T
ại họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 9 chiều 1/10, Thứ trưởng GD&ĐT Nguyễn Hữu Độ đã trả lời về độc quyền và tỷ lệ chiết khấu SGK.
Đồng thời, Bộ GD&ĐT đã có báo cáo gửi Văn phòng Chính phủ về việc xuất bản, phát hành sách giáo khoa (SGK) năm 2017. Trong đó, Bộ GD&ĐT giải thích về vấn đề viết vào sách gây lãng phí, mức chiết khấu lên đến 25% (tương ứng 250 tỷ đồng mỗi năm).
"NXB Giáo dục Việt Nam phải vay ngân hàng để kinh doanh"
Bộ GD&ĐT dẫn báo cáo của NXB Giáo dục Việt Nam cho biết việc phát hành SGK thông qua hệ thống các công ty sách - thiết bị trường học, đối tác phát hành thuộc các tỉnh, thành trong cả nước.
Toàn bộ các chi phí in ấn và phát hành SGK, NXB Giáo dục Việt Nam phải tự hạch toán, cân đối, hoàn toàn không có trợ giá hoặc hỗ trợ từ ngân sách. Ngoài ra, NXB Giáo dục Việt Nam phải vay vốn ngân hàng để phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh, bảo toàn và phát triển vốn.
 |
| Bộ GD&ĐT cho hay SGK tới tay học sinh phải trải qua quá trình lưu thông trên thị trường. Ảnh minh họa: L.H. |
Tương tự, toàn bộ công ty sách - thiết bị trường học, đối tác phát hành, đại lý, cửa hàng bán lẻ... trong kênh phân phối SGK đều hoạt động theo luật doanh nghiệp và chịu tác động của quy luật thị trường. Các cấp đại lý phải tự hạch toán, cân đối..., không được hỗ trợ từ ngân sách trong phát hành.
SGK cũng như mọi hàng hóa khác, để tới được tay học sinh, phải trải qua một quá trình lưu thông trên thị trường. Chiết khấu ở đây được hiểu là phần phí phát hành mà các cấp đại lý trong kênh phân phối dùng để chi trả cho chi phí trong toàn bộ quá trình bán hàng.
Cụ thể, chiết khấu bán hàng dành cho các công ty sách - thiết bị trường học, đối tác phát hành là 20% (đối tác chiến lược) và 18% (đối tác phát hành). Phần phí này, ngoài việc các đối tác dùng để chiết khấu lại cho đại lý cấp dưới, còn chi trả cho thực hiện công tác tiếp thị, khuyến mại, giảm giá, kho bãi, bao bì, vận chuyển, bù hao, bảo hiểm hàng hóa; nhân công, vốn, quản lý...
Đối với các siêu thị, cửa hàng bán lẻ, phần phí phát hành này được dùng để trả cho chi phí mặt bằng, vận hành, khấu hao, bao bì, nhân công, chi phí vốn, thực hiện các nghĩa vụ thuế và lợi nhuận còn lại.
Để giảm chi phí vận chuyển, NXB Giáo dục Việt Nam chia thị trường phát hành thành 4 khu vực và giao cho các đơn vị công ty sách - thiết bị giáo dục miền Bắc, Trung, Nam, Cửu Long làm đầu mối tập kết, cung ứng sách. Mức chiết khấu bán hàng dành cho những đơn vị này là 5%.
Bộ GD&ĐT cho rằng mức chiết khấu đối với SGK hiện nay là 18%-20%, rất thấp so với mặt bằng chiết khấu sách nói chung của các nhà xuất bản (35%-40%). Hơn nữa, giá SGK hiện ở mức thấp, chỉ bằng 30%-40% đối với giá của các loại sách khác nên giá trị thu được sau khi phát hành càng nhỏ. Nhiều đối tác không mặn mà với việc phát hành do phần hoa hồng thu được không đảm bảo bù đắp đủ chi phí lưu thông, bán hàng.
"Để kìm giữ được giá SGK như hiện nay, đồng thời giảm bớt việc phải bù đắp khoản lỗ trong in và phát hành, 16 năm qua, NXB Giáo dục Việt Nam đã nỗ lực tìm phương án thuyết phục các công ty sách - thiết bị trường học đồng thuận, cùng chia sẻ để giảm dần chiết khấu đối với SGK", trích báo cáo của Bộ GD&ĐT.
Học sinh ghi vào vở các bài trong SGK
Cũng theo Bộ GD&ĐT, khi biên soạn SGK từ năm học 2002-2003, các tác giả đã thiết kế một số bảng số liệu để trống nhằm hướng dẫn học sinh tiến hành thí nghiệm, làm bài tập, đa dạng hình thức, giúp rèn tư duy, tăng khả năng tự học. Bộ GD&ĐT đã tập huấn giáo viên sử dụng SGK để tổ chức hoạt động học của học sinh theo phương pháp dạy học tích cực.
