Các loại viêm mũi và những yếu tố nguy cơ gây bệnh

Viêm mũi là vấn đề thường gặp và có nhiều thể bệnh khác nhau. Ảnh: Pexels.

Viêm mũi có thể ảnh hưởng đến người bệnh trong ngắn hạn (cấp tính) hoặc dài hạn (mạn tính). Viêm mũi cấp tính thường là do nhiễm virus, vi khuẩn hoặc dị ứng, nhưng cũng có thể do các nguyên nhân khác gây ra. Viêm mũi mạn tính thường đi kèm với các bệnh lý viêm xoang – họng mạn tính.

Các yếu tố nguy cơ của viêm mũi

Người có tiền sử bị hen suyễn, các loại dị ứng khác hoặc có người thân cùng huyết thống (bố mẹ, anh chị em ruột) bị dị ứng hoặc hen suyễn sẽ có nguy cơ cao mắc viêm mũi dị ứng.

Bên cạnh đó, những người sống hoặc làm việc trong môi trường phải thường xuyên tiếp xúc với các chất gây dị ứng như mạt bụi hoặc lông động vật, cũng dễ khởi phát bệnh.

Đối với viêm mũi không do dị ứng, các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh bao gồm:

- Tuổi tác: Viêm mũi không do dị ứng thường xảy ra ở độ tuổi sau 20.

- Giới tính: Phụ nữ dễ bị viêm mũi và nghẹt mũi tồi tệ hơn trong kỳ kinh nguyệt và mang thai, do sự thay đổi nội tiết tố.

- Tiếp xúc với chất kích thích: Thường xuyên tiếp xúc với các chất kích thích như khói bụi, khói thải hoặc khói thuốc lá có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

- Nghề nghiệp: Trong một số trường hợp, viêm mũi không do dị ứng được kích hoạt khi người bệnh tiếp xúc với chất gây kích ứng trong không khí tại nơi làm việc. Một số tác nhân phổ biến bao gồm vật liệu xây dựng, dung môi, hóa chất, khói từ vật liệu hữu cơ…

- Bệnh lý: Một số tình trạng sức khỏe mãn tính có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm bệnh viêm mũi không do dị ứng, như suy giáp, hội chứng mệt mỏi mạn tính và bệnh tiểu đường.

Biểu hiện của viêm mũi

Các dấu hiệu của bệnh viêm mũi có thể diễn tiến từ nhẹ đến nghiêm trọng. Bệnh ảnh hưởng đến khoang mũi, cổ họng và mắt của người bệnh, bao gồm:

• Nghẹt mũi
• Sổ mũi
• Ngứa mũi, họng, mắt và tai
• Chảy dịch mũi sau
• Hắt xì
• Ho
• Viêm họng
• Chảy nước mắt
• Ngủ ngáy
• Đau đầu
• Đau mặt
• Giảm khứu giác, vị giác hoặc thính giác.

Viêm mũi là một trong những căn bệnh rất hay gặp hiện nay. Ảnh minh hoạ.

Dưới đây là các dạng viêm mũi thường gặp:

- Viêm mũi dị ứng

Viêm mũi dị ứng xảy ra khi hệ thống miễn dịch của cơ thể phát hiện và phản ứng lại với các tác nhân (được gọi là dị nguyên) từ môi trường. Những tác nhân này vô hại với hầu hết mọi người (như bụi, nấm mốc, phấn hoa, lông động vật, nước hoa…), nhưng nếu người bệnh bị dị ứng với chúng, cơ thể sẽ phản ứng lại như thể chúng có hại.

Khi tiếp xúc với các dị nguyên, hệ thống miễn dịch của người bệnh sẽ sản xuất các kháng thể gọi là Immunoglobulin E (IgE). Điều này giải phóng các hóa chất liên quan đến phản ứng viêm, bao gồm histamine, dẫn đến các triệu chứng khó chịu của viêm mũi dị ứng.

- Viêm mũi không do dị ứng

Khác với viêm mũi dị ứng, viêm mũi không do dị ứng không bị kích hoạt bởi chất gây dị ứng và không liên quan đến phản ứng của hệ thống miễn dịch. Nó được chia thành nhiều loại nhỏ hơn tùy vào nguyên nhân gây bệnh.

- Viêm mũi do virus

Loại viêm mũi này xảy ra do sự xâm nhập và tấn công từ các loại virus, như virus cảm lạnh hoặc virus cúm. Tình trạng viêm kích thích sản xuất chất nhầy, gây hắt hơi, sổ mũi và nhiều triệu chứng khác.

- Viêm mũi vận mạch

Viêm mũi vận mạch là tình trạng các mạch máu trong mũi trở nên nhạy cảm quá mức do sự mất cân bằng của hệ thần kinh kiểm soát niêm mạc mũi. Khi các mạch máu quá nhạy cảm, một số tác nhân từ môi trường có thể khiến chúng giãn ra, dẫn đến tăng tiết dịch nhầy và tắc nghẽn.

Các tác nhân gây kích ứng có thể gồm chất kích thích hóa học, nước hoa, khói thuốc, sự thay đổi nhiệt độ, độ ẩm, uống nhiều rượu, thức ăn cay, stress…

- Viêm mũi teo

Viêm mũi teo là bệnh mạn tính, xảy ra khi niêm mạc mũi bị teo và cứng lại, khiến hốc mũi nở rộng, khô và đóng vảy. Sự sinh sôi của các loại vi sinh vật cũng gây ra mùi hôi khó chịu, nhưng thường người bệnh không ngửi thấy vì khứu giác cũng suy giảm hoặc mất đi do teo niêm mạc.

- Viêm mũi do thuốc

Viêm mũi do thuốc thường xảy ra khi có sự lạm dụng thuốc thông mũi không kê đơn (dạng xịt mũi hoặc nhỏ mũi). Lúc này thay vì làm giảm các triệu chứng mũi – xoang, thuốc thông mũi sẽ quay sang kích thích niêm mạc mũi và dẫn đến viêm mũi.

Tóm lại: Viêm mũi là vấn đề thường gặp, tùy từng dạng viêm mũi mà các bác sĩ sẽ có chỉ định thích hợp. Riêng viêm mũi dị ứng thì không có cách nào để phòng ngừa bệnh, bởi đây là phản ứng của hệ thống miễn dịch. Dù vậy, để tránh các triệu chứng ảnh hưởng đến cuộc sống, người bệnh cần tìm cách hạn chế tối đa việc tiếp xúc với các chất gây dị ứng và dùng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Nếu viêm mũi không liên quan đến dị ứng, dưới đây là những việc người bệnh có thể làm để giảm triệu chứng và ngăn ngừa bệnh tái phát:

• Tránh các tác nhân gây bệnh hoặc khiến các triệu chứng bệnh thêm trầm trọng.
• Không lạm dụng thuốc thông mũi.
• Cần thực hiện đúng chỉ định của các bác sĩ và liên hệ lại với bác sĩ nếu điều trị không hiệu quả, vì có thể việc thực hiện các thay đổi thì cách trị viêm mũi sẽ có hiệu quả tốt hơn