Đã trả tiền nhưng 8 năm không nhận được nhà

Giống như các dự án bất động sản khác ở Trung Quốc, khu chung cư phức hợp ở Thiên Tân đã rao bán các căn hộ trước khi chúng hoàn thành. 5 khách mua giấu tên chia sẻ với CNBC rằng theo lời hứa, họ sẽ bàn giao nhà vào năm 2019 nhưng đến nay phần lớn vẫn chưa hoàn thành.

Trong số những người mua, có người đã trả trước toàn bộ và có những người trả từng phần. Mối lo hiện tại của họ phản ánh thách thức lớn còn tồn tại trong lĩnh vực bất động sản Trung Quốc.

Cảm thấy bị lừa dối

Sau những nỗ lực ban đầu nhằm lấy lại tiền hoặc thu thập thông tin về việc mua bất động sản của họ, một số người mua cho biết cảnh sát đã tìm đến nhà họ, đôi khi vào lúc nửa đêm.

"Tôi cảm thấy như đã bị lừa dối suốt thời gian qua", một khách mua nói với CNBC qua điện thoại. "Yêu cầu duy nhất của tôi là có thể trả lại căn nhà và lấy lại tiền của mình. Ngay cả khi tôi mua được căn nhà đó, mọi thứ cũng thật tồi tệ".

Một số người mua khác cho biết họ mua căn hộ để làm nơi dưỡng già cho bố mẹ hoặc để con cái có thể đi học gần. Trong 8 năm chờ đợi để được chuyển vào ở, một người kể bố mẹ mình đã qua đời khi chờ vào nhà mới, một người khác cho biết con họ đã lớn và chọn trường khác để học.

Một dự án đang trong quá trình xây dựng ở Trung Quốc vào năm 2022. Ảnh: cnsphoto.

Dan Wang, nhà kinh tế trưởng tại Ngân hàng Hang Seng (Trung Quốc), nói với CNBC: "Tôi nghĩ đó chỉ là một sự phản ánh khác về mức độ khó khăn của các nhà phát triển bất động sản. Những gì xảy ra ở Thiên Tân không phải là đơn lẻ. Tôi nghĩ rằng sẽ có nhiều trường hợp như vậy xảy ra trong thời gian tới".

Các doanh nghiệp bất động sản ở Trung Quốc phải gánh mức nợ cao khi mở rộng nhanh chóng trong thời kỳ thị trường bất động sản bùng nổ trong những thập kỷ qua. Tốc độ phát triển dựa vào nợ đã vượt xa nhu cầu.

Việc tập đoàn bất động sản lớn nhất đất nước Evergrande vỡ nợ vào cuối năm 2021 là một điển hình.

Vào thời điểm đó, công ty này là nhà phát triển mắc nợ nhiều nhất thế giới và trước mắt có các dự án trị giá 1,26 nghìn tỷ nhân dân tệ (174 tỷ USD) đang được xây dựng vào năm 2020 - nhiều hơn khoảng 70% so với số tiền công ty có thể bán trong năm đó, và nhiều hơn những gì nó thực sự đã hoàn thành.

Nomura ước tính vào cuối năm ngoái rằng có khoảng 20 triệu căn nhà chưa được khởi công và chưa được xây dựng xong ở Trung Quốc.

Sợ trả bao nhiêu tiền cũng không thể nhận nhà

Cuối tháng trước, Zhuoda Yidu - doanh nghiệp phát triển bất động sản - đã yêu cầu người mua nhà phê duyệt phương án giải quyết tranh chấp. Tài liệu cho biết các căn hộ có thể được hoàn thành vào năm 2025 hoặc 2026 nếu người mua đồng ý trong vài tuần tới sẽ trả nốt mọi số dư chưa thanh toán cho việc mua bất động sản của họ, cùng với các chi phí khác do chủ đầu tư xác định.

Đề xuất không đưa ra giải pháp thay thế và cho biết tài sản phải được định giá theo giá sụt giảm trước khi thị trường - hoặc gấp đôi hoặc cao hơn mức hiện tại, theo so sánh với giá môi giới niêm yết. Đó là chưa kể 8 năm hao mòn và có thể gây gián đoạn đối với kế hoạch cuộc sống của các gia đình.

Sự khó khăn trong lĩnh vực bất động sản ở Trung Quốc khiến nhiều dự án bị đình trệ suốt thời gian qua. Ảnh: Bloomberg.

"Tiền trả trước là của bố tôi. Tôi không thể nói với ông ấy rằng nó vẫn chưa hoàn thiện. Trong thời gian dịch bệnh, tôi đã nói với ông rằng có sự chậm trễ. Bây giờ Covid-19 đã biến mất và không có lời bào chữa nào cả", một khách hàng nói về căn hộ đã đặt mua vào năm 2016.

Ngoài việc trả đầy đủ tiền mua căn hộ đó, người này vẫn phải trả khoản thế chấp hàng tháng khoảng 2.800 nhân dân tệ cho căn hộ thứ hai trong cùng khu phức hợp, vốn dành cho một người họ hàng.

