* Bài viết tiết lộ nội dung phim
Từ rất lâu rồi, "bình đẳng giới" là cụm từ gây cười đối với nhiều người vì "Làm sao có thể đòi hỏi nam và nữ có thể giống nhau hoàn toàn được?". Cách cười đến từ cách hiểu sai lầm: bình đẳng nghĩa là nữ phải giống nam, phải làm được những việc như nam giới lâu nay vẫn làm và ngược lại.
Captain Marvel đi theo đúng quan niệm đó. Trang Mashable coi đây là một yếu tố thụt lùi, và là lý do khiến phim trông có vẻ hoài cổ, ngoài việc lấy bối cảnh thập niên 1990.
Tại sao nữ quyền lại phải thù địch với nam giới?
Brie Larson dự báo một số khán giả sẽ không thích nhân vật Captain Marvel. Cô cho đó là điều đương nhiên: bị ghét vì một lý do trời ơi đất hỡi nào đó là một trải nghiệm quen thuộc của phụ nữ. Cô chỉ chưa tính đến trường hợp nhân vật của mình thực sự không gây thiện cảm.
Dường như chỉ đến khi chứng kiến cảnh đoàn tụ của tộc người Skrull, Carol Danvers (Captain Marvel) mới tìm được lý do để chiến đấu vì chính nghĩa. Nhưng trong hầu hết thời lượng phim, từ cơn ác mộng ở đầu phim đến tận trường đoạn hồi ức về cô bé luôn đứng dậy sau khi gục ngã, khán giả thấy động lực lớn lao nhất của cô là bản thân mình.
 |
| Carol Danvers có ký ức tồi tệ về đàn ông ở Trái đất. Ảnh: Marvel. |
Khổ luyện và chiến đấu để khẳng định bản thân trong một xã hội nam quyền, động lực này nghe có vẻ cũng cao quý, phải không? Nhưng tại sao ký ức về nam giới trên Trái đất của Danvers lại tệ hại đến vậy: người cha mắng nhiếc, người anh coi thường, các đồng đội cười nhạo... khi chứng kiến cô cố gắng và ngã đau đớn.
Có thể họ tệ thật, nhưng cũng có thể vì thái độ thù địch của cô chăng?
Nhưng cô không phải người phụ nữ duy nhất mong muốn làm được những công việc thường thuộc về nam giới trong xã hội. Nếu giữ thái độ thù địch như vậy, những phụ nữ như cô vẫn có thể thành đạt nhưng họ sẽ chia thế giới ra làm hai nửa riêng biệt, căm ghét nhau và hạ bệ lẫn nhau.
Nữ quyền hiện đại không còn như vậy. Natalie Portman, minh tinh có học vấn cao ở Hollywood, từng phát biểu chuẩn xác về quan niệm mới: "Tôi mong mọi phiên bản của nữ giới và nam giới được chấp nhận. Tôi mong phụ nữ và đàn ông có thể là người nội trợ hoặc người đi làm hoặc cả hai, tùy ý. Tôi mong họ được phép yếu đuối hoặc mạnh mẽ, hạnh phúc hoặc đau buồn, như những con người bình thường".
"Sai lầm của Hollywood", Portman chỉ ra, là "một câu chuyện gắn mác nữ quyền luôn là phụ nữ đánh đấm và chiến thắng. Đó không phải nữ quyền mà là chủ nghĩa trượng phu. Một bộ phim về người phụ nữ yếu đuối, đầy tổn thương cũng có thể đậm chất nữ quyền khi nói lên sự thật mà chúng ta đồng cảm".
 |
| Natalie Portman: "Sai lầm của Hollywood là một câu chuyện gắn mác nữ quyền luôn nói về phụ nữ đánh đấm và chiến thắng". Ảnh: Time. |
Phát biểu trước Liên Hợp Quốc từ tận năm 2014, nữ diễn viên Emma Watson cũng dõng dạc kêu gọi sự hợp tác giữa các giới cho một xã hội bình đẳng hơn, chứ không phải chống lại lẫn nhau và hạ bệ nhau. "Nữ quyền không phải là căm ghét đàn ông", cô tuyên bố.
Những nhà nữ quyền hiện đại như Portman hay Watson cũng đang cố gắng mở đường cho nữ giới hợp tác tốt với nam giới để tạo ra những tác phẩm sâu sắc hơn trong tương lai, chứ không phải thứ nữ quyền bề nổi áp đảo về sức mạnh chiến đấu.
Nhét đàn bà vào bộ giáp đàn ông
Captain Marvel hay Ocean's 8, những bộ phim được gán thông điệp nữ quyền để bán vé, đều gặp phải vấn đề lớn là nữ giới hóa những vai diễn vốn từng thuộc về đàn ông. Nếu Ocean's 8 có loạt phim đàn anh cùng tên (khác số) với George Clooney và Brad Pitt thủ vai thì Captain Marvel độc nhất vô nhị về tên tuổi, nhưng nội dung lại chẳng khác có gì mới mẻ so với các phim giới thiệu siêu anh hùng nam giới trước đó.
