Lúc đầu có tên gọi Kamiti Downs, nhà tù an ninh tối đa Kamiti nằm ở hạt Kiambu, Kenia, tọa lạc trên dải đất rộng gần 500 hecta.
Là nơi giam giữ hàng loạt tù nhân chính trị trong nhiệm kỳ của cựu Tổng thống Kenya, Daniel Arap Moi (1978-2002), bao gồm: nhà văn lừng danh Ngũgĩ wa Thiong'o, nhà chính trị Koigi Wa Wamwere và Raila Olinga (lãnh đạo Đảng Phong trào Dân chủ Da cam ODM).
 |
| Nhà tù Tối đa Kamiti. Ảnh: The Standard. |
15 người chen chúc trong xà lim 3 m2
Phần lớn các nhà tù ở Kenya đều có chế độ sinh hoạt rất khắc nghiệt cho tù nhân. Không chỉ vậy, nhà tù còn bị quá tải, một số tù nhân đã chết trong tù.
Kamiti có sức chứa 1.400 phạm nhân nhưng thực tế nó giam giữ gấp 3 lần con số này. Các phòng giam đều đông nghịt, bình quân cứ 15 phạm nhân chen chúc một phòng vẻn vẹn 3 m2.
Trong tình trạng quá tải này, rất khó để giữ gìn vệ sinh sạch sẽ. Các tù nhân múc nước mỗi ngày nhưng vẫn không đủ dùng. Khi trời mưa, tù nhân phải chặn nước thải để tắm.
 |
| Tù nhân chen chúc trong buồng giam nhỏ hẹp. Ảnh: BBC. |
Cựu phạm nhân Ismael đã tiết lộ: “Ai cũng ước được tắm rửa. Bồn cầu và xô chậu chỉ có vài cái nên thường xuyên phải dùng chung. Tồi tệ hơn là cái cảnh đông nghịt, nên việc nhồi nhét hàng đống người trần trụi vào phòng tắm đúng là nhiễu loạn”.
Theo điều tra, những tù nhân có tiền được sắp xếp vào những phòng giam đầy đủ tiện nghi hiện đại, có nhà vệ sinh, được chăm sóc y tế. Còn những kẻ không có tiền phải sống trong các buồng giam đông đúc.
Họ thậm chí còn chết trong tù vì không được chăm sóc y tế. Năm 2009, một lượng lớn tù nhân bỏ mạng vì bệnh dịch tả.
Vấn nạn bạo lực và mua bán tình dục
Khu G của nhà tù Kamiti nổi tiếng về các vụ xâm hại, bạo lực. Vào ngày 17/11/2008, một cuộc điều tra trên điện thoại di động đã được thực hiện trong khu G. Một đoạn video được chuyển giao cho Ủy ban nhân quyền quốc gia Kenya đã ghi cảnh các quản giáo đánh đập không thương tiếc tù nhân.
Dù là lựa chọn hay bị ép buộc thì việc quan hệ tình dục vẫn diễn ra nhan nhản trong tù. Cựu tù nhân Eddy Kuria cho biết: “Quan hệ đồng tính là chuyện thường ngày, dẫn đến dịch bệnh lây lan nhanh. Khan hiếm đồ ăn đồng nghĩa rằng ai có thực phẩm sẽ có lợi và được quan hệ với kẻ khác. Một số giám ngục còn giám sát tù nhân làm đám cưới giữa nam với nam”.
Người đấu giá cao nhất sẽ được chọn tù nhân mà họ mong muốn, và tất nhiên họ thường ưu ái những thanh niên trẻ mới vào tù lần đầu. Sau đó, phạm nhân được chọn sẽ được dẫn đến “buồng của chồng” (chính là người đấu giá cao nhất). Người được gọi là chồng sẽ chia sẻ mọi thứ với phạm nhân này để đối lại được quan hệ tình dục.
 |
| Khan hiếm thực phẩm trong nhà tù. Ảnh: Medium. |
Ở Kamiti, những người mong muốn cải tạo có thể lao động chăm chỉ trong tù và học được vô số kỹ năng trong giai đoạn này. Những kỹ năng này sẽ rất có ích khi họ ra tù.
Thật không may, người lao động trong tù được trả công rất rẻ mạt, đồng nghĩa với việc họ phải tiết kiệm nếu muốn có một khoản tiền khiêm tốn khi ra tù. Tù nhân làm việc trong khu công nghiệp chỉ được trả 10 xu mỗi ngày.
 |
| Phạm nhân lao động trong tù. Ảnh: Kenyans. |
Thi hành án
Nhà tù Kamiti là nơi hành quyết hàng loạt tử tù. Năm 1957, chiến binh tự do nổi tiếng Mau Mau và nhà lãnh đạo Dedan Kimathi bị treo cổ tại đây.
Hầu hết tù nhân đều kinh sợ ngày hành quyết. Các giám ngục sẽ đảm bảo mọi thứ theo đúng trật tự trước khi bàn giao cho người hành quyết.
 |
| Phạm nhân phía sau rào sắt nhà tù. Ảnh: Newsday Kenya. |
Tù nhân không được phép thấy mặt người này và sẽ quay lưng cho đến khi anh ta rời khỏi. Người hành quyết phải đảm bảo mọi thứ cần thiết để sẵn sàng kết án, như thòng lọng, khung, giá treo. Tù nhân sẽ được một thầy tu cầu nguyện và bị nhốt riêng 24 giờ trước khi bị treo cổ.
Tử tù sẽ được dẫn đến giá treo. Tại đây, người hành quyết sẽ đặt thòng lọng vào cổ và kéo đòn bẩy làm cửa sập mở ra. Khi tù nhân chết, người hành quyết sẽ hạ thi thể xuống và rời đi. Sau đó, các nhân viên nhà tù sẽ đưa xác tử tù đi chôn cất.
Vượt ngục
Rất ít vụ trốn thoát khỏi nhà tù Kamiti được ghi nhận.
Tuy nhiên, ngày 23/5/2015, 3 tù nhân Joseph Kinyanjui, John Kamau Gathoni và Isaac Karanja Mwangi đã cố gắng trốn thoát vào lúc 2h sáng. Họ nhân lúc mưa lớn và mất điện để thực hiện màn tẩu thoát táo bạo.
 |
| Ba tù nhân vượt ngục bị bắt giữ. Ảnh: Kenyans. |
Họ buộc lại những tấm chăn và màn chống muỗi để thả xuống từ các bức tường phòng giam rồi đu sang một bức tường bê tông cao, cắt lưới thép để tẩu thoát. Đến ngày 18/11/2021, 3 người này đã bị bắt tại một ngôi làng hẻo lánh ở huyện Kitui, Kenya.
Đa số những người ra khỏi nhà tù Kamiti sẽ không bao giờ muốn quay lại. Họ mô tả nơi này là một nơi có điều kiện tồi tệ và đối xử vô nhân đạo với tù nhân.
