Chuyên gia
 |
Chiều 10/9, Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Bắc Giang ra quyết định xử phạt Nguyễn Văn Hưng (sinh năm 1992, trú tại xã Xuân Hương, huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang) - chủ kênh YouTube Hưng Vlog - 7,5 triệu đồng về hành vi cung cấp, chia sẻ thông tin không phù hợp thuần phong mỹ tục.
Việc xử phạt YouTuber này nhận được sự đồng tình của nhiều người. Tuy nhiên, không ít cá nhân cũng đặt câu hỏi rằng liệu cơ quan chức năng có hành động quá muộn màng.
Bởi tương tự Hưng Vlog, nhiều kênh YouTube như PHD Troll, Bà Tân Vlog, NTN Vlogs với nội dung không có gì ngoài bày trò chơi khăm, thực hiện thử thách nguy hiểm hay gây lãng phí thực phẩm... nhưng vẫn khiến nhiều bạn trẻ tò mò, theo dõi, mà không hề bị cơ quan chức năng “tuýt còi”.
 |
| Hưng Vlog bị xử phạt vì đăng tải video “Troll em gái, em trai ăn nồi cháo gà nguyên lông và cái kết” lên kênh YouTube cá nhân. Ảnh: Sở TTTT Bắc Giang. |
Còn ít YouTuber bị phạt vì đăng nội dung phản cảm
Trao đổi với Zing về trường hợp Hưng Vlog, luật sư Nguyễn Anh Thơm - Trưởng văn phòng luật sư Nguyễn Anh - nhận định xét về tính chất, mức độ hành vi của YouTuber này, hình thức xử phạt như vậy là thỏa đáng.
Theo ông, hiện nay, các kênh YouTube đăng tải nội dung phản cảm, đi ngược lại truyền thống văn hóa, thuần phong mỹ tục, gây ảnh hưởng xấu cho xã hội như Hưng Vlog có thể bị xử phạt theo Luật Hình sự, Luật Xử phạt vi phạm hành chính theo Nghị định số 100/2019/NĐ-CP, tùy theo tính chất, mức độ vi phạm.
“Văn hóa phẩm, thông tin độc hại như thế nào, có nhạy cảm, đi ngược lại thuần phong mỹ tục hay không còn phụ thuộc vào đánh giá của cơ quan quản lý truyền thông. Các kênh vlog nào có dấu hiệu vi phạm pháp luật có thể xử lý ngay”, vị luật sư nói.
Tuy nhiên, ông Thơm thừa nhận số trường hợp YouTuber đăng tải nội dung phản cảm, bất chấp câu view bị cơ quan chức năng xử phạt như Hưng Vlog còn rất ít.
Luật sư Vũ Tiến Vinh, Công ty luật Bảo An, nhận định hiện nay tồn tại không ít kênh YouTube nhảm nhí, từ bịa đặt thông tin, vu khống cá nhân, tổ chức đến tuyên truyền các nội dung sai, độc hại, phản cảm.
Các kênh này suy cho cùng đều chỉ nhằm 2 mục đích chính là tìm kiếm sự nổi tiếng và kiếm tiền từ quảng cáo trên kênh.
Theo ông Vinh, pháp luật quy định về xử lý các hành vi vi phạm là khá đầy đủ, từ xử phạt vi phạm hành chính đến truy cứu trách nhiệm hình sự.
“Mức xử phạt vi phạm hành chính tối đa là 20 triệu đồng. Về xử lý hình sự, hành vi làm nhục người khác trên mạng có thể bị tù đến 2 năm, vu khống người khác trên mạng có thể bị tù đến 3 năm. Hành vi đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông có thể bị phạt tiền từ 200 triệu đồng đến 1 tỷ đồng hoặc phạt tù 2-7 năm”, vị luật sư nói.
Chuyên gia truyền thông xã hội Nguyễn Ngọc Long nhận định việc nhiều kênh YouTube chứa nội dung phản cảm, nhảm nhí như Hưng Vlog chưa bị cơ quan chức năng xử phạt do các quy định chưa đầy đủ.
