Chủ biên chương trình môn Văn gợi ý cách làm bài thi tốt nghiệp

PGS.TS Đỗ Ngọc Thống, Chủ biên Chương trình phổ thông mới môn Ngữ văn. Ảnh: Thanh Hùng.

Khoảng một tháng nữa, học sinh lớp 12 sẽ bước vào kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025. Đây là kỳ thi đầu tiên thực hiện đánh giá năng lực người học theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Theo PGS.TS Đỗ Ngọc Thống, môn Ngữ văn là một trong hai môn thi bắt buộc. Yêu cầu của đề thi có nhiều điểm mới, nhất là việc không sử dụng lại các văn bản ngữ liệu đã có trong SGK.

Về yêu cầu, cấu trúc, định dạng của đề thi, Bộ GD&ĐT đã công bố. Do đó, các em cũng đã được luyện tập, làm quen với các đề tham khảo…

Chủ biên chương trình môn Ngữ văn đã chia sẻ một vài điểm thí sinh cần chú ý để làm tốt bài thi tốt nghiệp THPT môn Ngữ văn:

Đọc lướt toàn bộ đề

Sau khi nhận đề văn, các em cần bình tĩnh, đọc lướt qua toàn bộ đề, cả 2 phần (đọc hiểu và viết) để có cái nhìn tổng quát yêu cầu của toàn bộ đề; phát hiện mối quan hệ giữa các phần, các câu hỏi trong đề.

Làm phần đọc hiểu trước

Học sinh chỉ nên dành 30-40 phút đầu tiên cho phần đọc hiểu, nên đọc chậm văn bản ngữ liệu, sau đó trả lời từng câu hỏi trong đề và chỉ cần trả lời ngắn gọn, đúng trọng tâm.

Ví dụ, với câu hỏi xác định biện pháp tu từ trong đoạn trích, các em chỉ cần nêu tên biện pháp tu từ; không cần lý giải, cũng không cần nêu đặc điểm và tác dụng của biện pháp ấy.

Ngược lại, nếu đề yêu cầu giải thích vì sao thì học sinh phải lý giải. Câu hỏi mức độ hiểu (câu 3, 4) và vận dụng (câu 5) cũng không nên trình bày dài dòng mà viết thật ngắn gọn, chủ yếu nêu thông tin chính.

Phân bổ thời gian cho các phần Viết

Viết đoạn hay viết bài trước đều được. Tuy vậy, học sinh cần chú ý mối quan hệ giữa yêu cầu viết với phần đọc hiểu.

Nếu nội dung câu viết nào liên quan đến văn bản đọc hiểu, học sinh làm phần đó trước. Viết đoạn văn thường chỉ tập trung làm rõ một ý lớn. Ý lớn thường nêu ngay trong đề.

Học sinh nên nêu ý chính này ở phần mở đầu đoạn; các câu sau (phát triển đoạn) chỉ nhằm làm rõ ý đã nêu ở mở đầu đoạn, không mở rộng ra các ý khác; dù đoạn văn có thể chưa dài, chưa đủ 200 chữ, nếu thấy đã làm rõ được ý mở đầu thì dừng lại. Viết đoạn chỉ nên dành khoảng 30 phút.

Thời gian còn lại sẽ là tập trung viết bài (khoảng 60 phút). Do thời gian không nhiều, đề văn cũng không thể yêu cầu học sinh viết nhiều. Đề thường nêu ngữ liệu không dài, không quá khó.

“Về dung lượng, đề nêu giới hạn viết đoạn văn ‘khoảng 200 chữ’ tức là có thể viết trên dưới số lượng chữ quy định, không nhất thiết phải viết đúng số chữ ấy. Ví dụ, đoạn có thể 250 chữ hoặc 180 chữ; bài có thể 700 chữ hoặc 500 chữ... Tuy nhiên, học sinh không nên quá say sưa với 1 câu mà làm câu khác sơ sài do thiếu thời gian”, ông Thống nói.

Chú ý hình thức trình bày bài thi

Chương trình phổ thông mới yêu cầu học sinh không chỉ chú ý nội dung mà cần coi trọng hình thức trình bày.

“Có thể sẽ bị trừ điểm nếu bài viết mắc nhiều lỗi như: Chữ viết cẩu thả (sai, thiếu nét), sai chính tả, sai ngữ pháp; dùng từ sai, diễn đạt tối nghĩa, lủng củng, mâu thuẫn...”, ông Thống nhắc nhở.

Thể hiện trung thực và sáng tạo bài viết nghị luận

Bài viết nghị luận là sự thể hiện tư tưởng, tình cảm, thái độ; những hiểu biết và cách nghĩ, cách cảm, cách hiểu của người viết trước một vấn đề văn học hoặc cuộc sống, xã hội.

Vì thế, học sinh cần thể hiện một cách trung thực. Suy nghĩ, cảm nhận được gì, hiểu thế nào... thì nêu đúng suy nghĩ, cảm nhận, cách hiểu của mình, đặc biệt mạnh dạn nêu lên các ý mới lạ của cá nhân; không sao chép, vay mượn, nói theo người khác...

Tuy nhiên, những suy nghĩ dù của cá nhân cũng cần trình bày theo một thứ tự rõ ràng, có logic để thuyết phục người đọc. Bài văn không chỉ có ý mà người viết còn cần biết diễn đạt các ý ấy cho đúng, cho hay bằng câu chữ, lời văn sáng sủa, giàu hình ảnh…

PGS.TS Đỗ Ngọc Thống cho rằng học sinh thi tốt nghiệp THPT năm nay nhưng theo Chương trình phổ thông 2006 cũng có thể tham khảo các lưu ý này trong quá trình làm bài thi để đạt hiệu quả.