Những ngày gần đây, nhiều người dân tại các khu chung cư ở TP.HCM phản ánh tình trạng xuất hiện số lượng lớn kiến ba khoang trong nhà. Một số trường hợp thậm chí bị tổn thương da do vô tình tiếp xúc với chất độc trong kiến ba khoang.
Theo thạc sĩ, bác sĩ Tạ Quốc Hưng, khoa Da liễu - Thẩm mỹ da, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, số lượng của loài kiến này tăng nhanh vào mùa mưa khi độ ẩm cao.
Sự nguy hiểm từ độc tố của kiến ba khoang
Bác sĩ Hưng cho biết chất độc trong cơ thể kiến ba khoang có thể làm tổn thương da người (bỏng, viêm da). Khi chất này được giải phóng do tác động, chà xát hay giết kiến, dịch lỏng coelomic có chứa paederin - một hóa chất gây phồng rộp da rất mạnh cũng thoát ra.
Độc tố paederin chỉ xuất hiện ở những con kiến ba khoang cái. Chúng gây phồng rộp rất mạnh và tạo ra phản ứng viêm da khoảng 12-24 giờ sau khi tiếp xúc. Các phản ứng khác nhau được nhìn thấy trên da tùy thuộc vào hàm lượng độc tố, thời gian tiếp xúc và đặc điểm da của từng người.
 |
| Kiến ba khoang thường xuất hiện vào khoảng thời gian mùa mưa, từ tháng 7 đến tháng 10. Ảnh minh họa: Scienceinfo. |
“Người tiếp xúc với chất độc của kiến ba khoang qua tuần hoàn, không được điều trị kịp thời, có thể dẫn đến những biến chứng nặng. Tuy nhiên, loài côn trùng này không cắn hoặc chích, bệnh nhân thường chỉ vô tình tiếp xúc hay cọ vào chúng”, vị chuyên gia nói.
Cũng theo bác sĩ này, trường hợp tiếp xúc nhẹ có thể xuất hiện ban đỏ nhỏ trong vài ngày. Tuy nhiên, với các trường hợp tiếp xúc vừa, ban đỏ sẽ diễn biến thành mụn nước, mụn mủ hoặc bọng nước trong vài ngày. Sau một tuần, vết tổn thương sẽ đóng vảy mịn dính trên bề mặt da.
Thời gian sau đó, vảy sẽ bong tróc, để lại các vệt da đỏ, tăng hoặc giảm sắc tố. Các vết tích này biến mất dần và thường không để lại sẹo.
Trong trường hợp nghiêm trọng, ngoài việc xuất hiện các mảng phồng rộp rộng, người bệnh còn có thể xuất hiện thêm triệu chứng sốt, đau rát thần kinh, đau khớp và nôn.
Bác sĩ Hưng cũng khuyến cáo hoạt động chà xát da, gập khớp hay tiếp xúc vô thức sẽ khiến vùng da lành bị lây nhiễm độc tố từ vết thương do kiến ba khoang.
“Vùng da tiếp xúc thứ phát như bộ phận sinh dục ngoài hoặc mặt có thể xuất hiện mảng viêm da mới, ảnh hưởng đáng kể chất lượng cuộc sống. Các bọng nước còn có thể lan rộng trên một diện tích lớn của cơ thể gây bội nhiễm, đau, rát, khó chịu. Toàn thân sốt, hạch vùng sưng đau, gây viêm kết mạc...”, ông cho hay.
Cách xử lý vết thương
Theo bác sĩ Tạ Quốc Hưng, dấu hiệu ban đầu của viêm da tiếp xúc kích ứng cho kiến ba khoang là ngứa, rát bỏng, có khi đau. Thời gian diễn biến của viêm nhiễm kéo dài từ 1 đến 3 tuần.
“Viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang thường dễ bị nhầm với các dạng viêm da tiếp xúc do hóa chất, viêm da tiếp xúc dị ứng, zona (giời leo), mụn rộp (nhiễm Herpes). Để phân biệt, người dân có thể dựa vào việc thương tổn da xuất hiện nhanh sau cảm giác nóng rát, châm chích ở vùng da đó, có hình thù đa dạng trên bất kỳ vùng da nào bị tiếp xúc”, vị chuyên gia này nói.
 |
| Vết tổn thương trên da cho chất độc của kiến ba khoang gây ra. Ảnh: Nam Phương. |
Bác sĩ Hưng cũng cho hay tình trạng viêm da ở các trường hợp nhẹ thường có thể tự khỏi. Tuy nhiên, người bệnh cần loại bỏ chất gây kích ứng do kiến ba khoang gây ra bằng cách rửa nhẹ vùng da bị ảnh hưởng bằng xà phòng và nước.
“Vị trí phồng rộp nên được điều trị bằng cách ngâm nước sạch, sau đó bôi một loại thuốc kháng viêm mạnh”, ông cho biết.
Bác sĩ này cho biết thêm việc uống ciprofloxacin và bôi steroid cũng giúp thương tổn lành nhanh hơn trong trường hợp viêm da tiếp xúc kiến ba khoang mang vi khuẩn Pseudomonas. Trong trường hợp điều trị toàn thân, người bệnh có thể dùng kháng histamin uống để giảm triệu chứng ngứa rát.
Ngoài ra, bệnh nhân có thể dùng thuốc giảm đau, an thần và kháng sinh chống nhiễm trùng theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa da liễu.
Để phòng tránh tổn thương da do kiến ba khoang, bác sĩ Hưng khuyến cáo người dân nên tránh tiếp xúc, đặc biệt là không đập nát chúng.
“Quần áo, khẩu trang, khăn trải giường..., đã tiếp xúc với kiến ba khoang cần được giặt thật kỹ. Người dân cũng phải tránh thu hút kiến bằng đèn sáng, nên đóng kín cửa sổ, cửa ra vào các phòng làm việc và phòng ngủ vào ban đêm”, ông nói.
Bên cạnh đó, khi bị viêm da tiếp xúc kích ứng do kiến ba khoang, người dân nên đến cơ sở y tế để được bác sĩ chẩn đoán và điều trị đúng hướng và kịp thời.
