 |
| Nhiều trường bỏ hoặc cắt giảm xét tuyển tổ hợp C00. Ảnh minh họa: Việt Hà. |
Chỉ ít ngày nữa, kỳ thi tốt nghiệp THPT và xét tuyển đại học sẽ diễn ra, nhưng thông tin từ nhiều trường đại học về việc giảm hoặc bỏ hẳn xét tuyển tổ hợp C00 (Ngữ văn, Lịch sử, Địa lý) lại đang khiến hàng nghìn học sinh đứng ngồi không yên.
Đặc biệt, những trường vốn là "cái nôi" đào tạo khối ngành xã hội, nay cũng thay đổi phương án sử dụng các tổ hợp xét tuyển, đặt ra không ít băn khoăn.
Lý do các trường bỏ, cắt giảm xét tổ hợp C00?
Theo TS Nguyễn Thị Huyền Thảo, giáo viên môn Lịch sử tại trường THPT chuyên Trần Đại Nghĩa (TP.HCM), việc các trường thay đổi, cắt giảm, bỏ hẳn xét tuyển tổ hợp khối C00 có thể là căn cứ theo tình hình thực tế của kỳ thi tốt nghiệp THPT năm nay.
Theo quy định của Bộ GD&ĐT, thí sinh thi THPT năm 2025 sẽ thi tổng cộng 4 môn. Trong đó, hai môn bắt buộc là Ngữ văn, Toán và hai môn tự chọn trong số các môn còn lại được học ở lớp 12.
Thí sinh có quyền lựa chọn thêm hai môn thuộc thế mạnh của mình. Với sự thay đổi này, các tổ hợp xét tuyển mới (như C01, C02, C03...) đang được định hướng theo hướng lấy Ngữ văn và Toán làm trọng tâm, sau đó kết hợp với các môn phù hợp khác như Lịch sử, Địa lý, Giáo dục Kinh tế và Pháp luật... Điều này cũng đồng bộ với chương trình Giáo dục phổ thông 2018.
Cô Thảo cho rằng những thay đổi này đang cho thấy một bước tiến quan trọng trong việc dung hòa giữa khoa học tự nhiên và khoa học xã hội, thay vì xu hướng phân hóa rạch ròi giữa các khối thuần tự nhiên hay thuần xã hội như trước đây.
Từ sự thay đổi này, các trường đại học có thể lựa chọn những sinh viên phù hợp và có năng lực toàn diện hơn với các chuyên ngành đào tạo.
Lý giải việc bỏ xét tuyển tổ hợp C00 ở 17/28 ngành, tăng cường các tổ hợp có Toán, Tiếng Anh, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho biết trường căn cứ trên cơ sở định hướng đổi mới về các môn thi THPT được áp dụng từ năm 2025, theo yêu cầu tuyển sinh của từng ngành và chuẩn đầu ra ngoại ngữ của Bộ GD&ĐT.
Ngoài ra, việc này còn nhằm thực hiện chiến lược quốc tế hóa các chương trình đào tạo.
Trong khi đó, Đại học Kiểm sát Hà Nội cho hay việc dừng xét tuyển tổ hợp C00 là quyết định dựa trên quy định của Bộ GD&ĐT, thống kê thực tế tuyển sinh các năm trước và quan điểm giáo dục toàn diện, công bằng của ngành kiểm sát.
Nhưng còn nhiều băn khoăn
Theo quy chế tuyển sinh đại học 2025, các trường công bố thông tin tuyển sinh trước khi mở đăng ký dự tuyển đợt đầu ít nhất 30 ngày. Năm nay, thí sinh đăng ký nguyện vọng xét tuyển đại học từ ngày 16/7 đến ngày 28/7.
Bộ GD&ĐT cũng đã bỏ yêu cầu mỗi ngành, mỗi chương trình đào tạo có tối đa 4 tổ hợp xét tuyển. Thay vào đó, các trường đại học có thể tự do xác định các tổ hợp môn xét tuyển phù hợp với ngành đào tạo của mình, không giới hạn số lượng.
Có thể thấy, về quy định trên, các trường đã làm đúng. Song, theo ThS Phạm Thái Sơn, Giám đốc Trung tâm Tuyển sinh và Truyền thông, Đại học Công Thương TP.HCM, việc các trường công bố vào thời điểm phút chót này đúng là tin sốc, hoang mang với những học sinh có định hướng theo đuổi thi tổ hợp C00 từ lâu.
Để đạt được kết quả tốt trong xét tuyển đại học, học sinh cần xác định rõ ràng tổ hợp thi và dốc sức ôn luyện cho những môn đó trong thời gian dài. Vì vậy, theo ông Sơn, việc thay đổi, bổ sung phương thức hoặc tổ hợp xét tuyển phải có căn cứ và lộ trình hợp lý để các em có sự chuẩn bị, đảm bảo quyền lợi chính đáng của thí sinh theo quy chế.
“Nhiều học sinh có thế mạnh ở các môn Văn, Lịch sử hay Địa lý đang đối mặt với khó khăn lớn trong việc đăng ký xét tuyển đại học. Điều này không chỉ gây tâm lý hoang mang, mà còn tiềm ẩn nguy cơ làm giảm động lực học các môn xã hội ngay từ bậc THPT”, ThS Sơn nói.
