Trong 2 ngày 25 và 27/2 vừa qua, YouTuber, TikToker Thơ Nguyễn đăng 2 clip có nội dung về búp bê kumanthong, cụ thể là “xin vía học giỏi” do "nhận được nhiều yêu cầu của các em nhỏ".
Những hình ảnh này hiện vấp phải sự phản ứng từ nhiều người, đặc biệt là các bậc phụ huynh, khi trẻ em là đối tượng chính xem các clip của nhà sáng tạo nội dung này. Phần lớn đều cho rằng Thơ Nguyễn tuyên truyền mê tín dị đoan, làm nội dung không phù hợp với trẻ nhỏ.
Thời gian gần đây, việc liên tục có các kênh video đăng tải clip gây ảnh hưởng tiêu cực đến người xem nhỏ tuổi như Thơ Nguyễn khiến nhiều người lo lắng.
Trao đổi với Zing, ông Đặng Hoa Nam - cục trưởng Cục trẻ em, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội - nhận định để bảo vệ trẻ em khỏi những nội dung độc hại như vậy không đơn giản, cần sự vào cuộc của nhiều thành phần đặc biệt là các bậc phụ huynh.
 |
| Thơ Nguyễn gây tranh cãi vì clip "xin vía học giỏi" trên TikTok. Ảnh cắt từ clip. |
Đừng lơ là
Với việc truy cập Internet ngày càng dễ dàng, việc trẻ em tiếp cận đủ thể loại nội dung, hình ảnh trên các nền tảng như YouTube, TikTok là điều không còn xa lạ.
Với vô vàn nội dung hấp dẫn, đa dạng, có sức thu hút những em nhỏ đang ở tuổi tò mò, nhiều phụ huynh còn sử dụng các nền tảng video là công cụ hữu hiệu để dỗ con, cố định sự chú ý của bé để rảnh tay làm việc khác.
Về tình trạng này, ông Nam nhận định đó là sự lạm dụng và không hề được khuyến khích.
“Bất kỳ sự lạm dụng nào cũng đều không tốt, đặc biệt với trẻ nhỏ. Nó chỉ nhàn cho cha mẹ trước mắt nhưng sẽ gây hại về lâu dài, không những về mặt thể chất mà còn ảnh hưởng đến khả năng tư duy, phản xạ và năng lực phân tích của trẻ”, ông nói.
 |
| Thơ Nguyễn từng bị phản ứng với clip tắm bồn thạch. Ảnh: Thơ Nguyễn. |
Theo PGS.TS Nguyễn Ngọc Oanh, giảng viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền, từng tham gia làm điều phối viên cho dự án về quyền trẻ em, nghiên cứu về những vấn đề trẻ em liên quan đến truyền thông, cho rằng có nhiều gia đình thậm chí phó mặc con cái cho thiết bị công nghệ.
“Có nhiều bố mẹ mặc cả với con, ví dụ cho xem YouTube 1 tiếng thì con ăn cơm hay tự chơi ngoan. Như thế, vô tình bố mẹ giao con em cho những người sáng tạo nội dung trên mạng, nếu nội dung tốt thì may còn nếu không thì rất dở”, ông nói.
Với sự phát triển ồ ạt của các kênh video trên Internet, những nội dung nhảm nhí, độc hại cũng vì thế tràn lan, khó kiểm soát và luôn có thể len lỏi vào tầm nhìn của trẻ em bất cứ lúc nào.
Tháng 5/2017, Thơ Nguyễn từng đăng tải đoạn video có tiêu đề “làm bồn tắm thạch Gelli Baff khổng lồ”, xuất hiện cảnh nhân vật nữ chính nằm rên rỉ bên trong bồn tắm vì “bị chuột rút”. Nội dung này khi đó cũng bị người xem phản ánh vì không phù hợp cho trẻ em.
Cuối năm 2020, YouTuber Hưng Vlog liên tục đăng các clip như tự chế pháo nổ, cho xe máy nổ hất văng nước để gội đầu, thử thách em trai nhảy xuống hố cát sâu đến ngực, luộc cá lóc với sinh tố dưa hấu hay nấu cháo gà nguyên lông.
Trách nhiệm của cha mẹ
Từ việc thấy, thích, tin theo rồi bắt chước các clip xem được trên mạng, không ít trẻ nhỏ rơi vào tình huống nguy hiểm, để lại hậu quả đáng tiếc.
Tháng 1/2020, một nam sinh lớp 9 ở Hải Dương nhập viện trong tình trạng đa chấn thương do chế thuốc nổ. Người nhà bệnh nhân cho biết em xem cách chế thuốc nổ trên YouTube sau đó làm theo. Trong quá trình nghiền, thuốc phát nổ bất ngờ khiến cho em bị chấn thương nghiêm trọng.
