Cách phân biệt đậu mùa khỉ và tay chân miệng

Đậu mùa khỉ là bệnh có thể lây nhiễm sang cả trẻ em. Sự xuất hiện của đậu mùa khỉ khiến nhiều phụ huynh lo lắng vì chúng có triệu chứng phát ban khá tương đồng, dễ lây nếu tiếp xúc gần.

Nguyên nhân gây bệnh

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC), đậu mùa khỉ là bệnh do virus MXV gây ra, có thể lây lan giữa người với người hoặc giữa người với một số động vật nhất định.

Virus gây ra đậu mùa khỉ cùng họ với virus gây bệnh đậu mùa (variola). Các triệu chứng của hai bệnh khá giống nhau nhưng đậu mùa khỉ có xu hướng nhẹ hơn và hiếm khi gây tử vong.

Trong khi đó, bệnh tay chân miệng (HFMD) do các chủng virus thuộc họ virus đường ruột (gọi chung là Enterovirus) gây ra. Hai nhóm tác nhân thường gặp là Coxsackie A16 và Enterovirus 71 (EV71). Đây là bệnh truyền nhiễm phổ biến ở trẻ nhỏ nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến người lớn.

Tay chân miệng được xem là bệnh khá dễ lây lan từ người này sang người khác khi tiếp xúc gần gũi với chất dịch cơ thể - nước bọt, dịch tiết mũi, phân, dịch từ mụn nước - và qua các giọt đường hô hấp.

Chúng ta có thể bị nhiễm bệnh khi chạm vào đồ chơi có virus và sau đó chạm vào mắt, mũi và miệng hay tiếp xúc gần gũi như ôm, hôn, dùng chung đồ dùng, cốc với người bệnh.

Điều này khác với đậu mùa khỉ là căn bệnh không dễ lây. Nhưng cách thức lây khá tương đồng là qua tiếp xúc trực tiếp, gần gũi.

Đậu mùa khỉ và tay chân miệng đều có điểm chung là các vết phát ban trên cơ thể. Ảnh: iStock.

Các triệu chứng của tay chân miệng

Theo CDC, các triệu chứng của tay chân miệng thường bắt đầu với đau họng hoặc đau miệng. Ở trẻ nhỏ, sơ sinh, các em thường biểu hiện chán ăn. Bệnh nhân cũng có sốt nhẹ kéo dài 1-2 ngày.

Dấu hiệu khá đặc trưng là các vết loét ở lưỡi, niêm mạc bên trong má. Chúng thường bắt đầu với những nốt nhỏ màu đỏ, sau đó phát triển thành mụn nước và cuối cùng là loét.

Ngoài ra, khoảng 75% bệnh nhân tay chân miệng bị phát ban ở lòng bàn tay, lòng bàn chân và đôi khi ở mông, đùi trên và cánh tay. Phát ban có thể xuất hiện dưới dạng những nốt đỏ phẳng hoặc hơi nổi lên hay mụn nước tương tự thủy đậu, có thể đau hoặc không và thường không ngứa.

Người bị tay chân miệng dễ lây nhiễm nhất trong tuần đầu tiên của bệnh. Bệnh tay chân miệng chủ yếu xảy ra ở trẻ sơ sinh và trẻ em, đặc biệt là những trẻ dưới 5 tuổi. Nhưng các chuyên gia lưu ý bệnh có thể lây lan sang các thành viên khác trong gia đình, kể cả người lớn.

Cách phân biệt

Trong một số trường hợp, cha mẹ có thể khó phân biệt tay chân miệng và đậu mùa khỉ, nhất là giai đoạn đầu, các vết phát ban khá giống nhau.

Đặc điểm có thể phân biệt hai bệnh này là các tổn thương đậu mùa khỉ thường phát triển chậm hơn, trong vòng 2-4 tuần. Các mụn nước tiến triển thành các tổn thương chứa đầy mủ với phần lõm ở giữa ở trên và sau đó đóng vảy và rụng đi.

Mặt khác, phát ban khi bị tay chân miệng có xu hướng giống những nốt đỏ phẳng trên bàn tay và bàn chân, đi cùng mụn nước trong miệng. Tình trạng này thường tồn tại trong 7-10 ngày.

Ngoài ra, đợt bùng phát bệnh đậu mùa khỉ hiện nay chủ yếu xảy ra ở những người đàn ông có quan hệ tình dục đồng giới. Các nốt ban thường xuất hiện đầu tiên ở vị trí tiếp xúc như vùng hậu môn và bộ phận sinh dục.

Một đặc điểm khác giúp phân biệt bệnh đậu mùa khỉ với tay chân miệng là triệu chứng sưng hạch bạch huyết. Nó có thể phổ biến ở người bị đậu mùa khỉ nhưng hiếm với tay chân miệng.

Trẻ bị tay chân miệng thường sốt và thiếu nước. Do đó, phụ huynh cần chú ý bù nước cho trẻ. Ảnh: Freepik.

Điều trị

Không có biện pháp điều trị tay chân miệng cụ thể. Trẻ sẽ được can thiệp để hạ sốt, uống thuốc giảm đau. Những tổn thương đau đớn ở miệng có thể khiến trẻ khó uống, khó nuốt. Do đó, phụ huynh nên đảm bảo con được bổ sung đủ nước khi bị tay chân miệng.

Bệnh sẽ tự khỏi trong vòng một tuần nên cha mẹ không cần quá lo lắng.

Với người bị đậu mùa khỉ, bệnh cũng sẽ tự khỏi sau 2-4 tuần. Các vết phát ban có thể gây đau đớn, ảnh hưởng tâm lý và ngoại hình của người bệnh. Một số người có hệ miễn dịch kém có thể được tiêm vaccine và dùng thuốc kháng virus.

Để phòng ngừa cả hai bệnh này, các chuyên gia khuyến cáo phụ huynh nên giữ vệ sinh cho trẻ, rửa sạch tay bằng xà bông, khử trùng bề mặt, hạn chế đến nơi đông người, không cho trẻ chạm tay vào mắt, mũi và miệng.