Ngày nay, việc tự chế biến thực phẩm ăn Tết đã ít nhiều thay đổi. Các gia đình hiện đại thường có xu hướng tích trữ đồ ăn chế biến sẵn thay vì cất công đi chọn nguyên liệu rồi tự làm ra sản phẩm. Tuy tiện lợi nhưng các loại thực phẩm này có nhiều nguy cơ gây hại cho sức khỏe nếu không biết cách bảo quản.
Đặc điểm của nhóm thực phẩm chế biến sẵn là có thể bảo quản trong điều kiện thoáng mát, không bụi bặm, ẩm thấp. Tuy nhiên, với điều kiện thời tiết nóng ẩm ở nước ta, chúng rất dễ bị tấn công bởi vi khuẩn, nấm, mốc dẫn đến hư hỏng và ngộ độc.
Theo chia sẻ của bác sĩ Ngô Thị Hà Phương (Viện Dinh dưỡng) các gia đình không nên tích trữ quá nhiều món ăn. Đồng thời, chuyên gia này cũng đưa ra những lời khuyên về việc bảo quản chúng, giúp giữ được giá trị dinh dưỡng, mùi vị, đảm bảo bữa cơm an toàn và đủ chất.
Bánh chưng, bánh tét
Đây là món ăn truyền thống tương đối hoàn chỉnh về các nhóm thực phẩm (glucid, protein, lipid) và giàu dinh dưỡng.
Việc bảo quản bánh chưng trong tủ lạnh dễ bị lại gạo (cứng). Tuy nhiên, nếu thời tiết nóng, các gia đình có thể bảo quản vào ngăn mát tủ lạnh, ăn đến đâu cắt đến đó, phần còn lại dùng màng che thực phẩm bao kín.
Lưu ý, khi lấy bánh trong tủ lạnh ra cần luộc, hấp lại hoặc rán trước khi ăn. Nên hạn chế rán bánh vì như vậy đã làm tăng thêm lượng chất béo (dầu/mỡ) vào trong khẩu phần ăn hàng ngày không có lợi cho sức khỏe.
Đối với các loại bánh bị mốc trắng, lên men mùi chua (nhất là ở phần góc bánh), nên cắt bỏ phần hỏng, chỉ sử dụng phần còn giữ nguyên mùi thơm.
Giò, chả
Giò là món ngon đặc trưng của người Việt, là món ăn không thể thiếu trong ngày Tết cổ truyền. Chúng có nhiều loại: giò lụa, bò, tai, xào… Thông thường, mỗi gia đình thường có ít nhất 2 loại để bữa ăn đa dạng. Tuy nhiên, việc bảo quản giò để đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm luôn là vấn đề đau đầu của các bà nội trợ.
Giò lụa với thành phần chủ yếu là thịt lợn nạc, ngoài ra còn có thịt mỡ, nước mắm và gia vị, vì thế không thể có hạn sử dụng dài. Nguyên tắc của một cây giò an toàn là không được sử dụng hàn the. Cách bảo quản các loại giò, chả đều giống nhau, nên để ở nhiệt độ thường dưới 25 độ C.
Nếu bảo quản đúng cách, sẽ giữ được giò 4-6 ngày trong ngăn mát, khoảng 10 ngày ở ngăn đá. Khi lấy chúng ra khỏi ngăn đông, để ở nhiệt độ phòng khoảng 4 giờ hoặc chuyển vào ngăn mát trước khi sử dụng 8 giờ.
Nếu muốn sử dụng ngay, cách rã đông là: bọc giò vào túi nilon, ngâm vào nước lạnh khoảng một giờ. Tuy nhiên, do chúng ta thường chỉ mua lượng vừa đủ ăn trong vòng một tuần nên không nhất thiết phải bảo quản giò trong ngăn đá hoặc tủ đông bởi quá trình rã đông sẽ làm hao hụt các chất dinh dưỡng.
Do đặc điểm về sự kết dính nên giò tai và giò xào cần để ở nhiệt độ mát, lạnh trong ngăn mát tủ.
Thịt đông
Thịt đông là món ăn truyền thống, độc đáo và tinh túy của người Việt. Món ăn này có mùi thơm đặc trưng của thịt, hạt tiêu, nấm hương, mộc nhĩ. Với món thịt đông, nên chia thành từng hộp nhỏ vừa đủ ăn từng bữa để bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh. Cách làm này vừa giữ được hương vị đặc trưng, còn giúp kéo dài thời gian sử dụng.
Dưa hành
Là món ăn không thể thiếu giúp giảm độ ngấy của bữa cơm ngày Tết. Dưa hành muối có vị chua dịu, cay nhẹ, giúp gia tăng hương vị của những món ăn khác và kích thích tiêu hóa.
Với món ăn này, bà nội trợ nên bảo quản ở nơi thoáng mát; dùng đũa sạch gắp ra từng bữa ăn; rửa qua bằng nước sôi để nguội hoặc nước muối pha loãng, sau đó bóc vỏ ngoài, lấy phần trắng nõn bên trong để sử dụng.
Thực phẩm đã nấu chín khác
Không nên để các loại rau đã chế biến vào tủ lạnh khi dùng không hết, vì hàm lượng nitrat khá nhiều. Nếu nấu xong và để quá lâu, vi khuẩn trong rau xanh phân hủy, lượng nitrat tạo thành nitrit - chất gây ung thư. Vì vậy không nên ăn các món rau đã để qua đêm.
Thực phẩm đã chế biến nên ăn ngay; không nên để thức ăn đã nấu chín ở nhiệt độ thường quá 2 giờ. Đồ ăn còn dư nên đun nóng lại, để nguội rồi bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh. Nếu cho ngay thức ăn còn nóng vào tủ lạnh, hơi nước sẽ ngưng đọng, thúc đẩy vi khuẩn có hại sinh trưởng, gây độc cho thực phẩm.
Lưu ý: Tủ lạnh không phải là “chiếc tủ thần kỳ” để bảo quản đồ ăn. Thức ăn được lấy ra khỏi đó, chỉ sử dụng một lần cho bữa sau trong vòng 5-6h.
Thực phẩm bảo quản trong tủ lạnh cần đựng vào hộp riêng, đậy nắp kín. Thực phẩm chín, đã chế biến cần để ở ngăn trên cùng trong ngăn mát tủ lạnh. Không nên để thực phẩm quá nhiều trong tủ khiến luồng khí lạnh không thể lưu thông, dẫn đến nhiệt độ ở một số vị trí tăng cao, làm hỏng thức ăn.
