Canada 'mạnh tay' với các hãng xe Mỹ

Chính phủ Canada vừa tuyên bố cắt giảm mạnh hạn ngạch miễn thuế nhập khẩu đối với các mẫu xe của Stellantis và General Motors (GM), sau khi 2 tập đoàn sản xuất ôtô này thu hẹp hoạt động sản xuất tại Canada. Theo thông báo mới từ Bộ Tài chính Canada, quyết định này "xuất phát từ việc các hãng xe giảm hiện diện sản xuất tại Canada, vi phạm trực tiếp những cam kết với quốc gia và người lao động".

Đòn đáp trả sau khi các dự án sản xuất bị rút khỏi Canada

Động thái được đưa ra sau khi Stellantis thông báo chuyển kế hoạch sản xuất mẫu Jeep Compass thế hệ mới từ Ontario sang Mỹ, và GM ngừng sản xuất xe điện giao hàng BrightDrop, vốn được lắp ráp độc quyền tại Ontario.

Cụ thể, hạn ngạch miễn thuế nhập khẩu hàng năm của GM sẽ bị giảm 24,2%, còn Stellantis mất tới 50%. Điều này đồng nghĩa, nếu 2 tập đoàn này không tiếp tục sản xuất xe tại Canada, lượng xe nhập khẩu từ Mỹ bán tại thị trường Canada sẽ bị đánh thuế cao hơn.

Nhiều hãng xe xoay hướng sang mở rộng nhà máy tại Mỹ nhờ ưu đãi thuế từ Tổng thống Donald Trump, và điều này làm chính phủ Canada tức giận, đe dọa trả đũa bằng các biện pháp kinh tế và pháp lý.

Vào tháng 4/2025, khi Mỹ áp thuế lên hàng hóa nhập khẩu từ Canada, Ottawa đã áp dụng biện pháp đáp trả tương tự và đồng thời ban hành khung miễn thuế ôtô. Chính sách này cho phép các hãng xe lắp ráp tại Canada được nhập khẩu một lượng nhất định xe từ Mỹ mà không bị đánh thuế với điều kiện họ duy trì mức sản xuất trong nước theo cam kết. Hạn ngạch vẫn được giữ nếu nhà máy tạm ngừng để tái cấu trúc cho dòng xe mới.

Dự án tái cấu trúc dang dở của Stellantis

Nhà máy Stellantis ở Brampton, Ontario, từng là nơi duy nhất sản xuất Chrysler 300, Dodge Charger và Challenger trước khi các mẫu này ngừng sản xuất vào năm 2023. Hãng từng cam kết đầu tư 3,4 tỷ CAD để tái thiết Brampton và nhà máy ở Windsor, hướng tới sản xuất xe điện. Chính phủ liên bang Canada hứa chi 529 triệu CAD, trong khi tỉnh Ontario cam kết hỗ trợ "tương đương".

Người phát ngôn của Stellantis cho biết "Canada rất quan trọng với tập đoàn", và sẽ chia sẻ sau khi thảo luận thêm với chính phủ Canada về tương lai của nhà máy Brampton, vốn có kế hoạch ban đầu là nơi sản xuất mẫu Jeep Compass.

Theo kế hoạch, nhà máy tại Brampton sẽ lắp ráp dòng Jeep Compass thế hệ mới bản xăng, hybrid và thuần điện. Tuy nhiên, công việc tái cấu trúc bị dừng đột ngột từ tháng 2 với lý do "doanh số xe điện còn chậm", nhưng vẫn khẳng định "chưa thay đổi kế hoạch đầu tư". Đến đầu tháng 10/2025, hãng xác nhận sẽ chuyển dây chuyền sản xuất Jeep Compass sang nhà máy ở Illinois, dù vẫn nói rằng "vẫn có kế hoạch cho nhà máy Brampton" và sẽ bổ sung ca làm việc thứ 3 tại nhà máy Windsor.

GM ngừng sản xuất xe điện BrightDrop

Cùng thời điểm đó, GM tuyên bố dừng sản xuất xe tải điện BrightDrop tại Ontario, một mẫu xe từng được kỳ vọng cho thị trường giao hàng đô thị. Việc sản xuất đã tạm ngừng từ tháng 3 do hàng tồn kho vượt xa doanh số, và GM xác nhận dòng xe này sẽ bị khai tử thay vì chuyển sang nhà máy khác ở Mỹ. Hãng cho biết đang thảo luận với chính phủ Canada và tỉnh Ontario về "cơ hội khác".

Việc sản xuất dòng xe tải giao hàng thuần điện BrightDrop đã tạm ngừng từ tháng 3 do hàng tồn kho vượt xa doanh số, và GM xác nhận dòng xe này sẽ bị khai tử thay vì chuyển sang nhà máy khác ở Mỹ.

Tại Oshawa, GM vẫn sản xuất các dòng xe Chevrolet Silverado 1500 và Silverado Heavy Duty, song sẽ giảm từ 3 ca xuống 2 ca làm việc, ảnh hưởng khoảng 700 công nhân. Năm 2022, GM đầu tư 2 tỷ CAD vào 2 nhà máy, với chính phủ liên bang và tỉnh Ontario mỗi bên hỗ trợ tối đa 259 triệu CAD. Tuy nhiên, tuyên bố mới nhất của chính phủ không đề cập đến việc xem xét lại các khoản đầu tư này.

Canada mạnh tay với Mỹ, chùn tay trước Trung Quốc?

Theo dữ liệu liên bang trong năm 2024, Canada sản xuất khoảng 1,3 triệu xe du lịch, trong đó 1,1 triệu xe được xuất khẩu sang Mỹ. Bên cạnh Stellantis và GM, Honda và Toyota vẫn duy trì sản xuất mạnh mẽ tại Ontario, trong khi Ford gần đây quyết định hoãn kế hoạch sản xuất xe điện tại nhà máy Oakville, chuyển sang lắp ráp dòng Super Duty có lợi nhuận cao để đáp ứng nhu cầu tại Mỹ.

Cuộc gặp giữa Thủ tướng Canada Mark Carney và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại APEC có thể định đoạt tương lai thuế xe điện Trung Quốc tại Canada, vốn không phải vì thuế đối ứng trong ngành công nghiệp ôtô mà vì... hạt cải dầu.

Động thái siết ưu đãi của Ottawa được xem là lời cảnh báo với các tập đoàn xe Mỹ: nếu không giữ cam kết sản xuất tại nước này, họ sẽ không còn được hưởng lợi thế thuế quan khi đưa xe vào thị trường Canada. Trong diễn biến mới nhất, các nguồn tin cho biết chính phủ Canada đang có kế hoạch bãi bỏ thuế quan 100% đối với các dòng xe được sản xuất tại Trung Quốc sau cuộc gặp giữa Thủ tướng Mark Carney và Chủ tịch Tập Cận Bình tại hội nghị APEC được tổ chức ở Hàn Quốc.