Nền kinh tế chia sẻ đang bùng nổ, từ âm nhạc, văn phòng, nhà cửa. Nhưng có một phần trong cuộc sống của chúng ta vẫn chưa phát triển tương xứng, đó chính là chia sẻ xe hơi.
Những trang web như Airbnb cho phép chủ sở hữu cung cấp tài sản của họ cho các khách hàng tiềm năng trên toàn cầu. Dịch vụ trực tuyến như Spotify khiến các cửa hàng băng đĩa nhạc và sách đi vào dĩ vãng. Nhưng chia sẻ xe vẫn còn trong giai đoạn phôi thai so với những ngành khác.
Những công ty khởi nghiệp
Ý tưởng này không mới, nhưng một số starup đã chọn cách bắt đầu sai, chỉ một số doanh nghiệp gần đây nhận được sự quan tâm nhất định.
WhipCar, thành lập từ năm 2009, được mô tả như một dịch vụ cho thuê xe ngang hàng đầu tiên trên thế giới, nhưng chỉ bốn năm sau đã ra đi.
Streetcar, vốn sở hữu đội xe của riêng mình, bắt đầu quay trở lại vào năm 2004 và được Zipcar mua lại năm 2011, hãng tiếp tục bị Avis mua lại vào năm 2013.
Chỉ một vài hãng lớn còn tồn tại ở Anh, chẳng hạn EasyCar, HiyaCar và DriveNow (do BMW và Sixt khởi xướng). Một số nhà khai thác đang phát triển ở châu Âu và Mỹ có số lượng người quan tâm ngày càng lớn. Điều này có nghĩa lĩnh vực chia sẻ xe hơi có thể bắt đầu tăng tốc.
Con người đang thay đổi cách sở hữu xe
Quyền sở hữu xe hơi có thể trở nên đắt đỏ hơn khi nhà chức trách tìm cách hạn chế tắc nghẽn giao thông bằng cách đánh thuế cao đối với các chủ sở hữu tư nhân. Những công nghệ mới cũng khiến xe hơi đắt hơn, và các nhà sản xuất có thể nhìn thấy lợi nhuận khi họ bán xe cho các chương trình chia sẻ xe hơi lớn.
Theo công ty nghiên cứu Frost & Sullivan, số lượng thành viên sử dụng dịch vụ chia sẻ xe hơi dự kiến tăng gần gấp ba, từ khoảng 6 triệu chiếc vào năm 2017 lên gần 18 triệu chiếc vào năm 2025. Riêng thị trường Mỹ, dự kiến số xe chia sẻ khoảng 10 triệu chiếc.
Niranjan Thiyagarajan, chuyên gia tư vấn cao cấp tại Monitor Deloitte, cho biết sự gia tăng của dịch vụ chia sẻ xe bởi quá trình đô thị hoá và chi phí vận chuyển ngày càng tăng.
Ông nói: "Các thành phố đông đúc, với sự gia tăng mật độ giao thông và ô nhiễm. Những khoản tiền lớn mang tính trừng phạt được đánh vào chủ sở hữu xe hơi, trong khi khách hàng được khuyến khích sử dụng phương tiện giao thông công cộng. Chia sẻ xe hơi là cầu nối giữa những người muốn một phương tiện vận tải tiện nghi, riêng tư nhưng chi phí thấp".
 |
| Số người có ý định sở hữu xe giảm xuống sau khi gia nhập câu lạc bộ chia sẻ xe. |
Hiện nay, hai mô hình cho thuê xe được phát triển gồm peer-to-peer (chia sẻ ngang hàng), người thuê xe và chủ xe sẽ liên lạc với nhau thông qua một trang web, chẳng hạn EasyCar, hoặc thuê xe thuộc sở hữu của các công ty cho thuê, chẳng hạn Zipcar.