Trang Quartzy nhận định, đây là nữ quyền giả hiệu bằng cách "nam tính hóa nữ giới" vì kiểu vai như vậy vẫn là thứ các hãng phim cho rằng khán giả thích. "Những bộ phim này bán dịch vụ nữ quyền bằng cách có thêm nhiều diễn viên nữ hơn, trong khi tiếp tục kể cùng một câu chuyện cũ với những giá trị cũ", Quartzy viết.
 |
| Captain Marvel có diễn viên chính là nữ nhưng vẫn "kể một câu chuyện cũ với những giá trị cũ". Ảnh: Marvel. |
Những bộ phim này nhắm mắt làm ngơ trước các thực trạng xã hội gây nên bất bình đẳng, chỉ nhắm vào trường hợp của một phụ nữ cụ thể, người hóa ra lại là xuất chúng vượt trội so với cả hai giới. Sức mạnh của Carol Danvers sau khi tiếp nhận năng lượng từ khối Tesseract là không thể tin được, nhưng nó chẳng có gì liên quan đến giới tính của cô.
Và chính vì "nam tính hóa nữ giới", nên những nhân vật nữ dạng này đặt mình vào thế bị so sánh với đàn ông, lấy thành công của đàn ông làm chuẩn. Đàn ông có thể lái xe đua, cô cũng vậy. Đàn ông leo dây thuần thục, cô cũng vậy. Đàn ông lái chiến đấu cơ, cô cũng vậy. Đàn ông làm chủ được siêu năng lực của mình, cô cũng vậy.
Cuộc đối đầu giữa Captain Marvel và tên thủ lĩnh Yon-Rogg (Jude Law) khiến người ta nhớ lại một mẩu quảng cáo năm 2006, một cuộc chiến giữa 2 ngôi sao thể thao Michael Jordan (nam) và Mia Hamm (nữ).
Trong màn thể hiện được coi là tiến bộ so với thời đó, người ta tán thưởng nữ cầu thủ Mia Hamm vì cô "giỏi như Michael Jordan". Hiếm ai có cách nghĩ ngược lại, tại sao không phải là "Michael Jordan giỏi như Mia Hamm", trong khi xét về cống hiến với nền thể thao Mỹ, cả hai đều là những tượng đài.
Một chút gỡ gạc lại cho Captain Marvel là cô đã có một câu thoại hay trước Yon-Rogg, tuyên bố mình "không có gì phải chứng minh" với người thầy về năng lực của mình. Nhưng câu thoại đó vẫn còn quá ít ỏi.
Điều gì khiến Captain Marvel thua Black Panther và Wonder Woman?
Với những lý do trên, trang Mashable cho rằng yếu tố nữ quyền trong Captain Marvel còn không thể so sánh được với Black Panther hay Wonder Woman.
Black Panther rộng mở hơn khi đầu tư một tập thể nhân vật nữ, mỗi người một khả năng và sứ mệnh khác nhau, gộp lại thành sức mạnh chứ không tập trung tôn vinh duy nhất một người.
 |
| Black Panther mô tả nữ giới đầy đa dạng và đáng nhận được những tràng vỗ tay. Ảnh: Marvel. |
Trong khi đó, Wonder Woman lại đầy nữ tính với lòng cảm thông và tình thương, đôi khi gần giống với tình mẹ. Diana bước vào căn phòng hội họp đầy nam giới và cất lên tiếng nói của mình, chứ không phải để hạ bệ tất cả những người đàn ông xung quanh. Trên con đường của mình, cô cũng hợp tác rất tốt với các đồng đội nam để cùng làm nên chiến công. Cô không có ý định đè bẹp họ.
Nhiều khán giả sẽ bông đùa rằng sự hợp tác đó có được là do nhan sắc của Wonder Woman. Diana quả thực nhận được nhiều lời khen ngợi cũng như trêu ghẹo vì xinh đẹp, nhưng điều đáng nói là cô không để mình bị biến thành công cụ tình dục. Trái lại, cô vẫn được tôn trọng như một chiến binh.
Các nhà làm phim của Captain Marvel tốn quá nhiều công sức để dựng nên một câu chuyện nền hoành tráng cho Carol Danvers, nhưng rốt cuộc lại thất bại trong việc tạo nên một tính cách riêng biệt cho nhân vật.
Cô nhận hết nhiệm vụ này đến nhiệm vụ khác ở các hành tinh xa xôi nhưng không thể khiến người xem cảm thấy cô nặng lòng với chúng, như những nữ chiến binh của Black Panther bảo vệ đất nước mình, hay Wonder Woman bảo vệ dân chúng và đồng đội.
 |
| Việc Captain Marvel không có được sức hút đầy tính nữ của Wonder Woman không phải là do nhan sắc. Ảnh: QB Fight Club. |
Bộ trang phục kín đáo của Captain Marvel không phải là lý do khiến cô trông thiếu quyến rũ. Vấn đề nằm ở sự lạnh lùng, khô cứng, thiếu tính nữ của nhân vật. Điều đó là trớ trêu, vì Yon-Rogg liên tục bảo cô phải kiểm soát "cảm xúc", trong khi cảm xúc mà cô thể hiện mạnh nhất là sự tức giận, nhất là khi bị người khác coi thường.
Captain Marvel vẫn có những khoảnh khắc truyền cảm hứng nhất định đối với các cô gái trẻ. Nhưng nếu bước vào cuộc đời với thái độ đối kháng như vậy, trong khi bản thân không hề xuất chúng như nữ siêu anh hùng Marvel, có thể họ sẽ đi vào ngõ cụt.
