Zing trích dịch bài đăng trên Sixth Tone, kể về hành trình đi tìm công lý và sự bình yên của Wu Min (28 tuổi, ở Hàng Châu, Trung Quốc) sau khi trở thành nạn nhân trong vụ án phỉ báng.
Một đêm tháng 8/2020, Wu chuẩn bị chìm vào giấc ngủ sau một ngày bận rộn. Người yêu và bạn thân của cô bất ngờ xuất hiện phía ngoài căn hộ.
“Không hay rồi. Cậu đã bị quay lén”, người bạn nói và đưa cho Wu xem clip 9 giây, được ghi lại lúc cô nhận bưu kiện ở trạm chuyển phát nhanh trong khu phố cách đây 1 tháng.
 |
| Clip quay lén biến cuộc sống của Wu thành thảm họa. |
Đoạn video vô thưởng vô phạt được ghép với ảnh chụp màn hình cuộc trò chuyện không liên quan gì tới Wu.
Trong đó, cô được miêu tả là mẹ đơn thân, ra sức dụ dỗ nam nhân viên giao hàng, thậm chí gửi địa chỉ khách sạn để hẹn gặp anh ta.
Lin Feng - bạn trai Wu - biết chắc chắn cuộc trò chuyện là giả mạo. Tuy nhiên, nội dung bị cắt ghép trong clip khiến Wu bị hiểu nhầm là người phụ nữ không đàng hoàng.
Cả hai có một đêm không ngủ. Wu cảm thấy bất lực. Cô không biết những ai sẽ xem được clip.
“Một trò đùa”
Sáng hôm sau, tin nhắn từ các cuộc trò chuyện nhóm đến liên tục. Người cùng khu phố, đồng nghiệp của Wu bàn tán về đoạn video qua ứng dụng nhắn tin WeChat.
Nhiều đồng nghiệp bắt đầu gửi cho cô tin nhắn riêng rằng: “Hãy cẩn thận!”. Wu giật mình nhận ra mọi chuyện đã vượt tầm kiểm soát và quyết định báo cảnh sát.
Wu, Lin và 2 người bạn tìm đến trạm chuyển phát nhanh - nơi cô bị quay lén. Họ tìm ra thủ phạm là Lang Bin - chủ cửa hàng tạp hóa cạnh đó. Bốn người đề nghị quản lý của trạm chuyển phát nhanh nói chuyện với Lang, yêu cầu anh ta thừa nhận hành động của mình trước cảnh sát.
Một giờ sau, yêu cầu bị từ chối, cả 4 xông vào cửa hàng tạp hóa của Lang.
Sau một hồi thương lượng, Lang đồng ý ra tự thú. Anh ta tiết lộ thêm đồng phạm, những người giúp tạo ra cuộc trò chuyện giả mạo rồi tung lên mạng.
Lang cho biết anh ta vô tình quay video. Sau đó, Lang gửi clip vào nhóm trò chuyện có gần 300 người đam mê xe hơi. Đồng phạm, He Yuan, xem được, anh ta nói muốn bày ra “một trò đùa”.
He sử dụng tài khoản WeChat phụ và cài đặt để nó trông như thuộc về một phụ nữ. Sau đó, Lang và He tạo ra cuộc trò chuyện thô tục giữa người đàn ông giao hàng với một “phụ nữ giàu có”.
6 ngày sau, hôm 13/8/2020, Cảnh sát quận Dư Hàng ra thông báo tạm giữ hành chính 9 ngày đối với Lang và He vì tội phỉ báng.
Tuy nhiên, câu chuyện bịa đặt ngớ ngẩn của hai người đã trở thành chủ đề hot trên mạng xã hội Weibo và được chia sẻ vô số lần thông qua các cuộc trò chuyện nhóm. Wu phải gánh chịu nhiều hậu quả nghiêm trọng.
 |
| Wu bị hiểu nhầm, soi mói và mất việc vì clip bịa đặt. |
Ngay cả những người sống ở nước ngoài cũng gửi tin nhắn cho Wu rằng: “Tôi nghe nói cô đã quan hệ tình dục với nhân viên giao hàng”. Sự tò mò này khiến Wu không thoải mái.
