Bộ Y tế ban hành hướng dẫn chẩn đoán, điều trị bệnh đậu mùa khỉ

Ngày 29/7, Bộ Y tế đã có Quyết định về việc ban hành Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị và phòng bệnh đậu mùa khỉ ở người. Hướng dẫn này được đưa ra sau gần một tuần Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công bố tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng quốc tế đối với bệnh đậu mùa khỉ.

Bệnh nhân có thể không xuất hiện triệu chứng

Theo Bộ Y tế, đậu mùa khỉ (monkeypox) lây truyền từ động vật sang người và từ người sang người qua tiếp xúc trực tiếp với tổn thương da, dịch cơ thể, quan hệ tình dục, giọt bắn đường hô hấp, vật dụng của người bị nhiễm và lây truyền từ mẹ sang con.

Bệnh có các triệu chứng chính là sốt, phát ban dạng phỏng nước và sưng hạch ngoại vi, có thể gây biến chứng nặng dẫn tới tử vong.

Bộ Y tế tổ chức họp khẩn liên quan các phương án ứng phó với đậu mùa khỉ. Ảnh: TL.

Bệnh nhân thường trải qua các giai đoạn sau:

• Ủ bệnh: Từ 6 đến 13 ngày (dao động từ 5 đến 21 ngày). Người nhiễm không có triệu chứng và không có khả năng lây nhiễm.
• Khởi phát: Từ một đến 5 ngày, xuất hiện triệu chứng chính là sốt và nổi hạch ngoại vi toàn thân, có thể kèm theo đau đầu, mệt mỏi, ớn lạnh, đau họng, đau cơ. Đây cũng là thời điểm virus có thể lây sang người khác.
• Toàn phát: Đặc trưng với các ban trên da, thường gặp sau sốt từ một đến 3 ngày. Các vết ban có thể gặp nhiều trên mặt, lòng bàn tay, lòng bàn chân, miệng, mắt, cơ quan sinh dục.

Vến ban thường đi từ: Tổn thương có nền phẳng, sần, mụn nước, mụn mủ, đóng vảy khô và cuối cùng là bong tróc và để lại sẹo. Ở một số trường hợp nghiêm trọng, các tổn thương da có thể liên kết thành mảng lớn.

• Hồi phục: Các triệu chứng của bệnh đậu mùa khỉ có thể kéo dài từ 2 đến 4 tuần rồi tự khỏi. Người bệnh hết triệu chứng lâm sàng, các sẹo trên da có thể ảnh hưởng đến thẩm mỹ nhưng không còn nguy cơ lây nhiễm.

Về mặt lâm sàng, người bệnh đậu mùa khỉ có thể không xuất hiện triệu chứng dù nhiễm virus, thể nhẹ (hết sau 2-4 tuần mà không cần điều trị đặc hiệu) hoặc thể nặng.

Các trường hợp mắc đậu mùa khỉ thể nặng thường là nhóm có nguy cơ cao như phụ nữ mang thai, người cao tuổi, trẻ em, người mắc bệnh lý nền, suy giảm miễn dịch… Bệnh nhân có thể tử vong, thường từ tuần thứ 2 của bệnh. Một số biến chứng ở thể nặng bao gồm nhiễm khuẩn da, viêm phổi, viêm não, nhiễm khuẩn huyết.

Liên quan vấn đề chẩn đoán, bệnh nhân được cho là ca bệnh nghi ngờ nếu có một trong các yếu tố dịch tễ gồm: Tiếp xúc với ca bệnh xác định trong vòng 21 ngày trước khi khởi phát triệu chứng (cả tiếp xúc vật lý trực tiếp hay qua vật dụng); có tiền sử đi du lịch đến các quốc gia có dịch trong vòng 21 ngày trước khi khởi phát triệu chứng.

Đồng thời, ca bệnh nghi ngờ có bệnh cảnh lâm sàng nghi bệnh đậu mùa khỉ

Trong khi đó, các trường hợp được xác định mắc đậu mùa khỉ khi có kết quả xét nghiệm sinh học phân tử dương tính với virus đậu mùa khỉ.

Phương pháp điều trị và phòng bệnh

Bộ Y tế thông tin nguyên tắc điều trị đậu mùa khỉ là thực hiện giám sát và cách ly ca bệnh nghi ngờ cũng như xác định; chủ yếu điều trị triệu chứng; đảm bảo dinh dưỡng, cân bằng điện giải và hỗ trợ tâm lý; sử dụng thuốc điều trị đặc hiệu ở những trường hợp nặng và cơ địa đặc biệt; theo dõi, phát hiện và xử lý kịp thời tình trạng nặng, biến chứng.

Với thể nhẹ, người bệnh sẽ được hạ sốt, giảm đau, chăm sóc tổn thương da, mắt, miệng, đảm bảo dinh dưỡng, theo dõi và phát hiện sớm các biến chứng nếu có, đồng thời phòng và kiểm soát nhiễm khuẩn.

Với thể nặng, bệnh nhân cần được điều trị ở buồng cách ly tại khoa hồi sức, điều trị biến chứng (nếu có) theo phác đồ đã ban hành.

Thuốc điều trị bệnh đậu mùa khỉ được chỉ định cho người có biến chứng nặng. Ảnh minh họa: kristine_wook.

Thuốc điều trị đặc hiệu đậu mùa khỉ được chỉ định cho người có biến chứng nặng, bị suy giảm miễn dịch, trẻ em (nhất là dưới 8 tuổi), phụ nữ có thai và đang cho con bú, người có bệnh cấp tính tiến triển.

Các loại thuốc được WHO khuyến cáo bao gồm: Tecovirimat, Cidofovir, Brincidofovir, Globulin miễn dịch tĩnh mạch.

Để được xuất viện, người bệnh phải được cách ly tối thiểu 14 ngày và hết các triệu chứng lâm sàng, không xuất hiện tổn thương mới tối thiểu 48 giờ, tổn thương cũ đã đóng vảy.

Bộ Y tế khuyến cáo các phương pháp phòng bệnh không đặc hiệu bao gồm:

• Tránh tiếp xúc với người, động vật có thể bị bệnh
• Tránh tiếp xúc với vật dụng, bề mặt có nguy cơ nhiễm virus đậu mùa khỉ như khăn trải giường, quần áo
• Cách ly, điều trị người bệnh tại cơ sở y tế
• Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và các dung dịch sát khuẩn thông thường sau khi tiếp xúc với người, động vật nghi ngờ nhiễm bệnh
• Sử dụng phương tiện phòng hộ cá nhân khi chăm sóc người bệnh
• Đánh giá nguy cơ phơi nhiễm theo quy định để có biện pháp xử trí phù hợp

Ngoài ra, người dân có thể phòng bệnh đậu mùa khỉ bằng phương pháp đặc hiệu là vaccine. Tuy nhiên, Bộ Y tế khuyến cáo việc sử dụng vaccine phòng bệnh dành cho nhóm đối tượng có nguy cơ cao.