Ngày 29/11/2019, một cháu bé 7 tuổi ngụ huyện Nhà Bè, TP.HCM hôn mê sau khi thắt cổ theo video trên YouTube.
 |
| Thời gian qua, cơ quan chức năng liên tục rà soát, xử lý các kênh video có nội dung nhảm nhí, điển hình như Hưng Vlog. Ảnh cắt từ clip. |
Thạc sĩ Nguyễn Phương Linh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý phát triển bền vững (MSD), cho rằng các bậc cha mẹ có trách nhiệm trong những vụ việc như thế này.
“Cũng như nhiều lần chúng ta rộ lên lo lắng vì Khá ‘Bảnh’, thử thách Momo, giờ là Thơ Nguyễn, nhưng sau mỗi lần như vậy, không biết các cha mẹ đã có thêm hành động gì để bảo vệ con mình chưa, hay vẫn tặc lưỡi dùng thiết bị công nghệ trông con, cho con ăn ngoan, để con không làm phiền mình”.
Theo bà, nhiều phụ huynh nhìn thấy con xem clip nhảm nhí thường chỉ quát nạt, bắt đổi kênh hoặc tiêu cực hơn là tịch thu thiết bị công nghệ tức thời, nhưng rồi đâu cũng lại vào đó.
“Làm sao để đảm bảo con sẽ không xem khi mình không biết, sẽ bắt chước khi mình không hay?”, bà Linh đặt câu hỏi.
Đồng hành cùng con
Cả ông Đặng Hoa Nam, PGS.TS Nguyễn Ngọc Oanh và Ths. Nguyễn Phương Linh đều cho rằng để giảm thiểu tình trạng trẻ nhỏ bị ảnh hưởng bởi các video vô bổ, nhảm nhí, vai trò của cha mẹ rất quan trọng.
“Bây giờ, dù muốn cũng rất khó để kiểm soát, ngăn cấm trẻ tiếp cận Internet. Thay vào đó, bố mẹ hãy trở thành người bạn của con ở đời thực cũng như trên môi trường mạng, để khi trẻ gặp những thông tin bất thường sẽ chia sẻ ngay với cha mẹ, thầy cô, nhận sự hướng dẫn kịp thời”, ông Nam cho biết.
Theo ông, những kỹ năng, kiến thức cha mẹ giúp con trang bị trong thời gian dài sẽ như liều vaccine, giúp trẻ bảo vệ bản thân khỏi nội dung xấu.
 |
| NTN Vlogs là một trong số YouTuber bị cộng đồng phản ứng nhiều lần bởi các chiêu trò để quay clip câu view, gây ảnh hưởng xấu tới người trẻ. Ảnh: Nguyễn Thành Nam. |
Tương tự, PGS.TS Oanh nhận xét các biện pháp cực đoan như cấm tuyệt đối, tịch thu điện thoại, không cho truy cập mạng không đem lại hiệu quả, thậm chí về lâu dài có thể tạo ra bức tường ngăn cách giữa bố mẹ và con cái.
“Để khai thác tốt mặt tích cực của thông tin trên mạng, các bậc cha mẹ cần dành thời gian xem cùng con, qua đó định hướng nội dung, hình thức tiếp cận cho con.
Ví dụ, cùng 1 cảnh trong bộ phim, nếu bố mẹ bảo như thế là không được thì trẻ em biết và tránh, nếu bố mẹ nhận định đó là việc tốt, con nên làm vậy thì con sẽ nghe theo”.
Theo dữ liệu được phân tích cho riêng cuốn YouTubers của nhà báo Chris Stokel-Walker, kết quả khảo sát 20.000 trẻ em và cha mẹ của chúng về việc sử dụng mạng xã hội cho thấy chỉ có 4/10 phụ huynh luôn theo dõi việc sử dụng YouTube của con em mình. Trong khi đó, 1/20 trẻ em 4-12 tuổi nói rằng cha mẹ không bao giờ quan tâm chúng xem gì.
"Trong cuốn YouTubers, tôi đã khảo sát 3.000 phụ huynh người Anh về bên mà họ cho là phải chịu trách nhiệm đối với nội dung được tải lên YouTube. Phần lớn đồng tình rằng đầu tiên chính là nền tảng này, thứ hai là những người tải nội dung lên đó. Số khác thì cho rằng cả hai đều phải chịu trách nhiệm như nhau.
Chẳng cha mẹ nào nói mình cũng có trách nhiệm. Có lẽ họ nên nghĩ như vậy là vừa. Hãy chú ý đến những gì con bạn đang xem trên YouTube. Vì ngoài các bậc phụ huynh, thì chẳng có ai khác quan tâm", Walker từng chia sẻ với Zing.
