Theo National Geographic, sét là hiện tượng phóng điện trong khí quyến giữa các đám mây và đất hay giữa các đám mây mang điện tích trái dấu. Khi phóng điện, tia sét có thể di chuyển với tốc độ 36.000 km/h và ảnh hưởng trong vòng 8 km với nhiệt độ 27.700 độ C.
 |
|
Ở Việt Nam, sét thường xuất hiện trong các cơn dông mùa hè. Ảnh: Ripleys |
Sét nguy hiểm như thế nào?
Thạc sĩ, bác sĩ Vũ Thị Tuyết Mai (Bộ Y tế), cho biết sét đánh thường gây tổn thương rất nặng cho các cơ quan trong cơ thể như tim, da và cơ vân, hệ thần kinh. Khoảng 30% nạn nhân sét đánh bị tử vong do tim ngừng đập.
Những người bị sét đánh thường bị các tổn thương vĩnh viễn ở não, điếc hay mù nếu chậm được phát hiện và cấp cứu tại chỗ, trường hợp nặng có thể tử vong.
Sét có thể gây thương tích cho con người theo các cách:
- Đánh thẳng vào vị trí nạn nhân từ trên đám mây xuống.
- Khi nạn nhân đứng cạnh vật bị sét đánh. Sét có thể phóng qua khoảng cách không khí giữa người và vật. Trong trường hợp này gọi là sét đánh tạt ngang.
- Sét đánh khi nạn nhân tiếp xúc với vật bị sét đánh.
- Điện thế bước. Khi người tiếp xúc với mặt đất ở một vài điểm. Sét lan truyền trên mặt đất.
- Sét lan truyền qua đường dây cáp tới các vật như điện thoại, tivi, ổ cắm.
Ở Việt Nam, sét thường xuất hiện trong các cơn dông mùa hè. Tần suất sét lớn hơn ở vùng núi, vùng trung du phía Bắc và đồng bằng Nam bộ. Vùng núi tuy dông sét xuất hiện nhiều hơn nhưng lại ít gây nguy hiểm vì có nhiều cây to là những vật dẫn điện tốt. Vùng trung du và đồng bằng có ít cây xanh nên người và gia súc dễ bị sét đánh trúng.
Tránh sét đánh như thế nào?
Sét là hiện tượng ngẫu nhiên cho nên không có vị trí an toàn tuyệt đối. Do đó, chuyên gia khuyến cáo người dân phải chủ động phòng tránh sét đánh bằng cách:
- Khi có mưa bão phải ở trong nhà (hoặc phải ở trong ô tô đóng kín cửa), tránh xa cửa đi và cửa sổ, tránh ngồi cạnh lò sưởi và các các vật dụng kim loại như cày bừa, cuốc xẻng, máy bơm nước, xe máy, xe đạp...
- Khi đang ở ngoài trời mà không tìm được chỗ trú ẩn phải tránh xa các cây cao, không đứng ở đỉnh đồi, không đứng ở các vùng đất trống trải. Trong trường hợp đang ở vùng đất trống trải nên cúi người sát mặt đất với tay chân cuộn gối.
- Không đứng, ngồi cạnh cột điện, hoặc đường dây tải điện, vì đây cũng là những nơi dễ bị sét đánh. Mặt khác, trong cơn giông thường có gió mạnh có thể làm gãy đổ trụ điện hoặc đứt đường dây điện nên rất nguy hiểm.
- Không được bơi lội trong khi trời mưa bão
- Vứt bỏ các vật dụng kim loại trong người.
- Đối với nhà ở cao tầng, khi thiết kế xây dựng phải có cột thu lôi.
- Ở những vùng nông thôn, đồi núi, biện pháp phòng chống sét lâu dài là trồng nhiều cây xanh. Thực tế cho thấy khi trồng nhiều cây xanh phủ trên diện tích rộng, số lần sét đánh giảm hẳn. Tuy nhiên, không được để cho cây quá cao nằm sát nhà. Nếu có điều kiện thì nên xây dựng các cột thu lôi chống sét, nhưng cần bảo đảm đúng kỹ thuật.
Sơ cứu nạn nhân bị sét đánh
Khi gặp người bị sét đánh, nếu nạn nhân hôn mê thì cần kiểm tra xem còn thở hay không. Nếu ngừng thở, cần tiến hành hồi sinh tim phổi ngay lập tức.
- Đặt nạn nhân nằm ngửa.
- Tiến hành hồi sức hô hấp miệng - miệng: Lấy tay bịt mũi nạn nhân, hít một hơi thật sâu. Sau đó ngậm kín miệng của nạn nhân, thổi một hơi dài rồi buông ra để nạn nhân thở ra bình thường. Tiếp tục làm như vậy khoảng 2 lần.
- Ép tim ngoài lồng ngực: Xác định 1/3 dưới xương ức. Đặt 2 tay lên vị trí vừa xác định và ép liên tục khoảng 30 lần với tần số khoảng 100 lần/phút, ép sâu khoảng 3 - 5cm.
- Luân phiên thổi ngạt - ép tim như vậy với tỷ lệ 2 lần thổi ngạt và 30 lần ép tim đến khi có nhân viên y tế đến hỗ trợ và có các trang thiết bị thiết yếu.
- Phải cố định cột sống cổ, lưng cho bệnh nhân trong trường hợp nghi ngờ có vết thương trên đầu hoặc vùng cổ sưng nề có máu tụ.
- Sau khi cấp cứu, sơ cứu, cần nhanh chóng đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất.
