua lại những hình ảnh và ký ức mà mình từng trải qua.
Khi ngồi xem và phân tích lại các tình huống mới xảy ra, một người chồng (Toby Kebbell) bỗng thấy ánh mắt tình tứ mà cô vợ dành cho gã đàn ông lạ trong bữa tiệc mà họ vừa tham gia. Dần dà, anh còn phát hiện ra người vợ chưa bao giờ xóa đi chuỗi kỷ niệm về tình cũ trong con chip được gắn sau tai.
Câu chuyện lý thú ấy đã khiến tài tử Robert Downey Jr. đặt vấn đề chính thức với Charlie Booker, mua lại ý tưởng của The Entire History of You để sau này có thể phát triển thành phim điện ảnh.
Bước đầu gặt hái thành công, Charlie Brooker thực hiện tiếp mùa hai cho Black Mirror, cũng dài ba tập phim với những bối cảnh khác nhau, vào năm 2013. Be Right Back và White Bear được giới phê bình và người xem đánh giá cao nhờ phần nội dung nghiệt ngã, ẩn chứa nhiều bất ngờ.
 |
| Cho đến giờ, nhiều người coi The Waldo Moment là tập phim tiên đoán cho sự vươn lên của Donald Trump trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ 2016. Ảnh: BBC 4. |
Còn The Waldo Moment, tuy bị đánh giá là tập kém nhất, nhưng lại giống như lời tiên tri cho việc Donald Trump tranh cử Tổng thống Mỹ 2016. Trong phim, một nhân vật hoạt hình có thói quen buông lời tục tĩu bỗng dưng xuất hiện tại các cuộc đàm thoại chính trị, rồi dần dà trở thành nhân vật đứng ra tranh cử những vị trí quan trọng trong vùng.
Nhìn chung, tinh thần châm biếm cùng không khí ngột ngạt vẫn được Charlie Brooker duy trì ở mùa hai và trở thành nét độc đáo riêng của Black Mirror. Sau khi trình làng tập phim đặc biệt White Christmas vào mùa Giáng sinh 2014, ông nhận được lời đề nghị hấp dẫn từ nước Mỹ, khi kênh Netflix muốn trở thành đơn vị đứng sau Black Mirror kể từ mùa ba.
Mùa phim thứ ba: Nhiều hơn, gần gũi hơn
Sau khi Charlie Brooker và Netflix đạt thỏa thuận chung hồi cuối 2015, người hâm mộ Black Mirror chia ra làm hai phe. Một bên cảm thấy phấn khích khi mini-series mà mình yêu thích sẽ được làm tiếp 12 tập (6 tập cho mỗi mùa mới) và có thêm kinh phí sản xuất. Bên còn lại thì nghi ngại rằng Black Mirror sẽ bị “Mỹ hóa” và không còn đen tối như trước.
Black Mirror mới ra mắt toàn bộ mùa ba hôm 23/10 và cả hai luồng lý luận ấy xem ra đều có lý. Về tay Netflix, mini-series lập tức chiêu mộ một số đạo diễn nổi tiếng như Joe Wright (Atonement), Dan Trachtenberg (10 Cloverfield Lane), cùng một số gương mặt diễn viên quen thuộc như Bryce Dallas Howard, Alice Eve, Kelly MacDonald…
Chưa kể, thời lượng mỗi tập phim được kéo dài từ 45 lên 60 phút. Riêng tập khép lại mùa ba, Hated in the Nation, có thời lượng lên tới 90 phút như một phim điện ảnh.
Song, ở một số tập phim nhất định, sự nghiệt ngã đã giảm đi tương đối, thậm chí còn sở hữu cái kết có hậu - điều mà khán giả chưa từng thấy trong hai mùa phim Black Mirror trước.
 |
| Trong Nosedive, Lacie Pound và các nhân vật luôn mải miết tìm kiếm những lượt bình chọn 5 sao từ người xung quanh. Ảnh: Netflix. |
Tuy nhiên, nếu coi đây là màn trình làng chính thức tại thị trường Bắc Mỹ, Charlie Brooker hoàn toàn có thể tự hào khi chất lượng loạt phim rất đồng đều, không có tập nào bị đuối hẳn như The Waldo Moment. Một điểm thú vị của mùa ba là việc Brooker đặt ra nhiều chi tiết, tình huống để lên án mặt trái của mạng xã hội, biến tác phẩm trở thành bài học nóng sốt cho khán giả.
