Tại Euro 2000, Bỉ bị loại ngay sau vòng bảng dù là nước đồng đăng cai giải đấu với Hà Lan. Những gì diễn ra sau đó là cuộc thay máu công tác đào tạo trẻ, đưa Bỉ từ đội tuyển đứng hạng 66 vươn lên nhóm đầu bảng xếp hạng FIFA vào năm 2015.
Ông Kris Van der Haegen, giám đốc chịu trách nhiệm đào tạo HLV, là trái tim của dự án này. Ông đã chia sẻ những bí quyết thành công của bóng đá Bỉ.
Cách tiếp cận: Đặt cầu thủ vào trung tâm
Khi mọi thứ còn diễn ra trôi chảy, chẳng ai thèm nghe bạn nói. Cơ hội thích hợp để tất cả ngồi xuống và cùng nhau bàn bạc xem mình đã làm sai ở đâu chỉ thực sự xuất hiện sau khi tuyển Bỉ thất bại tủi hổ tại Euro 2000. Chìa khóa của sự thay đổi là công tác huấn luyện.
Nhân vật chính là cầu thủ, không phải HLV hay đội bóng. Trong công tác đào tạo trẻ, chúng ta phải làm những gì bọn nhóc thích. Chúng tôi gọi đó là cách tiếp cận kiểu thợ may. Cứ nhìn vào khả năng và tính cách của bọn trẻ rồi biến đổi môi trường cho phù hợp.
 |
| Kevin de Bruyne và Hazard, những ngôi sao hay nhất của bóng đá Bỉ hiện nay. |
Những trận đấu cỡ nhỏ
Bọn trẻ thích chơi bóng theo cách của chúng, không phải theo cách người lớn áp đặt. Nếu anh bắt bọn trẻ đi xe đạp của người lớn, chúng sẽ nói: "Ô, bị điên à?". Nhưng đáng tiếc là những chuyện khiên cưỡng như vậy lại rất hay thấy trong bóng đá trẻ. Người ta thường bắt lũ nhóc thi đấu 11 vs 11, 8 vs 8 từ khi chúng còn rất bé. Làm sao chúng chơi như vậy được.
Hồi còn bé, các bạn đã bắt đầu chơi bóng như thế nào? Với tôi, đó là những trận 1 vs 1 với anh trai, trong vườn nhà, trong garage, thoải mái làm trò với quả bóng và ghi bàn.
Căn cứ vào bất cập nêu trên, chúng tôi tạo mô hình "thợ may" để phục vụ niềm yêu thích bóng đá thuần túy của lũ trẻ. Chúng tôi xếp một thủ môn trước khung thành và một cầu thủ trên sân. Cứ thế, lũ trẻ chỉ phải đấu 1 vs 1 với thủ môn. Chúng cực kỳ phấn khích về điều đó. Chúng được chạm bóng nhiều và có hàng tá cơ hội ghi bàn. Bọn tôi tạo ra môi trường chơi bóng vui vẻ. Niềm vui đến từ việc ghi rất nhiều bàn thắng.
Bọn trẻ chơi hai hiệp, mỗi hiệp dài 3 phút, sau đó chuyển sang sân tiếp theo. Sau khoảng 1 hay 2 trận, bọn trẻ lại được đấu với đối thủ có trình độ tương tự. Ai cũng được ghi bàn, ai cũng được chiến thắng và ai cũng nhận nhiều niềm vui.
Tôi còn nhớ tại CLB quê nhà, phụ huynh của bọn trẻ chất vấn: "Kris, anh bị điên rồi. Anh đang làm gì thế? Bóng đá là trò chơi tập thể, còn anh lại cho bọn trẻ đá 1 vs 1 với thủ môn".
 |
| Ông Kris van De Haegen có những phương pháp tập luyện thú vị cho trẻ em chơi bóng. |
Tôi đáp: "Đúng vậy, bóng đá là môn chơi tập thể. Nhưng đó là chuyện của lứa tuổi thiếu niên và tuổi trưởng thành. Còn bây giờ, khi mới 5 tuổi, bọn trẻ đâu có muốn chuyền bóng. Chúng chỉ thích múa may và ghi bàn thôi".
Chúng tôi từng cho bọn nhóc 6 tuổi tham gia trận đấu 5 vs 5 và gặp phải một vấn đề rất lớn. Chỉ có một quả bóng, dẫn đến tình trạng nhiều đứa trẻ chẳng có nhiều lần được chạm chân vào bóng. Sau vài tuần, chúng bảo: “Cháu không thích, chẳng vui tí nào”.
Độ tuổi U14 mới là lúc bọn trẻ lần đầu tiên được chơi 11 đấu 11.
Multimove
Multimove là một dự án rất thú vị được tài trợ bởi chính phủ. Dự án dạy bọn trẻ kỹ năng vận động cơ bản để chúng được quyền lựa chọn môn thể thao khi đến tuổi trưởng thành. Chúng tôi muốn tập trung cho cách tiếp cận này, nhằm giúp bọn trẻ năng động hơn để khi lớn lên chúng có thể tự chọn môn thể thao mình thích, bóng đá, bóng rổ hay bất cứ môn nào khác. Điều đó hết sức quan trọng.
