Máu tồn tại dưới dạng mô lỏng, lưu thông khắp cơ thể qua động mạch và tĩnh mạch. Thông thường, máu có màu đỏ. Tuy nhiên, trường hợp bệnh nhân 25 tuổi ở Rhode Island, Mỹ, là ca bệnh hiếm gặp với dòng máu màu xanh lam.
Nguyên nhân
Trường hợp hiếm gặp này được tạp chí Y học New England ghi nhận vào tháng 9/2019. Trước đó, người này sử dụng thuốc giảm đau tại chỗ khi thấy nhức ở răng. Tuy nhiên, sáng hôm sau, cô thấy buồn nôn và phải nhập viện cấp cứu.
 |
| Xi lanh mẫu máu màu xanh lam đậm của nữ bệnh nhân người Mỹ. Ảnh: The New England Journal of Medicine. |
Tại Bệnh viện Miriam, Rhode Island, Mỹ, bác sĩ Otis Warren cho hay người phụ nữ 25 tuổi yếu và xanh xao. Làn da của cô tái nhợt, nhìn kỹ, các bác sĩ nhận thấy bệnh nhân “xanh” hơn bình thường. Ngoài làn da, bệnh án cho thấy người phụ nữ 25 tuổi còn bị mệt mỏi, khó thở, suy nhược toàn thân.
Theo báo cáo của bác sĩ Otis - người trực tiếp điều trị cho trường hợp này - tình trạng xanh xao của nữ bệnh nhân được y học ghi nhận là do cơ thể không được cung cấp đủ oxy.
Kết quả ban đầu đo được nồng độ oxy trong máu của người này là 88%. Đây là con số khá thấp so với bình thường (100%). Tuy nhiên, nồng độ oxy này khó khiến bệnh nhân xanh xao như vậy.
Nhưng điều bất ngờ cho bác sĩ đó chính là máu của nữ bệnh nhân người Mỹ có màu xanh lam như nước biển đậm.
Thông thường, máu lấy từ tĩnh mạch có màu đỏ sẫm hơn vì nó không mang oxy. Trong khi đó, máu trong động mạch sẽ có màu đỏ tươi. Mẫu máu lấy từ cả động mạch và tĩnh mạch của người phụ nữ đều mang màu xanh đặc biệt.
Ông chẩn đoán bệnh nhân mắc hội chứng hiếm gặp: Methemoglobin huyết. Bác sĩ này đã từng chữa trị cho một người có tình trạng tương tự. Bệnh nhân gặp tác dụng phụ vì điều trị bằng kháng sinh.
Otis chia sẻ với NBC News: “Màu da của họ giống hệt nhau. Nó đặc biệt đến mức chỉ cần nhìn thấy một lần, tôi nhớ mãi”.
Kết quả chẩn đoán ban đầu đã giúp bác sĩ Otis có phép đo chính xác hơn về nồng độ oxy trong máu của nữ bệnh nhân.
Theo bác sĩ Otis, bệnh nhân bị biến đổi màu máu do chất gây tê chứa benzocaine. Điều này trùng khớp với bệnh sử của người phụ nữ. Cô cho biết mình đã sử dụng thuốc giảm đau với liều lượng nhiều.
Người phụ nữ này được điều trị bằng thuốc giải độc methylene blue. Chỉ vài phút sau, sức khỏe của bệnh nhân ổn định trở lại. Sau 2 liều tiêm, nữ bệnh nhân không còn hiện tượng mệt mỏi, khó thở. Máu của cô cũng trở về màu đỏ bình thường.
Vụ việc này khiến bác sĩ Otis lên tiếng cảnh báo chúng ta không nên tự ý sử dụng các thuốc chứa benzocaine liều cao. “Nó tiềm ẩn nhiều nguy hiểm, không chỉ đơn giản là tác dụng phụ nhẹ”, vị bác sĩ này khuyến cáo.
 |
| Thông thường, máu có màu đỏ tươi hoặc đỏ thẫm tùy vào lượng oxy có trong nó. Ảnh: The New York Times. |
Nguy cơ tử vong cao
Đây không phải là lần đầu tiên Mỹ ghi nhận trường hợp ngộ độc, máu chuyển xanh sau khi sử dụng thuốc giảm đau. Năm 2018, bệnh nhi 15 tháng tuổi ở Virginia, Mỹ, tím tái, suy hô hấp, cuối cùng tử vong do chứng Methemoglobin huyết. Trước đó, em được sử dụng thuốc giảm đau miệng khi mọc răng.
