Năm 2011, ê-kíp 15 bác sĩ tại Bệnh viện Great Ormond Street, London phẫu thuật tách rời thành công cho cặp song sinh Rital và Ritag Gaboure 8 tháng tuổi đến từ Sudan. Toàn bộ quá trình này được Tạp chí Newscientist ghi lại.
Cuộc chia ly khó khăn
Trước khi phẫu thuật, các bác sĩ của Bệnh viện Great Ormond Street, London, Anh, nghiên cứu hộp sọ và bộ não của cặp song sinh. Chụp cộng hưởng từ MRI và chụp CT sẽ cho thấy các hộp sọ và bộ não có bị dính liền hay không. Nếu cả hai có chung một bộ não, điều đó quá rủi ro để làm phẫu thuật.
Cặp chị em Rital và Ritag Gaboure là trường hợp chung hộp sọ nhưng có hai bộ não riêng biệt. Hiện tượng này rất hiếm gặp, tỷ lệ mắc phải là 1/2,5 triệu ca sinh.
Sau khi xem xét đủ điều kiện cần để thực hiện phẫu thuật, các bác sĩ chuẩn bị mô hình 3D vật lý của hộp sọ và não bộ để nghiên cứu mạng lưới động mạch và tĩnh mạch. Trong hầu hết trường hợp song sinh dính liền đầu, các động mạch nuôi não thường không chia sẻ với nhau, nhưng tĩnh mạch nối với một số đường chạy từ não của người này sang người kia. Tách các tĩnh mạch nói trên là trở ngại lớn đối với các bác sĩ phẫu thuật.
Để khắc phục tình trạng đó, nhóm phẫu thuật quyết định mô hình hóa lưu lượng máu. Các bác sĩ của Bệnh viện Great Ormond Street đã tiêm thuốc nhuộm vào động mạch của hai bệnh nhân, sau đó truy tìm đường đi của máu.
 |
| Cặp đôi song sinh Rital và Ritag Gaboure 8 tháng tuổi đến từ Sudan trước khi phẫu thuật. Ảnh: Daily Mail. |
Khi phẫu thuật, lưu lượng máu trên não của cặp song sinh chảy không đều. Điều đó có nghĩa trái tim của Ritag có thể mất máu khi tách rời. Sau khi đánh giá tình tình, các bác sĩ bắt đầu phân chia tĩnh mạch trong não làm hai. Một hệ thống bề ngoài được dệt thành các lớp mô bảo vệ quanh não. Một hệ thống khác sâu bên trong cấu trúc của não.
Sau đó, các bác sĩ mở cửa hộp sọ, bắt đầu thao tác trên các tĩnh mạch rối rắm. Khi khoan xuyên qua hộp sọ để đến các mạch máu, nhóm bác sĩ phẫu thuật sử dụng một mũi khoan tốc độ cao craniotome. Tiếp đến, ê-kíp cắt qua các tĩnh mạch, buộc chúng bằng dây chằng và chỉ khâu tự tan. Sau đó, các tĩnh mạch dùng chung được phân chia tại một điểm nối để mỗi bệnh nhân đều có một phần tĩnh mạch.
Trong suốt cuộc phẫu thuật, rào cản cuối cùng và cũng là khó khăn nhất là các cặp song sinh không đủ xương và da để tạo thành hộp sọ và da đầu hoàn chỉnh. Điều đó khiến việc khâu lại mọi thứ trở nên phức tạp hơn.
Để giải quyết vấn đề này, nhóm bác sĩ đặt 4 quả bóng silicon bên dưới da đầu giữa xương và da, từ từ lấp đầy chúng bằng dung dịch muối. Chính vì thế, nhiều cặp song sinh dính liền đầu sau khi tách rời thường có một cục bướu trên đầu. Những quả bóng silicon giúp da đầu được kéo căng ra, các bác sĩ có nhiều diện tích da hơn cho bước khâu cuối cùng.
 |
| Chiếc mũ bảo vệ và định hình não bộ và đầu của hai bé sau khi phẫu thuật tách rời. Ảnh: Daily Mail. |
Sự sống sót kỳ diệu
Theo ghi nhận của Newscientist, một số cặp song sinh dính liền đầu sau khi tách rời gặp những biến chứng không thể tránh khỏi. Họ không phát triển các kỹ năng ngôn ngữ và vận động như những đứa trẻ bình thường khác. Một số gặp phải tình trạng co giật.
Tuy nhiên, nhiều trường hợp sống sót kỳ diệu. Điển hình như cặp song sinh Rital và Ritag Gaboure hay cặp chị em người Philippines Carl và Clarence Aguirre. Cặp đôi này được tách rời vào năm 2003 tại Trung tâm Y tế Montefiore ở New York, Mỹ.
Họ đã bước sang tuổi 18, gặp khó khăn về khả năng nói nhưng đã có sức khỏe ổn định, có thể vui chơi và học tập như nhiều đứa trẻ bình thường khác. Rital và Ritag sau khi làm phẫu thuật tách rời cũng có những tín hiệu phát triển tích cực.
Theo Mayo Clicnic, song sinh dính liền là tình trạng hai bé sinh ra có da, cấu trúc hay một số cơ quan nội tạng dính với nhau. Tình trạng này xảy ra do phôi thai chỉ phân chia một phần để phát triển thành 2 cá thể.
Thống kê cho thấy khoảng 40-60% cặp song sinh dính liền bị chết trước sinh. 35% trong số đó không sống sót qua một ngày. 5-25% các cặp song sinh dính liền sống sót đến khi trưởng thành. Sự thành công của ca phẫu thuật phụ thuộc vào bộ phận dính liền, số lượng và các cơ quan được chia sẻ cũng như kinh nghiệm và kỹ năng của nhóm phẫu thuật.
Dính nhau ở phần ngực, bụng trên là thường gặp nhất (chiếm 75%). Dính phần chậu, hông, chân, bộ phận sinh dục chiếm khoảng 23% và chỉ có 2% nối nhau ở hộp sọ.
