Con không xem tivi, nhưng xem thứ khác cũng nguy hại không kém

Trong bối cảnh trẻ em được bao quanh bởi máy tính bảng, điện thoại thông minh và máy chơi game ngay từ khi mới sinh, việc duy trì sự cân bằng giữa tiêu thụ nội dung số lành mạnh, vui chơi tự do, đọc sách và các hoạt động khác đang là thách thức lớn với phụ huynh. Báo cáo mới của Common Sense Media về thói quen sử dụng phương tiện của trẻ từ 0-8 tuổi cho thấy dù tổng thời gian dùng màn hình duy trì ở mức khoảng 2,5 giờ mỗi ngày, cách thức sử dụng đã thay đổi rõ rệt.

Theo TS Supreet Mann, Giám đốc nghiên cứu của Common Sense Media và là đồng tác giả báo cáo, so với năm 2020, vào năm 2024, trẻ xem tivi ít hơn nhưng lại dành nhiều thời gian cho trò chơi điện tử. Video ngắn cũng nổi lên như một hình thức phổ biến, khi gần một nửa (48%) trẻ từng xem nội dung trên TikTok hoặc Reels. Tiến sĩ Mann nhận định xu hướng này vừa mở ra cơ hội như học tập tương tác, sáng tạo, vừa kéo theo thách thức về nguy cơ trẻ tiếp xúc với nội dung không phù hợp và khoảng trống trong việc giám sát

Nghiên cứu cho thấy thời gian trẻ dành cho trò chơi điện tử đã tăng 65% so với năm 2020, từ 23 phút/ngày lên 38 phút vào năm 2024. Ngoài ra, trẻ cũng dành trung bình 14 phút mỗi ngày để xem video ngắn trên các nền tảng như TikTok và Reels. Theo TS Supreet Mann, trẻ nhỏ sở hữu thiết bị cá nhân bắt đầu từ rất sớm. Cụ thể, 40% trẻ 2 tuổi đã có máy tính bảng riêng, gần 1/4 trẻ 8 tuổi sở hữu điện thoại. Đáng chú ý, 39% trẻ từ 5 đến 8 tuổi đã sử dụng tính năng AI để phục vụ việc học ở trường.

TS Carla Counts Allan, Trưởng khoa và Chủ tịch quỹ Hagenah Family tại Khoa Tâm lý học, Bệnh viện Nhi Phoenix, nhận định công nghệ và phương tiện truyền thông hiện đã trở thành trung tâm của đời sống hàng ngày, ngay cả với trẻ mới 2 tuổi. Bà nói với Parents rằng màn hình vốn được dùng cho giải trí và giáo dục, nay còn được tích hợp vào những hoạt động thường nhật vốn do cha mẹ dẫn dắt, ví dụ như hỗ trợ trẻ tự điều chỉnh cảm xúc hoặc quản lý các giai đoạn chuyển tiếp, điển hình là giờ đi ngủ.

Hiện, nhiều gia đình đang vượt quá giới hạn thời gian sử dụng màn hình mà Hiệp hội Nhi khoa Mỹ (AAP) khuyến nghị. Trẻ dưới 2 tuổi trung bình dành một giờ mỗi ngày cho màn hình, còn trẻ từ 2-4 tuổi là khoảng hai giờ, trong khi AAP khuyến cáo trẻ dưới 18 tháng không nên dùng đồ điện tử, trừ gọi video. Với trẻ 18-24 tháng, cha mẹ nên chọn nội dung chất lượng cao và cùng xem để hỗ trợ trẻ hiểu. Dù vậy, khảo sát cho thấy 62% phụ huynh thỉnh thoảng xem YouTube cùng con, nhưng chỉ 17% làm điều này với TikTok.

TS Allan cảnh báo việc lạm dụng màn hình ở trẻ nhỏ có thể gây ảnh hưởng đến phát triển nhận thức, cảm xúc, ngôn ngữ, cũng như dẫn đến các vấn đề thể chất như béo phì, khó ngủ và thậm chí là cận thị. Bà nhấn mạnh dù đồ điện tử đã trở thành một phần của cuộc sống, cha mẹ vẫn cần giảm thiểu tác hại bằng cách hạn chế sử dụng, nhất là trong bữa ăn, giờ chơi và trước khi ngủ. Nếu tình trạng này tiếp diễn, trẻ có thể giảm khả năng tự trấn an, kém tập trung và rối loạn giấc ngủ.

Từ những phân tích trên, TS Mann và TS Allan khuyến nghị cha mẹ tránh cho trẻ dưới 18 tháng tiếp xúc với màn hình, đồng thời cùng xem và lựa chọn nội dung tương tác, giáo dục để biến thời gian sử dụng thành cơ hội học hỏi. Đồ điện tử nên được loại bỏ trong các thời điểm quan trọng như mới thức dậy, bữa ăn và giờ đi ngủ để tránh ảnh hưởng đến kỹ năng tự điều chỉnh, cũng như thói quen ăn uống. Cha mẹ cũng cần cân bằng thời gian sử dụng thiết bị với hoạt động thể chất, giao tiếp xã hội và làm gương cho con, kèm giới hạn và quy định rõ ràng nếu cho con sử dụng.