Những người bị Methemoglobin huyết thường chia thành 3 mức độ ngộ độc (nhẹ, vừa và nặng). Ở cấp độ nhẹ, người bệnh thường thấy mệt mỏi, đau đầu, chóng mặt, da ngón tay, vành tai và niêm mạc có màu xanh tím. Nặng hơn, bệnh nhân có thể rối loạn tri giác, suy hô hấp, co giật, ngừng hoạt động hô hấp và tuần hoàn đưa đến tử vong.
Methemoglobin là loại hemoglobin (hoặc protein) được tìm thấy trong các tế bào hồng cầu, có nhiệm vụ vận chuyển oxy qua máu. Methemoglobin huyết chỉ chứng rối loạn máu hiếm gặp khiến người bệnh sản xuất lượng methemoglobin bất thường. Tình trạng này khiến máu ngừng liên kết với oxy đi khắp cơ thể. Cuối cùng, bệnh nhân bị khó thở, thiếu máu lên não…
Theo Thư viện Y khoa Quốc gia Mỹ, bệnh methemoglobin huyết có thể do di truyền hoặc do các loại thuốc, thực phẩm hoặc hóa chất cụ thể gây ra. NBC News cho biết hiện nay, giới y khoa chưa lý giải được vì sao một số loại thuốc gây tê có tác dụng gây Methemoglobin huyết. Đáng lo hơn, Benzocaine không phải loại thuốc duy nhất có thể gây tình trạng trên.
 |
| Bệnh viện Nhi đồng Thành phố (TP.HCM) khuyến cáo củ dền, cà rốt khi ăn nhiều có thể gây ngộ độc. Ảnh: Freepik. |
Tình trạng máu chuyển xanh vì phản ứng ngộ độc thuốc rất hiếm xảy ra. Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) đã từng đưa cảnh báo và lưu ý tác dụng phụ mà Benzocaine có thể gây ra. Cơ quan này cũng khuyến cáo phụ huynh không nên cho trẻ dưới 2 tuổi sử dụng sản phẩm có chứa thành phần trên.
Năm 2006, Cơ quan Y tế Cựu chiến binh Mỹ từng đưa thông báo yêu cầu các bệnh viện loại bổ sản phẩm chứa Benzocaine khỏi danh mục thuốc gây tê cổ họng bởi nguy cơ gây ngộ độc, tử vong của nó.
Bệnh viện Nhi đồng Thành phố (TP.HCM) khuyến cáo nguyên nhân gây chứng Methemoglobin huyết bao gồm:
- Một số loại củ như củ dền, cà rốt có chứa hàm lượng nitrate cao nên khi ăn quá nhiều có thể bị ngộ độc, nhất là trẻ em. Nước giếng ăn có hàm lượng nitrit, nitrat tăng cao cũng có thể gây ngộ độc.
- Ngộ độc có thể xảy ra khi chất này rơi trên da hoặc hít phải hơi anilin trong sản xuất chất tạo màu, thuốc nhuộm anilin, sơn, nhựa tổng hợp…
- Các thuốc điều trị có tác dụng tạo MetHb có thể gây ngộ độc khi sử dụng quá liều hoặc nhầm lẫn như Sulfamide, Dapsone.
Để phòng tránh chứng bệnh nguy hiểm trên, các bác sĩ khuyến cáo phụ huynh nên ghi nhớ nguyên tắc 3 không sau đây:
- Không sử dụng, tránh tiếp xúc hoặc cho trẻ ăn các loại dược phẩm, thức ăn gây tình trạng Methemoglobin máu như nước củ dền, thuốc nhuộm, thuốc súng…
- Tránh sử dụng nước giếng trong sinh hoạt ăn uống, chỉ dùng nước đã qua xử lý an toàn.
- Không nên tự ý mua thuốc cho trẻ: Dapsone, Sufamide, kháng sinh, Aspirin, thuốc điều trị sốt rét, thuốc điều trị ung thư…, mà không có chỉ định của bác sĩ.
