Núi Bà Đen gắn liền huyền tích về Linh Sơn Thánh Mẫu - tượng đài trong đời sống tín ngưỡng của người dân Nam Bộ.
Trong Gia Định thành thông chí - sử liệu quan trọng về Nam Bộ thời nhà Nguyễn của Trịnh Hoài Đức viết vào đầu thế kỷ XIX, núi Bà Đen được mô tả “Giữa đất đồng bằng nổi lên ngọn núi Bà Đinh (Bà Đen)... Tương truyền đây là ngọn núi thiêng, có chuông vàng ẩn hiện trong hồ, đêm trăng, có thuyền rồng bơi lượn múa hát du dương”.
Theo đó, núi Bà Đen được coi là ngọn núi thiêng, ngọn núi chính trấn thành Gia Định, giống như núi Tản Viên ở Thăng Long hay núi Ngự Bình ở cố đô Huế.
“Thiêng hoá” thêm ngọn núi thiêng
Theo GS.TS Trần Lâm Biền, vốn dĩ giữa cánh đồng mênh mông nổi lên ngọn núi đơn côi một mình, thì bao giờ núi ấy cũng thiêng.
"Đây chính là ngọn núi hút sinh lực của trời cha xuống cho lòng đất để cho muôn loài sinh sôi. Đó cũng chính là một trục vũ trụ nối trời với đất để thúc đẩy cho hạnh phúc được tràn đầy trong tất cả mọi nhà, mọi nơi", GS.TS Trần Lâm Biền cho hay.
Cũng vì thế, sự an vị của tôn tượng Bồ Tát Di Lặc lưng tựa vào núi, mắt hướng ra vùng đồng bằng trù phú cùng nụ cười hoan hỉ trên ngọn núi thiêng nghìn năm mang nhiều ý nghĩa. Nhiều chuyên gia văn hoá tin rằng tôn tượng Bồ Tát Di Lặc đã góp phần “thiêng hóa” thêm cho ngọn núi và nói lên ước vọng của con người hướng đến niềm vui, an lạc.
Theo GS.TS Trần Lâm Biền, đá bao giờ cũng truyền tải sự linh thiêng. Vì vậy, sự tồn tại của tượng Bồ Tát Di Lặc bằng đá sa thạch đặc biệt phù hợp với vùng biên giới này, tự thân nó đã toát lên ý nghĩa thiêng liêng.
"Tôn tượng chính là hiện thực hóa cho ước mơ về vùng đất yên hòa, bình an, và để lòng người hướng đến tâm trong sáng, đẹp đẽ", GS.TS Trần Lâm Biền nói thêm.
  |
Tôn tượng Bồ Tát Di Lặc trên núi Bà Đen phục dựng hình tượng Phật Di Lặc tại chùa Quỳnh Lâm từ thời Lý Trần. |
An vị trên độ cao gần 1.000 m so với mực nước biển, tôn tượng Bồ Tát Di Lặc được tạo tác ở tư thế ngồi tựa lưng vào núi, cổ đeo Phật châu, bàn tay thủ ấn, khuôn mặt hiền từ, nụ cười hoan hỉ và ánh mắt từ ái.
Tượng Di Lặc trên núi Bà Đen đã phục dựng hình tượng Phật Di Lặc tại chùa Quỳnh Lâm từ thời Lý Trần - một trong “An Nam tứ đại khí” đã bị thất truyền từ thời Minh.
"Rõ ràng tôn tạo tượng Di Lặc Bồ Tát là mong muốn giữ lại hồn cốt của tượng Di Lặc từ thời Lý Trần. Việc phục dựng này đã phản ánh tinh thần yêu nước của những người Việt", ông Trần Lâm Biền nhận xét.
Công trình kỳ vĩ và khác biệt
Trên thế giới và ở cả Việt Nam, có nhiều công trình Phật giáo khổng lồ được làm bằng đa dạng chất liệu như bê tông, đá nguyên khối, thậm chí là vàng nguyên khối. Song, tượng Di Lặc Bồ Tát trên núi Bà Đen là công trình Phật giáo hiếm hoi trên thế giới được tạo tác từ hàng nghìn viên đá sa thạch.
Nhiều chuyên gia cho rằng giá trị độc bản của tượng Di Lặc Bồ Tát nằm ở sự kỳ công lắp ghép 6.688 viên đá sa thạch có tổng trọng lượng nặng hơn 5.000 tấn. Mỗi viên đá nặng 1,2-1,5 tấn được điêu khắc và được ghép lại với độ chính xác tính từng centimet.
Những viên đá ở vị trí khó như mũi, miệng, bàn tay tượng Di Lặc, đơn vị thi công có khi phải mất đến 3-4 ngày chỉ để ghép với biện pháp treo ngược đá lần đầu ứng dụng tại Việt Nam.
  |
Tượng Di Lặc Bồ Tát nằm được ghép từ 6.688 viên đá sa thạch, tổng trọng lượng nặng hơn 5.000 tấn. |
Theo PGS.TS Phạm Trung Lương - nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Du lịch, đây là công trình kỳ vĩ ở ngay góc độ vật lý chứ chưa nói đến giá trị tâm linh.
"Đó là sức hấp dẫn từ sự khác biệt, kỳ vĩ. Không chỉ ở Việt Nam mà ngay cả trong khu vực cũng khó tìm được một công trình lớn như vậy", ông Phạm Trung Lương nói.
Ngự toạ trên đỉnh núi Bà Đen cùng quần thể các công trình tâm linh, tượng Bồ Tát Di Lặc mang đến nhiều trải nghiệm văn hoá tâm linh mới mẻ cho du khách. Dưới chân tượng Di Lặc là cầu Ước - cây cầu hình vòng cung độc đáo để du khách chiêm bái vị Bồ Tát đại diện cho lòng hỷ xả và ngắm nhìn toàn cảnh Hồ Dầu Tiếng mênh mông. Từ đây, du khách cũng có thể xem show nhạc nước với các hiệu ứng âm thanh, ánh sáng đậm sắc màu thiền định.
 |
| Quần thể tâm linh trên đỉnh núi Bà Đen. |
Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Thị Thuý Hằng - Viện trưởng Viện Khoa học Văn hoá Tâm linh phi vật thể - với chiều cao 36 m, đây là pho tượng đồ sộ, là niềm tự hào của người dân Tây Ninh nói riêng và Việt Nam nói chung.
Tượng Di Lặc được đặt cùng nhiều trải nghiệm khám phá văn hoá Phật giáo mới mẻ trên đỉnh núi Bà Đen.
"Tây Ninh sẽ là nơi khởi nguồn của Việt Nam đưa ra thế giới những hiểu biết và điểm tham quan về du lịch tâm linh bài bản, chuyên nghiệp", bà Hằng nói thêm.
Được an vị trên đỉnh núi Bà Đen từ cuối năm 2023, tôn tượng Bồ Tát Di Lặc hút hàng triệu người dân và du khách đến chiêm bái. Theo thông tin từ khu du lịch Sun World Ba Den Mountain, đã có gần 3 triệu lượt khách đi cáp treo lên núi Bà Đen trong quý I, đưa Tây Ninh trở thành một trong những điểm đến hành hương hàng hàng đầu tại Việt Nam.