PGS.TS Phạm Mạnh Hà, giảng viên Đại học Giáo dục (Đại học Quốc gia Hà Nội) cũng đồng tình với quan điểm này. Ông cho rằng các trường đại học có quyền tự chủ trong việc xây dựng phương thức, tổ hợp tuyển sinh, nhưng việc bất ngờ loại bỏ tổ hợp C00 mà chưa có lộ trình thông báo để thí sinh chuẩn bị trước sẽ gây ảnh hưởng tâm lý các em.
 |
| Các nhà giáo dục cho rằng việc thay đổi phải có căn cứ và lộ trình hợp lý để học sinh có sự chuẩn bị, đảm bảo quyền lợi chính đáng cho các em. Ảnh minh họa: Thế Bằng. |
Chia sẻ thêm, ông Hà cho biết từng theo đuổi khối C 33 năm về trước. Vị phó giáo sư không khỏi ngậm ngùi và trăn trở khi quan sát một xu hướng trong chiến lược tuyển sinh tại các trường đại học hàng đầu Việt Nam hiện nay.
Theo ông, ngay cả những “cái nôi” của khoa học xã hội và nhân văn như trường Nhân văn Hà Nội cũng đang có những thay đổi mạnh mẽ. Tổ hợp C00 truyền thống - vốn là nền tảng cho các ngành như Báo chí, Tâm lý học, Xã hội học - cũng đang bị thay thế hoặc xếp sau các tổ hợp khác.
“Dù được lý giải là yêu cầu của ‘toàn cầu hóa’ hay ‘kỹ năng phân tích’, xu hướng này đang âm thầm xói mòn sự đa dạng trong tư duy. Và đáng lo ngại hơn, nó có nguy cơ gia tăng bất bình đẳng cơ hội cho nhiều học sinh”, ông Hà nhận định.
Vị phó giáo sư không phủ nhận việc trang bị ngoại ngữ và kỹ năng phân tích định lượng (thông qua môn Toán) là cần thiết.
Tuy nhiên, việc xem nhẹ, thậm chí loại bỏ tổ hợp C00, phải chăng là một cái nhìn phiến diện, bỏ qua chiều sâu và những giá trị độc đáo mà các môn Văn, Sử, Địa mang lại. Đó là sự am hiểu tường tận về văn hóa, lịch sử, những biến động xã hội của đất nước…
Bên cạnh đó, ông Hà cũng băn khoăn về những hệ lụy tiềm ẩn. Việc đóng dần cánh cửa khối C không chỉ tước đi cơ hội của những học sinh có tố chất và đam mê đặc biệt với các môn khoa học xã hội thuần túy, mà còn là một đòn giáng mạnh vào nỗ lực thu hẹp bất bình đẳng.
Ở những vùng miền còn khó khăn, nơi điều kiện và chi phí để tiếp cận việc học ngoại ngữ chất lượng cao vẫn là một rào cản khổng lồ, liệu các em có còn cơ hội để cạnh tranh công bằng vào những ngành học mà lẽ ra các em có thế mạnh?
“Phải chăng, chúng ta đang vô hình trung tạo ra một cuộc đua mà ở đó, lợi thế lại nghiêng về những học sinh có điều kiện kinh tế tốt hơn, thay vì thực sự tìm kiếm những tài năng đa dạng cho đất nước?”, ông Hà đặt câu hỏi.
Vị phó giáo sư cũng cho rằng cũng cần nhìn nhận lại định kiến xã hội coi nhẹ các ngành xã hội so với kỹ thuật, kinh doanh; hay chính sách tuyển sinh chưa thực sự khơi gợi và tạo điều kiện cho những đam mê đích thực với Văn, Sử, Địa.
Thay vì chạy theo những giải pháp có vẻ "thời thượng" nhưng tiềm ẩn nguy cơ làm nghèo nàn nguồn nhân lực và gia tăng cách biệt xã hội, ông Hà nhận định đã đến lúc các nhà quản lý giáo dục và các trường đại học cần có một cái nhìn thấu đáo và cân bằng hơn.
“Cần có những chiến lược thực sự để trân trọng và phát huy thế mạnh của mọi khối thi, đảm bảo rằng cánh cửa đại học luôn rộng mở cho những tài năng đa dạng từ mọi miền đất nước. Đồng thời, các ngành khoa học xã hội và nhân văn không đánh mất đi sự phong phú, đa chiều trong tư duy”, ông Hà nói.
Thị trường lao động thay đổi chóng mặt, để tồn tại, con người cần học tập suốt đời. Trong bối cảnh đó, tạp chí Tri Thức - Znews giới thiệu tới độc giả cuốn Học tập suốt đời của tác giả Michelle R.Weise.
Tác phẩm cung cấp cho độc giả những đánh giá về thị trường lao động tương lai, những giải pháp cho nhu cầu vừa học vừa làm đang ngày một tăng, cùng với đó là đưa ra những cách kết nối để quá trình chuyển đổi “học-làm” diễn ra thuận lợi hơn. Từ đó, tác giả nêu lên vai trò của việc học tập suốt đời.