“Khi nhận định các kênh đó là nhảm, trong luật phải quy định rõ ‘làm những hành động nhảm thì bị xử phạt’ và nêu cụ thể như thế nào là nhảm để có chế tài, hành lang pháp lý cho cơ quan hành pháp căn cứ vào đó để xử”, vị chuyên gia nói.
Bên cạnh đó, chuyên gia này cho rằng trước giờ, có nhiều vụ việc tương tự nhưng truyền thông ít lên tiếng, dư luận không "ném đá" nên cơ quan hành pháp chưa vào cuộc xử lý.
 |
| Luật hiện nay không có quy định làm các video nhảm thì bị xử phạt nên rất khó để cơ quan chức năng xử lý. Ảnh cắt từ clip. |
Theo thạc sĩ Đinh Hồng Anh - giảng viên Báo chí tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền - việc các kênh video phản cảm tồn tại được trong thời gian dài, thu hút lượt xem khủng một phần là do người dùng mạng.
“Dưới góc độ tâm lý, người xem theo dõi nhiều các kênh này xuất phát từ tính tò mò với những gì lạ, giật gân, mang tính giải trí cao. Hưng Vlog hay các kênh khác có nội dung tương tự đã đánh được vào tâm lý này của người xem”, bà nhận định.
Giảng viên Báo chí cũng phân tích Việt Nam có số lượng người dùng mạng xã hội lớn, việc người dùng trẻ truyền tay các nội dung trên rất nhanh vì họ phần nào thích thú với phản ứng của nhân vật trong các video.
Tấm gương tối
Chuyên gia truyền thông Nguyễn Ngọc Long và thạc sĩ Đinh Hồng Anh có chung quan điểm rằng các kênh YouTube đăng tải nội dung troll, phản cảm để câu like gây nên nhiều tác hại.
Theo thạc sĩ Đinh Hồng Anh, tác hại rõ rệt nhất có thể thấy là chúng gây ảnh hưởng đến người xem khi phải tiếp xúc với nội dung phản cảm, “thiếu văn hóa bất chấp”. Cảm xúc phần lớn là khó chịu, bất bình.
“Việc những nội dung như thế này xuất hiện ngày càng nhiều sẽ ảnh hưởng đến môi trường nghe-xem-giải trí trên mạng xã hội của người dùng, phần nào kéo văn hóa nghe-xem của họ đi xuống”, bà nhận định.
Ông Nguyễn Ngọc Long đánh giá các video bị coi là nhảm nhí song mang lại tiền cho người tạo ra chúng. Điều này trở thành tấm gương tối trong cuộc sống, ví như các kênh của Khá Bảnh, Huấn Hoa Hồng. Hậu quả ở đây là gây ảnh hưởng tới người khác, khiến cuộc sống lệch chuẩn. Giới trẻ nhìn vào và nghĩ rằng đó là con đường kiếm tiền, có được sự nổi tiếng, rồi đi theo.
 |
| Theo chuyên gia, việc các video nhảm xuất hiện ngày càng nhiều phần nào kéo văn hóa nghe-xem của người dùng mạng đi xuống. Ảnh cắt từ clip. |
“Mọi người cứ thử tưởng tượng một xã hội toàn chạy theo những cái như thế thì rõ ràng là cuộc sống không thể tiến lên”, ông Long nhận định.
Bên cạnh đó, theo chuyên gia này, những video chứa nội dung xấu cũng là mối nguy vì khiến trẻ em sa theo. Điển hình là kênh NTN Vlogs có các clip chứa nội dung nguy hiểm.
“Có thể bây giờ, các YouTuber chưa làm những cái quá đà, mới gọi là nhảm, nhưng về sau có thể sẽ thành hành vi nguy hiểm. Tới lúc đó, trẻ em học theo thì cũng nguy hiểm”, ông Long nhận định.