Sau khi tin đồn lan truyền khắp công ty, Wu bị đuổi việc vì “thể chất và tinh thần yếu kém, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển kinh doanh cũng như danh tiếng của công ty”.
Đêm này qua đêm khác, Wu không thể ngủ được.
Cô cố gắng tìm việc mới nhưng không thể. Bạn trai cô cũng mất việc.
Cùng với sự tuyệt vọng là cảm giác bất lực. Cô thường xuyên gặp ác mộng.
Trước khi cảnh sát vào cuộc, hàng xóm đồn đoán rầm rộ về “mối tình ngang trái” được cho là của Wu. Cô không thể quên được ánh nhìn soi mói của họ.
Wu chỉ ra ngoài lúc 23h hoặc muộn hơn để tránh lời đàm tiếu của hàng xóm. Mỗi lần như vậy, cô bịt kín mặt để mọi người không nhận ra.
 |
| Sức khỏe thể chất và tinh thần của Wu bị tàn phá. |
Trường hợp của cô được mô tả là ví dụ điển hình của “cái chết xã hội” - thuật ngữ phổ biến chỉ những người cảm thấy không thể xuất hiện trước đám đông vì bất cứ lý do gì.
Sức khỏe của Wu và Lin cũng bị tàn phá. Trong vài tháng, hệ thống miễn dịch của Lin suy giảm vì những đêm mất ngủ. Với các vấn đề về gan, phù nề và tăng cân, bác sĩ đề nghị anh “nhập viện ngay lập tức”. Hai người phải tạm hoãn kế hoạch kết hôn.
Ngày 8/9/2020, Wu và Lin đến bệnh viện. Tại đây, cô được chẩn đoán mắc chứng trầm cảm lâm sàng.
Đòi lại công bằng
Xem xét lại những gì Lang và He đã gây ra, Wu cùng Lin cân nhắc tìm kiếm giải pháp nào đó. Wu nghĩ rằng cô không bao giờ tha thứ cho hành động của 2 người này. Tuy nhiên, Wu muốn đặt dấu chấm hết cho sự việc và có thể sống tiếp.
Wu không muốn kiện cáo vì sợ bản án sẽ mãi đè nặng lên cuộc sống của Lang và He. Trong thời gian Lang bị giam giữ, vợ anh ta chủ động kết bạn WeChat với Lin để nói lời xin lỗi. Wu nhìn thấy ảnh con của Lang ở hình đại diện, có thể chỉ 2 hoặc 3 tuổi. Cô nghĩ nếu Lang bị kết án, đứa trẻ có thể phải chịu ảnh hưởng từ vết nhơ của bố.
Vì vậy, khi Lang và He được thả, Wu cùng Lin đến gặp họ với một đề nghị dàn xếp. Wu muốn hai người này đăng tải video xin lỗi kèm theo lời kể đầy đủ về những gì đã xảy ra. Cô thậm chí cho phép họ quay video với khẩu trang và kính râm.
Tuy nhiên, Lang và He yêu cầu hình ảnh của họ được làm mờ. Điều này khiến Wu tức giận. Nếu họ làm mờ khuôn mặt của cô trong clip bịa đặt kia, có lẽ mọi chuyện đã không ra cơ sự này.
Càng nghĩ về điều đó, Wu càng tức giận. Cô cho rằng Lang không thực sự thành khẩn xin lỗi mình.
 |
| Wu đứng bên ngoài Tòa án nhân dân quận Dư Hàng tháng 12/2020. |
Trong thỏa thuận, Wu cũng yêu cầu Lang và He mỗi người bồi thường 58.200 nhân dân tệ (9.000 USD), bao gồm tiền lương của Wu trong 6 tháng, lương của Lin trong 3 tháng, phí thuê luật sư, phí công chứng, chi phí phát sinh trong quá trình giải quyết vấn đề. Cô không yêu cầu sự đền bù tổn hại về tinh thần hay danh tiếng.
