'Cử nhân ra trường thất nghiệp đáng trách hơn đáng thương'

- Thống kế cho thấy, 80% người nghèo khổ trong xã hội không học sau phổ thông, 90% người giàu là người học từ ĐH trở lên. Ông suy nghĩ gì về điều này?

- Trong cuộc sống, cơ hội làm giàu luôn chia đều cho mọi người. Điều quan trọng, ai là người có đủ kiến thức, bản lĩnh để nhận ra và nắm bắt cơ hội. Thực tế cho thấy, chỉ những người có kiến thức, được đào tạo cơ bản, mới có thể nhanh nhạy nhận biết cơ hội và trở nên giàu có, thành đạt.

Con số thống kê nêu trên phản ánh đúng bản chất và tác động của tri thức với cuộc sống con người. Sự thành công của con người không trông chờ được vào may - rủi. Thực tế, cuộc sống không hiếm trường hợp bỗng dưng trở nên giàu có sau một đêm, như trúng xổ số, thắng bạc, được đền bù ruộng đất… Thế nhưng, phần đông trong số họ không giữ được tiền, do không có kiến thức để quản trị sự giàu có bất ngờ đó.

TS. Lê Đắc Sơn, Chủ tịch HĐQT ĐH Đại Nam.

- Nhiều người cho rằng, để thành công trong cuộc sống, họ không nhất thiết phải học ĐH. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?

- ĐH không phải là con đường học tập duy nhất. Tuy nhiên, trường ĐH mang đến cho chúng ta cơ hội và điều kiện tốt nhất để tiếp cận tri thức, bắt nhịp với cuộc sống hiện đại. Bằng ĐH là giấy thông hành quan trọng đưa bạn đến với các cơ quan, doanh nghiệp, tổ chức trong nước và quốc tế. Những trường hợp không học ĐH nhưng vẫn thành công như Bill Gates, Steve Job rất hiếm, chỉ mang tính chất động viên, không phải để giới trẻ noi gương.

Chỉ có học tập mới giúp sinh viên có đủ tri thức để hòa nhập với cuộc sống hiện đại.

- Nhiều bạn trẻ học ĐH nhưng lại không xác định được mục tiêu của việc học ĐH là gì. Vậy theo ông, học ĐH là để làm gì?

- Nếu bậc phổ thông dạy văn hóa, cách sống, cách làm người và những kiến thức cơ bản để hòa nhập đại trà vào xã hội, thì trường ĐH dạy cách tư duy, cách phát triển tri thức để giải quyết công việc ở mức độ cao phục vụ cho việc kiếm sống, làm giàu cho bản thân, gia đình và xã hội.

Hiện nay, các cơ quan, doanh nghiệp chỉ coi bằng cấp là giấy thông hành để bạn được vào phỏng vấn xin việc. Nếu bạn làm việc được, tấm bằng ấy có giá trị; không làm được việc, tấm bằng ấy vô nghĩa.

Học đi đôi với hành, gắn đào tạo với thực tiễn cuộc sống là tôn chỉ hoạt động của ĐH Đại Nam.

- Những năm gần đây, báo đài liên tục đưa tin về tình trạng cử nhân, thạc sĩ thất nghiệp. Theo ông, đâu là nguyên nhân gây nên tình trạng này?

- Hệ thống giáo dục ĐH và sau ĐH của Việt Nam rất nặng về lý thuyết hàn lâm, thiếu tính ứng dụng. Vì vậy, các thế hệ cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ không nắm vững kiến thức chuyên môn, không có ngoại ngữ và kỹ năng làm việc. Là người làm trong ngành giáo dục, tôi rất đau xót khi nghe các con số thống kê này.

Hệ thống giáo dục đáng trách song người học cũng không phải vô can. Cử nhân, thạc sĩ thất nghiệp vì không có kỹ năng làm việc, tiếp cận tri thức trong 4-5 năm đại học một cách thụ động, không nỗ lực học hỏi, không năng động trải nghiệm. Vì vậy, họ đáng trách hơn đáng thương.

Sinh viên ngành du lịch ĐH Đại Nam được thực tập tại các khách sạn 3-5 sao do trường quản lý, vận hành.

- Vậy để tạo nên những thế hệ công dân toàn cầu, giáo dục ĐH Việt Nam cần đổi mới theo hướng nào?

- Bằng cấp chỉ là minh chứng cho một giai đoạn học tập của con người, trong khi đó sự học là cả quá trình lâu dài. Mỗi cá nhân cần xác định rõ mục tiêu học tập của mình là gì và nỗ lực không ngừng cho mục tiêu đó.

Thực học không gắn liền với bằng cấp, vì vậy, học nhiều không có nghĩa là bằng nhiều. Đồng thời, học nhiều không phải để trở thành giáo sư, tiến sĩ, để có bậc hệ số lương cao, mà học nhiều để có nhiều kiến thức phục vụ cho việc kiếm sống và tìm kiếm thành công.

Kiến thức chuyên môn, công nghệ thông tin, ngoại ngữ và kỹ năng mềm là những yếu tố doanh nghiệp nào cũng cần, nhưng hầu hết chương trình đào tạo của các trường ĐH lại thiếu.

Vì vậy, nhà nước cần có những chính sách, cơ chế đòn bẩy để các trường đại học phát huy tính tự chủ, đổi mới, sáng tạo trong dạy học. Theo đó, các cơ sở giáo dục phải thực sự được cải tổ để làm giáo dục một cách có tâm, có tầm hơn.

Sinh viên ngành điều dưỡng ĐH Đại Nam thực tập tại Nhật Bản.