Ở xã hội giả tưởng của Nosedive, cứ sau mỗi lần tương tác ngoài đời, người ta lại có quyền chấm điểm đối phương trên thang 5 sao với thiết bị cầm tay. Những ai có điểm trung bình cao sẽ được hưởng những đặc quyền nhất định trong xã hội, như thuê nhà giảm giá, không phải xếp hàng khi thanh toán tiền…
Điều đó khiến con người dần dần trở nên giả tạo, tìm đủ mọi cách để nhận điểm 5 sao từ người đối diện, mà trường hợp điển hình là nhân vật chính Lacie Pound (Bryce Dallas Howard). Tập phim chắc chắn sẽ khiến người ta liên tưởng đến tình trạng câu like trên các mạng xã hội ngày nay.
Đến Hated in a Nation, một kẻ sát nhân giấu mặt sẽ giết hại người bị dính hashtag #DeathOn (tạm dịch: Hãy giết…) nhiều nhất trên mạng xã hội trong ngày. Chính các cư dân mạng sẽ chọn ra mục tiêu để hắn ra tay sau mỗi buổi chiều, thông qua những dòng thông điệp và status trên trang cá nhân của mình.
Xuyên suốt 90 phút của tập phim, khán giả được chứng kiến nạn nhân của những vụ “ném đá” trên mạng Internet trở nên bất lực và phải sống khổ sở ra sao.
Giới cảnh sát ban đầu không tin vào những lời đe dọa “ảo”, nhưng rốt cuộc phải điều tra theo hướng đó. Xui xẻo thay, gã sát nhân lại nắm trong tay một công nghệ giả tưởng khiến hắn có thể dễ dàng ra tay với mục tiêu.
 |
| San Junipero là tập phim "lành" nhất của Black Mirror. Có lẽ chính vì điều đó và phần nội dung xúc động đã khiến nó trở nên nổi bật trong chuỗi tác phẩm của mùa thứ ba. Ảnh: Netflix. |
Tuy nhiên, hai tập phim độc đáo nhất của mùa ba Black Mirror phải là San Junipero và Playtest. Nếu như chưa chọn được phim kinh dị ưng ý cho mùa Halloween năm nay, Playtest hẳn là một lựa chọn không tồi.
Chuyện phim theo chân một phượt thủ vòng quanh thế giới, chấp nhận làm người chơi thử cho một trò chơi mới với công nghệ thực tế ảo khi đang ghé thăm London, Anh. Công nghệ ấy trong phim tân tiến gấp nhiều lần ngoài đời thực, bởi hình ảnh lúc tham gia trò chơi do chính người đeo kính tưởng tượng ra.
Khi bị đặt vào căn nhà ma, chàng trai dần để cho nỗi sợ hãi chiếm trọn lấy tâm trí, khiến anh tưởng tượng ra vô số hình ảnh, tình huống kỳ quái đến không ngờ mà chỉ có mình anh trông thấy.
Với San Junipero, Charlie Brooker gây bất ngờ khi ném người xem trở về thập niên 1980. Trên nền nhạc disco sôi động là câu chuyện tình đồng tính lãng mạn giữa hai cô gái Kelly (Gugu Mbatha-Raw) và Yorkie (Mackenzie Davis). Dĩ nhiên, đằng sau mối quan hệ ấy là những điều không nhiều người có thể đoán ra trước. Đoạn kết phim, tuy hơi vội vã, nhưng sẽ khiến cho nhiều khán giả cảm thấy xúc động.
Nếu có điều gì đó đáng tiếc ở mùa ba của Black Mirror, thì đó là tập phim Men Against Fire. Sở hữu ý tưởng không tồi dành cho lực lượng quân đội thời hiện đại, nhưng chính việc tập trung xây dựng bối cảnh kéo dài khiến chi tiết bất ngờ của tác phẩm trở nên dễ đoán.
Cùng lúc đó, các nhân vật trong Men Against Fire chưa được xây dựng đầy đủ, thuyết phục, khiến toàn bộ tập phim trở nên có phần lỡ cỡ, không thể gây ám ảnh nặng nề như mong muốn sau khi khép lại.
Theo dõi Black Mirror mùa thứ ba, có lẽ nhiều người sẽ giật mình khi nhận ra rằng có những điều trong cuộc sống ở ngoài đời thực đã ở rất gần với trong phim, đặc biệt là trong tập Shut Up and Dance. “10 phút” mà Charlie Brooker nhắc đến trong bài phỏng vấn cách đây 5 năm hẳn đã bị rút ngắn đi đáng kể.
Và điều đó khiến Black Mirror trở thành tác phẩm không thể bỏ qua trong thời đại công nghệ vẫn đang ngày một phát triển.