John Simlett, lãnh đạo toàn cầu của dự án tương lai tại EY, nói Tesseract sẽ cho phép người dùng "sở hữu theo phần". Ứng dụng này cho phép các đội xe được đặt trên một nền tảng kỹ thuật số và quản lý giao dịch bởi một công ty hoặc chính quyền địa phương.
Các giao dịch cho thuê tự động và người thuê phải đăng nhập vào một hệ thống blockchain (mạng ngang hàng). Ông nói rằng công ty đang làm việc với một số khách hàng được lựa chọn để thử nghiệm hệ thống Tesseract, với hàng loạt thử nghiệm trực tuyến. Nếu thành công, mô hình sẽ được nhân rộng. Vào tháng 7 năm tới, EY dự kiến ở giai đoạn tiền sản xuất, trước khi tung ra đại chúng cho các khách hàng sử dụng.
Ông Simlett lưu ý một số thành phố cam kết cấm ôtô riêng vào trung tâm trong năm 2020. Động thái này sẽ giúp mô hình chia sẻ xe hơi nhân rộng ở các đô thị lớn.
London là một trong những thành phố đi đầu trong quyết định cấm xe hơi, như hạn chế đỗ xe tại thủ đô bằng cách tăng phí đậu, từ đó hạn chế sở hữu xe.
 |
| Người dùng vẫn muốn sự riêng tư của xe riêng nhưng không muốn bỏ quá nhiều tiền mua xe. Ảnh: BMWGroup. |
Richard Laughton, Giám đốc điều hành EasyCar, cho biết dịch vụ thuê xe ngang hàng của công ty đang tăng trưởng mạnh nhờ liên kết với các công ty cho thuê xe ở sân bay. Công ty công bố lợi nhuận trước thuế trên 1 triệu bảng vào năm 2016 và hy vọng mức tăng khoảng 25% trong năm nay.
Ông cho biết nhiều thay đổi nhân khẩu học của đất nước là động lực chính cho việc chia sẻ xe, đặc biệt ở khu vực thành phố, tỷ lệ người mua xe riêng đang chững lại do chi phí quá cao.
Một nửa số thành viên trong mạng chia sẻ sống ở London, số còn lại trải khắp các thành phố như Edinburgh, Manchester, Bristol, Leeds và Glasgow.
Ông nói: "Lượng khách hàng sở hữu ôtô theo dạng thuê mướn ngày càng tăng cho thấy nhiều người đã quen với ý tưởng không sở hữu một chiếc xe".
Ông cũng lưu ý rằng trong khi việc thuê nhà hoặc văn phòng là điều rất quen thuộc với người tiêu dùng, việc thuê xe vẫn còn hơi mới mẻ, do đó cần có sự thay đổi hành vi, đó là điều chúng tôi đang khuyến khích.
Các ông lớn quan tâm thị trường chia sẻ xe
Các nhà sản xuất xe hơi ngày càng quan tâm tới lĩnh vực chia sẻ xe hơi. Những gã khổng lồ bao gồm Daimler, Toyota, Peugeot, Volkswagen và BMW đều đầu tư vào lĩnh vực này trong thời gian gần đây. Họ nhận thức được rằng hành vi sở hữu xe đang thay đổi, và không muốn bỏ qua xu hướng phát triển này khiến khách hàng lọt vào tay đối thủ.
Tháng trước, Daimler đã đầu tư 92 triệu USD vào ứng dụng Turo, một trong những công ty cho thuê xe hơi lớn nhất Thung lũng Silicon.
Ông Thiyagarajan của Deloitte nói rằng: "Mối đe doạ lớn nhất đối với các nhà sản xuất xe hơi là việc chia sẻ xe hơi. Các nhà sản xuất ôtô có sự lựa chọn rõ ràng - góp phần vào ngành công nghiệp chia sẻ xe nhằm phòng ngừa nguy cơ mất khách hàng hoặc bỏ qua nó hoàn toàn và có nguy cơ mất đi doanh số bán xe hiện tại".