Về phía Lang, anh ta cho rằng mức bồi thường mà Wu yêu cầu chưa thật hợp lý. Lang thừa nhận mình có lỗi, nhưng cho rằng những gì có thể làm được, anh ta đã thực hiện.
Một lần, Lang cùng He hẹn gặp Wu tại quán cà phê và nói xin lỗi. Lúc đầu, Wu có phần xoa dịu, nhưng sau đó tức giận khi nhận ra mục đích thực sự của họ là cố gắng giảm tiền bồi thường.
Cuối cùng, hai bên không thể đạt được thỏa thuận. Wu sau đó tiến đến lựa chọn pháp lý.
Ngày 12/8/2020, Wu lên Weibo nhờ mọi người chụp ảnh màn hình và gửi những bài viết phỉ báng về mình. Cô cũng bắt đầu lên tiếng ở nhóm trò chuyện trong khu phố, khẳng định mình là nạn nhân và kêu gọi hàng xóm chuyển cho mình bất kỳ thông tin liên quan nào.
Một số người gửi cho Wu lời an ủi và xin lỗi. Số khác lại giúp cô thu thập bằng chứng. Sự hỗ trợ dần vực dậy tinh thần Wu.
Nhờ sự tư vấn của luật sư, Wu quyết tâm gửi đơn tố cáo hình sự đối với Lang và He vì tội phỉ báng. Dù việc điều tra và thu thập chứng cứ khó khăn, cô khẳng định: “Miễn là có hy vọng về khả năng tòa án thụ lý vụ án, chúng tôi sẽ chọn khởi tố hình sự”.
Ngày 26/10/2020, Wu đệ đơn kiện lên Tòa án nhân dân quận Dư Hàng, yêu cầu Lang và He chịu trách nhiệm hình sự về tội phỉ báng. Vụ kiện tụng được tiếp nhận vào ngày 14/12/2020.
“Đó là tin tốt nhất trong năm. Việc tòa án thụ lý vụ án cho thấy đây không phải trò đùa”, Wu nói.
Kể từ khi Wu nộp đơn kiện, clip và đoạn chat giả mạo đã lan rộng hơn trên mạng. Ngày 26/12/2020, cảnh sát và công tố viên ra thông báo rằng hành vi của Lang, He không chỉ gây tổn hại đến quyền cá nhân của Wu mà còn khiến công chúng cảm thấy mất an toàn, đồng thời gây tổn hại nghiêm trọng đến trật tự công cộng cả trên mạng lẫn ngoài đời.
Cơ quan chức năng xác định vụ án sẽ được khởi tố như một vụ kiện công khai thay vì cá nhân. Cảnh sát địa phương đã mở cuộc điều tra về tội phỉ báng đối với Lang và He.
 |
| Wu cầm thông báo xác nhận trường hợp của cô đã được thụ lý bên ngoài tòa án ở Hàng Châu, tỉnh Chiết Giang tháng 12/2020. |
Thái độ kiên định bảo vệ quyền lợi của Wu khiến cô trở thành tấm gương cho các nạn nhân của bắt nạt trực tuyến. Trên Weibo, Wu nhận được rất nhiều tin nhắn, bình luận chia sẻ về bi kịch từ người lạ.
Wu cố gắng động viên họ bằng câu chuyện của mình và chia sẻ kinh nghiệm bảo vệ quyền lợi cá nhân.
Wu không có thời gian lập kế hoạch cho tương lai. Trên mạng, mọi người khuyên cô dọn ra khỏi khu phố. Tuy nhiên, Wu không ngần ngại phản pháo: “Họ là những người đã làm sai. Tại sao chúng tôi phải chạy trốn?”.
*Tên các nhân vật đã được thay đổi.
