Trần Quang Lộc không sinh ra ở Hà Nội, ông cũng viết về Hà Nội không nhiều nhưng mỗi khi nhắc đến Hà Nội, trong những giai điệu vang lên, kiểu gì cũng có Có phải em mùa thu Hà Nội.
Có phải em mùa thu Hà Nội cũng được đánh giá là bài hát nổi tiếng nhất trong gia tài 600 ca khúc của Trần Quang Lộc, vị nhạc sĩ gốc Quảng Trị, qua đời vào chiều 7/6 sau thời gian chống chọi với bệnh tật, hưởng thọ 75 tuổi.
 |
| Cố nhạc sĩ Trần Quang Lộc, tác giả ca khúc Có phải em mùa thu Hà Nội. |
Sáng 8/6, khi tin buồn được xác tín, trên mạng, nhiều nghệ sĩ, nhà báo, khán giả đã cùng chia sẻ bài hát Có phải em mùa thu Hà Nội.
Dù đường link chia sẻ là bản vang vọng với tiếng hát Hồng Nhung hay ghi dấu với thanh âm trầm khàn của Thu Phương, cũng đều mang tình tự chung như lời tiễn biệt với vị nhạc sĩ tài hoa, đã tận hiến cho âm nhạc.
Có phải em mùa thu Hà Nội được nhạc sĩ Trần Quang Lộc sáng tác vào năm 1972, dựa trên lời thơ của tác giả Tô Như Châu, hai người có mối quan hệ thân thiết.
Điều đặc biệt mà Trần Quang Lộc từng chia sẻ là ở thời điểm đó cả thi sĩ lẫn nhạc sĩ đều chưa một lần đến Hà Nội. Nhưng trong cảm quan của họ, Hà Nội hiện lên với vẻ đẹp lộng lẫy mà lãng mạn. Mà có lẽ, thời điểm đẹp nhất là mùa thu.
Chỉ mất một đêm sau khi đọc bài thơ, Trần Quang Lộc đã phổ nhạc thành công, dựa trên đúng tinh thần của tác phẩm văn học. Những câu thơ được chọn là những câu thơ xao xuyến nhất, và cũng gây nao lòng nhất: "Có phải em là mùa thu Hà Nội? Tuổi phong sương, ta cũng gắng đi tìm. Có phải em, mùa thu xưa?”.
Cố nhạc sĩ cũng từng tiết lộ một phần lãng mạn đong đầy của ca khúc, có lẽ đã đến từ việc ở thời điểm ấy ông cũng đang giữ bóng hình của một cô gái Hà Nội.
Tình cảm lứa đôi đã giúp ca khúc không đơn thuần chỉ là những nốt nhạc phổ thơ mà còn như một lá thư, một lời ngỏ từ, một câu hỏi chờ giải đáp: “Có phải em là mùa thu Hà Nội?”
Yêu người, yêu cả một quê hương, yêu hơn một vùng đất. Chính tình cảm ấy khiến ca khúc trở nên “rất Hà Nội” dù bản thân ca từ không nhắc đến những địa điểm cụ thể. Không có Hồ Tây, không có những mái nhà phố cổ. Chỉ với “tháng tám mùa thu lá khởi vàng chưa nhỉ?”, sáng tác của Trần Quang Lộc sau này đã nằm trong danh sách những ca khúc được yêu thích nhất về vùng đất Kinh Kỳ.
Nhiều thế hệ khán giả cho rằng nét tài hoa của Trần Quang Lộc trong ca khúc này chính là đã khéo lồng ghép mọi sắc cảnh của thiên nhiên, của trời thu với người con gái như “trời xa sương tóc bay”, “sương khói môi mềm”, “mưa và mi xanh”. Và hơn cả, là hình ảnh của cô gái đã gắn với cả mùa thu Hà Nội, hoặc ngược lại, trong một câu hát xuyên suốt, cũng là tựa đề: Có phải em là mùa thu Hà Nội?
Người đầu tiên hát Có phải em mùa thu Hà Nội là Thái Thanh, giọng ca tân nhạc số một của thị trường âm nhạc Sài Gòn lúc bấy giờ.
Nhưng sau đó, ca khúc ít được biết đến. Mãi đến hơn 20 năm sau, khi Đức Trí có cơ hội tiếp cận nhạc mục 60 ca khúc của Trần Quang Lộc, do chính tay nhạc sĩ đưa, ca khúc mới thực sự có đời sống âm nhạc.
Với tiếng hát Hồng Nhung qua giới thiệu âm nhạc của Đức Trí. Giọng nữ trung “trời cho” và âm sắc rất Hà Nội của diva đã đưa Có phải em mùa thu Hà Nội đến với công chúng cả nước.
 |
| Hồng Nhung thể hiện Có phải em mùa thu Hà Nội trong một đêm nhạc ở Nhà hát Lớn Hà Nội. Ảnh: Việt Hùng. |
Nhiều người yêu thích phiên bản của Hồng Nhung, như cách người ta vẫn say mê “cô Bống” khi hát về Hà Nội. Hồng Nhung bao giờ cũng có những xử lý âm thanh rất riêng, nhất là với những sáng tác về thù đô. Mà đôi khi, những ca sĩ thể hiện cùng thời hoặc sau đó, không có được.
Nhưng với Có phải em mùa thu Hà Nội, một trong những giọng ca khác cũng rất được yêu thích là Thu Phương. Khác với chất giọng vang sáng của Hồng Nhung, Thu Phương thể hiện sáng tác của Trần Quang Lộc với những đặc trưng của giọng nữ trung trầm (mezzo soprano).
Thu Phương lần đầu hát Có phải em mùa thu Hà Nội vào năm 1997, trong một tour diễn xuyên Việt của Nhà hát Tuổi trẻ. Ca khúc gần như đã trở thành bản hit của Thu Phương, được nhiều khán giả yêu thích đến mãi sau này.
Ngoài Có phải em mùa thu Hà Nội, Thu Phương cũng từng thể hiện một số ca khúc của Trần Quang Lộc. Hay tin nhạc sĩ qua đời, nữ ca sĩ chia sẻ danh sách những ca khúc được yêu thích của cố nhạc sĩ trên trang cá nhân, kèm chia sẻ: “Những tác phẩm để đời của nhạc sĩ mãi sống trong lòng khán giả, còn mãi với thời gian”.
Sau nhiều năm, Có phải em mùa thu Hà Nội vẫn là một trong những ca khúc thường xuyên được vang lên ở sân khấu nhà hát, truyền hình. Từng có đêm nhạc ở Hà Nội có tựa đề Có phải em mùa thu Hà Nội, như một cách gọi mùa thu, mùa đẹp nhất trong năm.
Nhạc sĩ Trần Quang Lộc đến khi qua đời vẫn chưa một lần đến Hà Nội nhưng Có phải em mùa thu Hà Nội vẫn vang lên theo những cách khác nhau, sống mãi và còn mãi...