Chúng ta hay nhìn cuộc sống qua lăng kính của người lớn. Các vị phụ huynh thường bảo: “Tôi muốn con tôi được chơi bóng đá. Sao các anh lại cho chúng bắt bóng bay”. Nhưng bạn phải bắt đầu từ những điều cơ bản. Nếu bạn không thể làm chủ những kỹ năng nền tảng, bạn không thể nghĩ tới chuyện lên cấp độ cao hơn.
Tạo sự tự do cho cầu thủ
Khi tôi bắt đầu chơi bóng, cách đây 45 năm về trước, là trên những con phố. Tôi thường hỏi các HLV: “Ai từng chơi bóng đá đường phố rồi?”. Ở đó không có trọng tài, nên bạn muốn làm gì thì làm, cũng đâu có HLV, nên bạn tự do hoàn toàn.
Nếu muốn có những cầu thủ sáng tạo, bạn phải tạo được môi trường tự do cho cầu thủ. Có nghĩa là, HLV chỉ cần quan sát, hướng dẫn, giúp cầu thủ chạm tới mục tiêu, chứ không phải HLV kiểu PlayStation, luôn chỉ trỏ phải làm cái này, làm cái kia và ra quyết định thay cầu thủ.
Tạo môi trường, giải phóng cầu thủ và giúp đỡ họ chỉ khi cần thiết. Hãy để bọn trẻ tự khám phá, chúng thông minh hơn chúng ta nghĩ đấy.
Tập luyện dựa trên mô phỏng trận đấu
Bóng đá rất phức tạp và đó là một quá trình của việc đưa ra các quyết định (quyết định sút, quyết định chuyền cho đồng đội nào,.v..v..). Cầu thủ trẻ phải được đặt vào môi trường để họ tự ra quyết định. Khi trận đấu bắt đầu, HLV đi ra chỗ khác. Cầu thủ phải tự đọc trận đấu và tự ra quyết định.
Các cầu thủ phải học cách nhận biết không gian và thời gian. Có thể họ muốn tung ra một đường chuyền hoặc thực hiện một cú sút đẹp như lúc khởi động, nhưng họ sẽ bị đặt vào những tình huống đối đầu với đối thủ. Lúc đó họ sẽ phải tư duy "Làm sao để tìm khoảng trống đây".
Tất cả thứ này bạn chỉ có thể học được từ những tình huống trong trận đấu. Lúc còn là cậu bé, tôi và các đồng đội cứ phải chuyền quả bóng từ marker này sang marker khác trong các buổi tập. Cực kỳ chán. Chúng tôi hay hỏi HLV: “Khi nào bọn cháu mới được đá một trận đây?”.
HLV bảo: “Nếu tập luyện tốt, cuối ngày sẽ được thi đấu”.
Ngày nay chúng tôi thay đổi hoàn toàn chuyện đó. Một trong những lời khuyên của tôi dành cho các HLV đó là "Hãy giúp cầu thủ yêu bóng đá". Làm việc đó trước đã, sau đấy bạn mới có thể giúp họ học hỏi từ trận đấu. Họ sẽ yêu bóng đá thông qua việc tối đa hóa các tình huống mô phỏng trong trận đấu.
 |
| ĐT Bỉ đang nằm trong top 5 thế giới và là ứng viên sáng giá tại World Cup 2018. |
Chiến thắng không quan trọng
Thứ nhất, chúng tôi không lập bảng xếp hạng cho đến độ tuổi U14. Các HLV không nên quan tâm đến bảng xếp hạng và giành danh hiệu trước tuổi 14. Họ nên tập trung tối đa vào việc phát triển cầu thủ.
HLV có xu hướng tập trung vào việc giành chiến thắng. Động lực đó thôi thúc họ chọn những cầu thủ to khỏe để gia tăng khả năng thắng trận. Cho nên, những cầu thủ nở muộn phải đánh bóng ghế dự bị trong 75% thời gian.
Thứ hai, chúng tôi chia mỗi trận đấu ra làm 4 hiệp. Vào cuối hiệp một và hiệp ba, tất cả cầu thủ dự bị đều được vào sân. Đây cũng là lần duy nhất HLV được thay người. Nếu không làm thế, cầu thủ trẻ sẽ không phát triển được vì phải ngồi ngoài xem trận đấu, thay vì trực tiếp tham gia thi đấu.
Chăm sóc những bông hoa nở muộn
Những cầu thủ phát triển muộn sẽ được chơi cùng đội kém 1 tuổi, nên chúng sẽ có những trận đấu cân bằng để thể hiện kỹ năng của mình. Nếu bạn không làm thế, bạn có thể đánh mất nhiều tài năng nở muộn. Nacer Chadli, Dries Mertens hay Kevin De Bruyne, tất cả đều phát triển muộn.
Thực tế Kevin de Bruyne không được lên tuyển cho đến tận năm 19 tuổi. Bây giờ cậu ấy là một trong những cầu thủ hay nhất Ngoại hạng Anh.
Ở Tây Ban Nha, những Barca và Real thực sự chú trọng chăm sóc những tài năng nở muộn, bởi họ biết rõ những cầu thủ ấy có thể làm gì. Nếu bạn cho họ thêm thời gian để phát triển, họ có thể trở thành những Messi hay Iniesta!
Họ là những cầu thủ phát triển rất mạnh về não bộ, trí thông minh và đó là đặc điểm của bóng đá hiện đại: đọc trận đấu và đưa ra các quyết định chớp nhoáng, cũng như thực hiện các quyết định nảy ra trong đầu.
