Tháng 4, Zing.vn đăng loạt phóng sự điều tra về tình trạng giao dịch mua bán thận rầm rộ trên Facebook và một số bệnh viện ở TP.HCM và Hà Nội. Cò buôn thận còn trực tiếp dẫn người bán thận đi thực hiện các quy trình xét nghiệm trong bệnh viện và hứa hẹn sẽ trả khoảng 200 triệu đồng sau khi giao dịch hoàn thành.
Không chỉ TP.HCM, cò buôn thận đang dẫn mối cho rất nhiều người từ miền Tây vượt ngàn dặm ra Hà Nội để bán tạng. Sau khi điều tra, tư liệu và một phần chứng cứ liên quan đến những đối tượng trong đường dây môi giới buôn bán thận ở Hà Nội đã được Zing.vn chuyển cho Phòng Cảnh sát hình sự, Công an TP Hà Nội.
Giữa tháng 10, đối tượng trong tài liệu điều tra do Zing.vn cung cấp đã bị khởi tố bị can, bắt tạm giam là Trần Văn Phương (29 tuổi, quê Bắc Giang) về hành vi Mua bán mô và bộ phận cơ thể người. Phương bị xác định là người đứng sau một số vụ mua bán nội tạng với danh nghĩa tự nguyện hiến tặng.
Giúp sức cho bị can còn có 3 người khác là Lê Thùy Linh (22 tuổi quê Bình Dương), Hoàng Ngọc Tiến (30 tuổi, quê Quảng Trị) và Phan Văn Hùng (27 tuổi, quê Nghệ An). Vai trò từng người đang được cơ quan điều tra làm rõ. Việc lấy cũng như ghép thận của đường dây này được cho là diễn ra tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức (Hà Nội).
 |
| Trần Văn Phương bị khởi tố về tội mua bán mô và bộ phận cơ thể người. Ảnh: Mai Hương. |
Trả lời về vấn đề này, GS.TS Trần Bình Giang, Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, cho hay khoảng 2 tháng trước, bệnh viện đã phối hợp với Công an Hà Nội để điều tra nhóm mua - bán thận theo đề nghị từ phía công an.
Sau khi rà soát cho thấy thời gian qua có 5 cặp cho - nhận thận không cùng huyết thống được ghép thận tại bệnh viện này. Tuy nhiên, nếu xét theo hồ sơ pháp lý, cả 5 cặp hồ sơ hiến - ghép tạng này đều đủ yêu cầu.
Theo GS Giang, những cặp bệnh nhân hiến - ghép tạng này đều không cùng huyết thống nhưng một trong những yêu cầu nghiêm ngặt với người hiến thận đó là phải có ít nhất 2 người thân trong gia đình (bố, mẹ hoặc chồng, vợ) đến bệnh viện, cùng ký cam kết đồng ý hiến thận. Mối quan hệ gia đình cũng được chứng thực bằng các giấy tờ liên quan, chứng nhận của địa phương, qua phòng công chứng xác định.
Tất cả 5 trường hợp này đều có đủ 2 người thân của người hiến thận đến bệnh viện để nghe bác sĩ giải thích và ký cam kết, đúng theo quy định.
Hiện nay tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, mỗi tuần, các bác sĩ thực hiện từ 4-6 ca ghép thận. Nhu cầu ghép thận rất nhiều, nhưng ngoài việc không có nguồn tạng hiến thì chi phí đối với người ghép cũng là số tiền rất lớn khiến bệnh nhân không thể thực hiện phương pháp điều trị này.
Theo GS Giang, thực tế có thể có những trường hợp khó khăn đột xuất về kinh tế, bị "cò" mồi bắt mối, thậm chí lân la cho vay tiền đến khi không có khả năng trả thì phải trả bằng thận. Do đó, để tránh kẽ hở có thể dẫn đến mua - bán thận, quy trình hiến thận tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức được thực hiện rất chặt chẽ.
"Tôi khẳng định quy trình tại bệnh viện làm rất chặt chẽ, về phía nhân viên y tế tuyệt đối không có chuyện móc nối để làm hồ sơ. Chỉ cần phát hiện nếu cán bộ y tế có liên quan, chắc chắn sẽ lập tức bị đuổi việc", GS Giang cho biết.
Quy trình đăng ký hiến tạng không cùng huyết thống thế nào?
Nếu một người muốn đăng ký hiến thận, có thể đến bất kỳ cơ sở y tế nào gần nhất bày tỏ ý nguyện. Cơ sở y tế đó sẽ có trách nhiệm tiếp nhận thông tin và báo về Trung tâm điều phối quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người - Bộ Y tế để thông tin đến cơ sở y tế có chức năng phù hợp tiếp nhận đơn đăng ký hiến mô, tạng của người muốn hiến và hoàn tất các thủ tục pháp lý, tư vấn, cấp thẻ đăng ký hiến tạng.
Hoặc người dân có thể đến trực tiếp Trung tâm điều phối quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người - Bộ Y tế để đăng ký. Người đăng ký sẽ được cấp thẻ ngay sau đó.
Hai tuần sau khi đăng ký, người hiến thận sẽ được gọi để khám sức khỏe ban đầu, tổng quát, đảm bảo không có bệnh lý kèm theo. Sau đó, thông tin về việc hiến thận sẽ được cập nhật trên danh sách người cho thận.
Khi xác định người nhận có khả năng tiếp nhận quả thận hiến, người cho sẽ được liên hệ để tiếp tục làm rất nhiều các xét nghiệm tiếp theo, trước khi bắt đầu ca ghép.
Độ tuổi người cho nên tương đương hoặc lớn hơn người nhận và đảm bảo phản ứng chéo giữa người cho và nhận, các xét nghiệm viêm gan virus B, C và nhiễm virus CMV, EBV,... của cả hai đều âm tính mới được phép hiến - ghép tạng.
Việc chuẩn bị bệnh nhân trước khi ghép tạng nhất là với người cho thận là người sống rất quan trọng. Người cho phải có nhóm máu phù hợp, không có bệnh lây truyền, bệnh hệ thống, bệnh ung thư, hai thận phải có chức năng tốt và giải phẫu bình thường. Về miễn dịch học và các xét nghiệm cho phép ghép về tương hợp mô (tương hợp về hệ thống DLA, thử chéo, tiền mẫn cảm).
Người hiến cũng phải làm kiểm ra tâm lý về sự tự nguyện. Trước ca ghép, người hiến được chăm sóc và có những yêu cầu nhất định trong sinh hoạt. Họ cũng cần có người thân ký xác nhận vào giấy trước khi ca phẫu thuật diễn ra.
Một người trưởng thành, có đủ điều kiện hiến thận khi đi hiến, ngoài chính bản thân người hiến đồng ý thì cần có yêu cầu xác nhận địa phương về nhân thân. Đặc biệt, người hiến thận cần dẫn theo ít nhất 2 người thân ruột thịt (bố mẹ, vợ, hoặc chồng) đến BV để nghe bác sĩ giải thích, kí, điểm chỉ vào hồ sơ.
Bộ hồ sơ pháp lý sẽ được văn phòng công chứng xác minh và sao y bản chính để bệnh viện lưu trữ. Toàn bộ hồ sơ pháp lý sẽ được BV xem và xác nhận.
Xem tuyến bài điều tra về đường dây buôn bán thận tại đây.
