Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC Mỹ), cúm gây ra 3-5 triệu trường hợp bệnh nặng và 291.000 đến 646.000 ca tử vong mỗi năm trên toàn thế giới. Con số này dao động rất lớn qua từng năm.
Bác sĩ chuyên khoa bệnh truyền nhiễm tại Trung tâm An ninh Y tế Đại học Johns Hopkins, cho biết chết vì cúm không giống như chết vì trúng đạn hoặc bị nhện độc cắn. Sự hiện diện của virus không phải là nguyên nhân trực tiếp giết chết bạn. Bệnh truyền nhiễm luôn có sự tương tác phức tạp với vật chủ của nó.
Sau khi xâm nhập vào cơ thể người - thường là qua mắt, mũi hoặc miệng - virus cúm bắt đầu chiếm quyền kiểm soát các tế bào ở mũi và họng để nhân lên đạt số lượng lớn một cách nhanh chóng. Lượng virus khổng lồ này kích hoạt phản ứng mạnh mẽ từ hệ thống miễn dịch, gửi các tế bào bạch cầu, kháng thể và các phân tử gây viêm đến để loại bỏ virus ra khỏi cơ thể.
 |
| Cúm không trực tiếp gây tử vong, các biến chứng nghiêm trọng của bệnh mới trực tiếp đe dọa tính mạng người bệnh. Ảnh: Shutterstock. |
Các tế bào T tấn công và phá hủy các mô chứa virus, đặc biệt là ở đường hô hấp và phổi, nơi virus có xu hướng bám vào nhiều nhất. Ở hầu hết người trưởng thành khỏe mạnh, quá trình này hoạt động hiệu quả và họ sẽ hồi phục trong vòng vài ngày hoặc vài tuần.
Tuy nhiên, đôi khi, phản ứng của hệ thống miễn dịch quá mạnh, phá hủy quá nhiều mô ở phổi đến mức chúng không còn khả năng cung cấp đủ oxy cho máu, dẫn đến cơ thể bị thiếu oxy và tử vong.
Trong các trường hợp khác, không phải bản thân virus cúm gây ra phản ứng miễn dịch quá mức khiến cơ thể rơi vào khả năng tử vong, mà là do nhiễm trùng thứ phát lợi dụng hệ thống miễn dịch đang bị suy yếu để "đánh sập" cơ thể bệnh nhân.
Trong bối cảnh đang bị nhiễm virus cúm, một số loại vi khuẩn nguy hiểm - thường là các chủng Streptococcus hoặc Staphylococcus, phế cầu khuẩn - sẽ xâm nhập vào phổi.
Nhiễm trùng do vi khuẩn ở đường hô hấp có thể lây lan sang các bộ phận khác của cơ thể và xâm nhập vào máu gây nhiễm khuẩn huyết, thậm chí dẫn đến sốc nhiễm khuẩn - một phản ứng viêm toàn thân, đe dọa tính mạng, gây tổn thương nhiều cơ quan.
Dựa trên các nghiên cứu khám nghiệm tử thi, ước tính khoảng 1/3 số người chết vì các nguyên nhân liên quan cúm là từ virus áp đảo hệ thống miễn dịch. 1/3 khác không qua khỏi vì phản ứng miễn dịch với nhiễm trùng do vi khuẩn thứ phát, thường là ở phổi. 1/3 còn lại tử vong do suy một hoặc nhiều cơ quan khác.
Ngoài viêm phổi do vi khuẩn, các biến chứng thứ phát của cúm rất nhiều và đa dạng, từ tương đối nhẹ như nhiễm trùng xoang và tai. Trường hợp nặng hơn nhiều như viêm cơ tim, viêm não hoặc viêm cơ (viêm cơ và tiêu cơ vân), nhiễm khuẩn huyết.
Trong những năm gần đây, các chủng virus cúm độc lực hơn như các chủng gây ra cúm gia cầm, có khả năng "áp đảo" hệ thống miễn dịch mạnh hơn. Giả thuyết là các chủng độc lực cao này kích hoạt phản ứng viêm mạnh hơn và gây ra các biến chứng nghiêm trọng hơn và thậm chí là tử vong.
Khả năng tiến triển biến chứng nghiêm trọng và tử vong của virus cúm cũng phụ thuộc vào nhóm tuổi bị tấn công. Trong một mùa cúm điển hình, hầu hết ca tử vong liên quan cúm xảy ra ở trẻ em từ 6 đến 59 tháng tuổi và người trên 65 tuổi. Cả hai nhóm này đều đặc biệt dễ bị tổn thương.
Ngoài 2 nhóm kể trên, theo Tổ chức Y tế Thế giới, những người có nguy cơ cao nhất phát triển các biến chứng có khả năng gây tử vong là phụ nữ mang thai, nhân viên y tế và những người mắc một số bệnh mạn tính, chẳng hạn như HIV/AIDS, hen suyễn và bệnh tim hoặc phổi mạn tính.
Cuốn sách Đứa trẻ khỏe mạnh về cảm xúc mang tới cái nhìn toàn diện hơn về vai trò của việc giáo dục trong quá trình định hình tính cách của con trẻ. Trong hành trình nuôi dưỡng một đứa trẻ việc xây dựng một thế giới tinh thần phong phú, quan trọng không kém gì quá trình phát triển về thể chất.
