Stephen Chng (33 tuổi, kỹ sư hàng hải) trông giống bất kỳ chuyên gia nào khác trong lĩnh vực của mình. Anh sở hữu một chiếc ôtô và có cuộc hôn nhân viên mãn suốt 5 năm qua với vợ là Faith.
Nhưng vị kỹ sư có một bí mật luôn muốn giấu giếm: anh phải khổ sở đấu tranh để đọc và viết tiếng Anh - ngôn ngữ được sử dụng phổ biến tại Singapore ngày nay.
Chng được đánh giá có trình độ đọc tiếng Anh của một đứa trẻ 8 tuổi. Anh chật vật trong việc tìm kiếm các dấu hiệu và đọc thông tin trên những nhãn mác thông thường như biển chỉ đường, nhãn thực phẩm và cả tin nhắn văn bản.
Anh nhớ hồi mới bắt đầu hẹn hò thường nhắn nhầm "repple massage" (massage phục hồi) trong khi điều thực sự muốn nói là "reply message" (tin nhắn hồi đáp). Những lúc như vậy, Chng chỉ biết nở một nụ cười ngượng ngùng.
Chng giấu kỹ vấn đề của mình. Thỉnh thoảng, anh được vợ đánh giúp văn bản báo cáo. Lúc đi đường, anh bật chức năng để trợ lý Google Maps đọc to các biển báo cho mình. Anh chỉ đọc được một số ít bảng chỉ đường thường xuyên bắt gặp trên đường đi làm.
 |
| Stephen Chng không thể đọc, viết tiếng Anh thành thạo nhưng thành công với vai trò kỹ sư hàng hải. |
Chng là một trong những người tham gia series Write of Passage, kể về những người trưởng thành ở Singapore đã trải qua phần lớn cuộc đời mà không biết đọc hay viết tiếng Anh.
Theo Channel News Asia, Singapore được biết đến là một trong những quốc gia sử dụng tiếng Anh nhiều nhất ở châu Á. Nhưng tỷ lệ mù chữ ở người trưởng thành lớn hơn mức hình dung: theo Cục Thống kê, vào năm 2020, có khoảng 284.000 cư dân Singapore dưới 65 tuổi không biết đọc hoặc viết tiếng Anh.
Những người tham gia chương trình lần này được kèm cặp bởi các giáo viên, đào tạo một kèm một trong 12 tuần. Họ học những kiến thức cơ bản, như ngữ âm và cách chia nhỏ các từ để giúp việc đọc dễ dàng hơn.
Có những thử thách được xây dựng để giúp người tham gia thể hiện bản thân tốt hơn và xây dựng sự tự tin. Một số khác phải vượt qua sự nghi ngờ bản thân và sự kỳ thị của những người xung quanh.
Thành người "mù chữ" sau khi ra tù
Jimmy Tan (60 tuổi) bỏ học từ thời cấp 1. Ông từng là thành viên băng đảng và nhận án tù 20 năm. Sau khi được thả cách đây 2 năm, ông quyết tâm hoàn lương.
Nhưng thế giới bên ngoài song sắt nhà tù đã thay đổi hoàn toàn. "Cả Singapore đều đã khác. Bây giờ các bảng chỉ dẫn đều bằng tiếng Anh", Tan nói.
 |
| Ông trùm xã hội đen thành người mù chữ sau 20 năm ngồi tù. |
Phần đời trước, khi Tan còn là "trùm" trong giới xã hội đen, mọi người đều nói tiếng Quan Thoại hoặc Quảng Đông, không ai nói tiếng Anh.
"Hồi đó, nếu ai đó nói một câu bằng tiếng Anh, người ta sẽ chế giễu là khoe khoang, kiêu ngạo. Nhưng bây giờ ai cũng mở miệng là nói tiếng Anh".
Tan được đánh giá có trình độ đọc và viết của một đứa trẻ 7 tuổi. Cuối khóa học, ông muốn hát bài hát bằng tiếng Anh "Amazing Grace", như một minh chứng cho hành trình chuộc tội kéo dài hàng thập kỷ của mình.
Nhà trị liệu giáo dục Rachel Toh cho biết học sinh trong trường được luyện đọc và viết chính tả thường xuyên, điều này sẽ giúp các em vượt qua các kỳ thi. Nhưng ở nhà, có thể các em không có môi trường cho phép tiếp xúc với tiếng Anh.
"Không phải nhà nào cũng có tạp chí. Không có sách truyện trong mỗi hộ gia đình. Khi bạn không tiếp xúc với những từ ngữ đó thường xuyên, nó không lưu lại trong bộ nhớ dài hạn", cô nói.
Khó khăn trong công việc, không thể lên chức
Theo Toh, những cá nhân không thể đọc và viết tiếng Anh có thể bù đắp lại vấn đề của họ bằng những phẩm chất khác. "Họ không thể đọc nhưng có thể có tài hùng biện, hoặc được lòng bạn bè vì sự hào phóng và chân thật".
 |
| Tng Xiao Ling (35 tuổi) muốn học tiếng Anh để giúp con gái trong học tập. |
Tng Xiao Ling (35 tuổi) có trình độ đọc và viết tương đương một học sinh 7 tuổi. Ở nhà, cô không đọc sách và ít khi chú ý trên lớp. Cô thường che giấu vấn đề ngôn ngữ của mình sau nụ cười. Cô là người vui tính, thường tự cười bản thân mỗi lần phát âm sai.
"Nếu mọi người cười chê khả năng tiếng Anh của tôi, tôi chỉ đơn giản cười lại với họ".
Thời điểm chương trình được phát sóng, Tng làm việc tại một trung tâm điện thoại, thường xuyên phải tìm kiếm trên máy tính. Cô phải tìm mọi cách để xoay xở.
Người phụ nữ 35 tuổi tham gia chương trình với hy vọng giúp con gái Yingxin, đang học lớp 5, của mình kiểm tra chính tả. "Tôi cảm thấy thật vô vọng khi không biết dạy con gái mình như thế nào", người mẹ bộc bạch.
 |
| Jegathasan Pushpangathan làm việc rất tốt nhưng không thể lên chức vì không biết đọc, viết tiếng Anh. |
Jegathasan Pushpangathan (40 tuổi) đã tìm mọi cách để đối phó với tình trạng mù chữ của mình. Vào thời điểm chương trình được phát sóng, anh đã là nhân viên điều hành thực phẩm và đồ uống tại một nhà hàng khách sạn được 15 năm và thường xuyên phải nhận các đơn đặt hàng, đặt chỗ trước.
Anh có một “ngôn ngữ bí mật” cho bản thân. Ví dụ khi một khách hàng đặt hàng bánh quế, anh sẽ viết nguệch ngoạc “wewk” trên sổ ghi chú của mình.
"Tôi sẽ viết các chữ cái tiếng Anh theo kiểu mà chỉ tôi mới có thể hiểu được. Đó là lý do tôi không chia sẻ những gì mình viết".
Jegathasan luôn cố gắng làm tốt nhất có thể, nhờ đồng nghiệp giúp đỡ khi cần. Người giám sát mô tả anh là một nhân viên tốt, là hình mẫu cho các hậu bối và muốn thăng chức cho anh.
Nhưng điều đó lại khiến Jegathasan do dự: "Nếu anh ấy muốn thăng chức cho tôi, tôi cần gửi email. Tôi thậm chí không thể làm thẻ đồ ăn, làm sao tôi có thể đọc và trả lời email được?".