Với bài có thí nghiệm, học sinh được tổ chức học theo nhóm, ghi số liệu vào bảng phiếu học tập (theo mẫu của SGK). Đối với bài tập trắc nghiệm như điền vào ô trống, nối đôi, đánh dấu, học sinh phải tự ghi vào vở để trả lời kèm giải thích. Các em không viết trực tiếp vào SGK.
Bài tập trong SGK có vai trò "tình huống" để học sinh "dự đoán". Dự đoán này chưa chắc chắn đúng nên có nhiều phương án lựa chọn khác nhau. Giáo viên cần sử dụng các dạng bài tập đó làm "tình huống học tập", hướng dẫn học sinh ghi vào vở "dự kiến phương án trả lời và giải thích lý do lựa chọn" để trình bày, thảo luận, bảo vệ phương án đúng. Đó là tinh thần của phương pháp dạy học tích cực mà SGK hướng tới.
Nếu giáo viên cho học sinh trả lời bằng cách viết, vẽ trực tiếp vào SGK rồi đánh giá kết quả là "đúng” hay “sai" thì hiệu quả hoạt động dạy học không cao, hạn chế trong việc phát triển phẩm chất, năng lực học sinh.
Giáo viên không ép học sinh mua sách tham khảo(?)
Bộ GD&ĐT cho hay hiện nay, nhiều NXB tham gia sản xuất sách tham khảo như NXB Giáo dục Việt Nam (có nhiều công ty trực thuộc), Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Sư phạm Hà Nội, Đại học Sư phạm TP.HCM… Vì vậy, mỗi môn học có rất nhiều sách tham khảo theo từng khối, lớp và cách thức tiếp thị, phát hành cũng đa dạng.
Bộ GD&ĐT đã có Thông tư số 21/2014/TT-BGDĐT ngày 7/7/2014 quy định về quản lý và sử dụng xuất bản phẩm tham khảo trong các cơ sở giáo dục mầm non. Thông tư quy định giáo viên không được sử dụng những nội dung vượt quá chuẩn kiến thức, kỹ năng của chương trình.
Giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục các cấp không được lạm dụng vị trí công tác của mình để thực hiện hoặc tham gia thực hiện việc ép buộc, vận động học sinh mua sách tham khảo dưới bất kỳ hình thức nào.
Tuy nhiên, khác với khẳng định này của Bộ GD&ĐT, tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 9 diễn ra sáng 1/10, Phó thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh thực tế, nhiều trường, bằng cách này hay cách khác, đã ép học sinh, phụ huynh mua sách tham khảo để hưởng hoa hồng. Đây là biểu hiện rõ của tiêu cực trong giáo dục.
Từ năm 2014, Thủ tướng yêu cầu Bộ GD&ĐT phải tập trung chấn chỉnh tình trạng “ép” may đồng phục, mua sách. Bộ cũng đã có các văn bản chỉ đạo nhưng chưa có chuyển biến rõ, cần quyết liệt xử lý nghiêm những nơi vi phạm.
Ủy ban Văn hóa Giáo dục Thanh niên Thiếu niên và Nhi đồng: "250 tỷ đồng chiết khấu quá cao"
Trước đó, theo báo cáo tóm tắt về kết quả khảo sát một số nội dung trong việc thực hiện chính sách, pháp luật về xuất bản, in, phát hành SGK giai đoạn 2012-2017 của Ủy ban Văn hóa Giáo dục Thanh niên Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội, chiết khấu SGK của NXB Giáo dục Việt Nam lên đến 250 tỷ đồng/năm.
Bà Hoàng Thị Hoa - Phó chủ nhiệm Ủy ban này - cho rằng mức chiết khấu trên khá cao, chưa thật phù hợp cơ cấu giá thành, ảnh hưởng lớn việc chi trả của học sinh.
Qua góc nhìn số liệu, bức tranh SGK của NXB Giáo dục Việt Nam khiến nhiều người phải suy nghĩ: Lỗ 40 tỷ đồng/năm; chiết khấu 250 tỷ đồng/năm; lãi 150 tỷ đồng/năm. Số tiền chiết khấu không chỉ lớn hơn nhiều so với mức lỗ từ mảng SGK mà còn gấp gần 1,7 lần tổng lợi nhuận của đơn vị này.
Câu hỏi đặt ra là tại sao NXB Giáo dục Việt Nam chấp nhận lỗ đến gần 40 tỷ đồng vẫn chiết khấu đến 250 tỷ đồng cho việc phát hành SGK? Tại sao phải chiết khấu “khủng”, lỗ hàng chục tỷ đồng mỗi năm, NXB vẫn “ôm” mảng SGK này với số lượng phát hành lớn?