Ông Loughton của EasyCar cho biết công ty của ông đang có những cuộc thảo luận rất sớm với các nhà sản xuất ôtô về những hợp tác tiềm năng. Những thoả thuận như vậy có thể là cách hữu ích để các nhà sản xuất ôtô bán loại xe điện mới, bởi những chiếc xe tự lái trong tương lai có thể sẽ quá đắt đối với đa số khách hàng.
Ngành công nghiệp sẽ chuyển sang xe điện tự lái là xu thế đã được dự đoán trước. Đặc biệt chỉ mới tuần trước, Paris tuyên bố sẽ cấm xe hơi diesel đi vào trung tâm từ năm 2030.
Ông Thiyagarajan chỉ ra rằng xe điện sẽ được các hãng ưu tiên phát triển bởi nó "xanh" và tiết kiệm hơn. "Chúng tôi đã thấy một số lựa chọn loại xe hybrid (VW Golf hợp tác với ZipCar) và các xe điện hoàn toàn (BMW i3 trong chương trình liên kết với DriveNow).
Đại diện Carplus (một dự án độc lập theo dõi các ngành công nghiệp chia sẻ xe hơi), cho biết trong cuộc điều tra năm 2016-2017 rằng: 18 chiếc trong câu lạc bộ chia sẻ xe hơi London là xe điện hoặc hybrid.
 |
| Hơn 50% người trong câu lạc bộ chia sẻ xe không có ý định mua xe riêng. |
Dữ liệu cũng cho thấy trong 10 năm qua, đã có 765.000 thành viên câu lạc bộ chia sẻ xe hơi trên khắp Vương quốc Anh. Tại London, chỉ riêng giai đoạn 2007/2008 đến 2016/2017, con số tăng từ 32.000 thành viên lên 245.000 thành viên, số lượng xe khoảng 4.000 chiếc. Cùng thời gian đó, hơn 250.000 lượt ôtô tư nhân được các thành viên câu lạc bộ chia sẻ với nhau.
 |
| Các ứng dụng chia sẻ xe giúp người dùng lựa chọn quãng đường, thanh toán tiền cước sau khi sử dụng. Ảnh: BMWBlog. |
Jonathan Hampson, Tổng giám đốc của Zipcar tại Anh cho biết công ty của ông đã tung ra dịch vụ một chiều, cho phép người thuê có thể kết thúc hợp đồng tại các địa điểm khác nhau.
"Chúng tôi nghĩ các chuyến đi một chiều sẽ là một phần trong sự tăng trưởng của công ty", ông tiên đoán.
Đối thủ của Zipcar là HiyaCar cũng huy động được 2 triệu bảng (bao gồm cả tiền huy động thông qua trang web gọi vốn và những người sáng lập), để phát triển công nghệ không cần chìa khoá QuickStart, cho phép người dùng đặt xe, mở khoá và khởi động những chiếc xe họ thuê bằng cách sử dụng điện thoại di động.
Công nghệ này đã được đưa ra thị trường vào tháng 8 và chỉ 2 chiếc không được chủ xe chấp nhận ứng dụng nền tảng này. 22 người đã bật ứng dụng QuickStart, cho thấy nhu cầu cao đối với dịch vụ này trong tương lai.
Giám đốc điều hành HiyaCar, Graeme Risby cho biết: "Mục tiêu của chúng tôi là có đội xe không người lái lớn nhất ở Anh".
EasyCar đang thử nghiệm một kế hoạch để chọn ra 100 người thuê xe tốt nhất. Các cá nhân này sẽ được quyền mua chiếc xe thứ hai và công ty sẽ đảm bảo trả lại cho họ khoản đầu tư ban đầu.
Dịch vụ thuê xe tự lái đang mở rộng, những công ty như Zipcar không muốn bó hẹp trong thị trường nước Anh và muốn mở rộng ra quốc tế. Ngành chia sẻ xe được dự đoán sẽ phát triển mạnh mẽ trong tương lai.
