Gia đình anh Long có 2 anh em trai. Anh này sống tại Hà Nội, còn người anh cả sống cùng bố mẹ ở quê.
Hai tháng trước, ông bà lập di chúc để lại tài sản là căn nhà ở quê cho người anh cả. Tuy nhiên, từ khi di chúc được lập, vợ chồng anh cả thường xuyên không chăm sóc, thậm chí dọa đuổi bố mẹ ra khỏi nhà.
Anh Long thắc mắc liệu ông bà có được thay đổi di chúc, đòi lại căn nhà đã cho tặng hay không.
Giải đáp thắc mắc này, luật sư Diệp Năng Bình (Trưởng Văn phòng Luật sư Tinh thông luật) cho biết bố mẹ anh Long có quyền thay đổi nội dung hoặc hủy bỏ di chúc và lấy lại tài sản tặng, cho.
Điều 640 Bộ luật dân sự (BLDS) 2015 quy định người lập di chúc có thể sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc đã lập bất cứ lúc nào. Trường hợp thay thế bằng di chúc mới thì di chúc trước bị hủy bỏ.
Di chúc thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản cho người khác sau khi chết. Nếu bố mẹ anh Long còn sống, ông bà có quyền sửa đổi, bổ sung, thay thế hoặc hủy bỏ di chúc đã lập.
Trong trường hợp ông bà lập hợp đồng cho, tặng người anh cả quyền sở hữu nhà đất với mục đích để con phụng dưỡng, khi con bất hiếu, bố mẹ anh Long có quyền đòi lại căn nhà đã cho theo quy định tại khoản 3, Điều 462 BLDS 2015.
Ngoài ra, người con còn phải bồi thường thiệt hại cho cha mẹ do việc vi phạm nghĩa vụ của hợp đồng tặng cho nhà đất có điều kiện. Còn cha mẹ cho con nhà đất mà không lập thành hợp đồng tặng cho tài sản có điều kiện thì không có quyền đòi lại căn nhà.
Luật sư Bình gợi ý để phòng ngừa rủi ro con cái bất hiếu trong tương lai, cha mẹ có thể lập hợp đồng tặng cho tài sản và thêm điều khoản giữ lại quyền hưởng dụng nhà đất tới cuối đời (quyền được khai thác công dụng và hưởng hoa lợi, lợi tức đối với tài sản thuộc quyền sở hữu của chủ thể khác trong một thời hạn nhất định).
Lúc này, con cái là chủ sở hữu nhưng cha mẹ vẫn có quyền chiếm hữu và sử dụng hợp pháp đối với căn nhà. Pháp luật quy định quyền hưởng dụng của chủ thể có thời hạn tối đa là tới cuối đời. Do đó, người con sẽ không được phép đơn phương chấm dứt quyền này của cha mẹ nếu không thuộc những trường hợp theo quy định của pháp luật.