Không chỉ trẻ em, ngay cả thanh niên, người lớn cũng có thể học theo những thứ không hay trên mạng.
“Khi các video chứa nội dung xấu được share quá nhiều, tạo thành các trào lưu phản cảm, nhiều người làm theo là điều không hay”, ông nói.
Cần mạnh tay dẹp bỏ nội dung xấu
Ông Long cho rằng đã đến lúc truyền thông và các nhà làm luật cần hành động quyết liệt hơn, bởi nếu chỉ dừng lại ở việc khuyến cáo người dùng mạng đừng coi các video xấu nữa thì không hiệu quả.
“Quan điểm của tôi là cái gì không thích thì không xem, không share, cảm thấy rất trái với quan điểm của mình thì báo cáo. Rõ ràng, mỗi người phải có hành động thật kiên quyết. Chúng ta không cần phải làm gì đó đao to búa lớn, mà chỉ cần đừng xem vì các kênh YouTube ‘sống’ được là nhờ có lượt theo dõi”, ông nói.
Còn theo luật sư Vũ Tiến Vinh, dù chế tài khá đầy đủ với từng hành vi vi phạm trên không gian mạng, các kênh YouTube nhảm nhí vẫn tồn tại và có xu hướng gia tăng trong thời gian qua.
Ông phân tích: “Điều đó cho thấy chế tài chưa đủ tính răn đe. Đơn cử như các kênh có nội dung nhảm nhí, độc hại nhưng lại có lượt truy cập rất lớn, mang lại lợi nhuận khủng (từ quảng cáo) cho chủ kênh, có khi đến hàng tỷ đồng. Do vậy, mức xử phạt vài chục triệu không đủ sức răn đe. Các đối tượng chấp nhận xử phạt và tiếp tục đưa các video xấu độc lên mạng để tiếp tục kiếm tiền, thu lợi bất chính”.
Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng chưa kiên quyết xử lý vi phạm. Nhiều kênh nhảm nhí, xấu độc vi phạm trong một thời gian dài nhưng không bị xử lý. Điều này khiến giới làm YouTube nhảm nhí coi thường pháp luật, có đất tồn tại.
Thạc sĩ Đinh Hồng Anh cho rằng ngoài hướng xử lý về pháp luật, cần có những làn sóng phản ứng hay phản đối rõ ràng tới từ cư dân mạng - những người xem ngày càng “tỉnh” của mạng xã hội.
Họ cần tỉnh táo, theo dõi một cách có chọn lọc những nội dung trên mạng xã hội để không bị cuốn theo hay vô tình tiếp tay cho điều xấu bằng lượt xem của mình.
 |
| Mỗi người dùng mạng không cần làm gì đó đao to búa lớn, mà chỉ cần ngừng theo dõi các kênh video chứa nội dung nhảm nhí, phản cảm. |
Bà dẫn chứng năm 2019, YouTuber người Mỹ James Charles đã chứng kiến số lượng người theo dõi kênh chuyên về makeup của mình giảm từ 16,5 triệu xuống còn 14,5 triệu sau “drama” dính líu tới việc chơi xấu đồng nghiệp được share rầm rộ trên mạng. Người này trở thành nhân vật đầu tiên trên YouTube mất đi 1 triệu người đăng ký chỉ sau 24 giờ.
Như vậy, khán giả đóng vai trò là những “quan tòa lương tâm”. Họ chọn cách rời đi, không theo dõi, không ủng hộ, không góp phần vào việc giúp người tạo ra nội dung xấu tăng view. Đó là cách phản ứng rõ ràng thẳng thắn, trực diện và hơn hết là ngay lập tức.
“Khi một cộng đồng cùng ấn nút report (báo cáo vi phạm quy tắc cộng đồng theo luật của YouTube) cho kênh và video phản cảm thì tương lai dễ thấy của kênh đó là sự biến mất trên nền tảng. Cần lắm sức mạnh của một cộng đồng tỉnh táo”, bà Hồng Anh khẳng định.