Một nguồn tin cho biết tình hình hiện tại đã làm dấy lên cảm giác dù có bỏ ra bao nhiêu tiền thì người mua cũng sẽ không bao giờ nhận được nhà. Cá nhân này lưu ý rằng trong một cuộc trò chuyện nhóm với khoảng 500 người mua trên mạng xã hội, khoảng 90% đã từ chối đề xuất của chủ đầu tư.

Zhuoda Yidu không đưa ra bình luận, mặc dù CNBC đã nhiều lần cố gắng gọi điện và gửi email cho công ty và các đại diện của công ty.

Wang cho biết đây là lần đầu tiên cô nghe nói người mua nhà phải trả nhiều tiền hơn để có được căn hộ đã hoàn thiện.

Cô cho biết trước đại dịch Covid-19, thỉnh thoảng xảy ra trường hợp bàn giao chậm trễ, đặc biệt là ở các thành phố như Thiên Tân, nơi phát triển bất động sản tăng vọt vào năm 2014 và 2015. Thời điểm đó, chính quyền địa phương và các nhà phát triển thường sẽ nhanh chóng tìm ra giải pháp vì nó liên quan đến số tiền rất lớn đối với một gia đình bình thường.

Tiền của cả gia đình bị chôn vào căn hộ

Sức nóng của bất động sản ở Thiên Tân và các khu vực khác xung quanh Bắc Kinh đã tăng lên trước đại dịch, khi những người làm việc tại thủ đô của Trung Quốc tìm kiếm các lựa chọn nhà ở giá cả phải chăng hơn vào thời điểm giá cả gần đạt đỉnh.

Ngoài cuộc khủng hoảng bất động sản gần đây ở Trung Quốc, tình thế tiến thoái lưỡng nan của người mua nhà còn liên quan đến hệ thống đăng ký hộ khẩu - quy định nơi con cái có thể theo học trường công, cùng nhiều lợi ích khác. Các thành phố như Thiên Tân cũng đã sử dụng chính sách hộ khẩu để thu hút cư dân mới.

Khách mua rơi vào cảnh tiến thoái lưỡng nan trong cuộc khủng hoảng bất động sản. Ảnh: Bloomberg.

Nhưng Wang lưu ý rằng tình trạng bàn giao nhà bị chậm trễ sau đại dịch đang gia tăng, do các nhà doanh nghiệp phải vật lộn để tiếp tục hoạt động, dẫn đến "sự cố hệ thống".

Lãnh đạo cao nhất của Trung Quốc cho biết tại cuộc họp vào cuối tháng 4 rằng họ sẽ tiếp tục làm việc để đảm bảo việc giao nhà và bảo vệ lợi ích của người mua.

Bộ Nhà ở và Phát triển Đô thị - Nông thôn Trung Quốc và đơn vị địa phương ở quận Wuqing của Thiên Tân không đưa ra bình luận nào khi được CNBC liên hệ về câu chuyện này.

Trước dấu hiệu có vấn đề với dự án ngay từ đầu, tờ Thiên Tân Nhật báo đã đưa tin vào tháng 3/2017 rằng dự án Xiyu Garden tương tự do Zhuoda Yidu Investment xây dựng ở quận Wuqing của Thiên Tân đã vi phạm các quy tắc giao dịch bất động sản của thành phố bằng cách thu tiền người mua mà không có giấy phép bán nhà ở thương mại.

Bài báo khi đó cho biết chính quyền địa phương đã áp dụng hình phạt và yêu cầu chấn chỉnh. Hồ sơ được truy cập qua cơ sở dữ liệu kinh doanh Qichacha cho thấy Zhuoda Yidu không nhận được giấy phép bán nhà ở thương mại cho đến tháng 8/2018, mặc dù họ đã nhận được giấy phép xây dựng cho một phần dự án vào đầu năm 2016.

Một người mua nhà xác nhận với CNBC rằng sau sự cố được mô tả trong bài báo của Thiên Tân Nhật Báo, người mua đã có thể nhận được chứng nhận mua nhà.

Những người mua căn hộ ở Thiên Tân được phỏng vấn nói rằng họ biết về một nỗ lực không thành công nhằm đưa dự án vào danh sách những ngôi nhà chưa hoàn thiện của chính quyền trung ương (thường sẽ đảm bảo tài chính cho đến khi hoàn thành), mặc dù không rõ liệu đó có phải là do chính sách của dự án hay không.

Một số người coi đề xuất giải quyết tranh chấp mới nhất là một phản ứng trước những thay đổi chính sách của trung ương, vì đó là con đường hướng tới việc hoàn thiện xây dựng thay vì để dự án bị treo.

Những rắc rối của lĩnh vực bất động sản cũng đè nặng lên tài chính của chính quyền địa phương, nơi từng tạo ra doanh thu đáng kể từ việc bán đất cho các nhà phát triển.

Trong số các thành phố có thu nhập cao của Trung Quốc, Thiên Tân là một trong những đô thị có mức nợ cao nhất so với GDP, theo S&P Global Ratings.

Đối với nhiều hộ gia đình, bất động sản chiếm phần lớn tài sản của họ, thường là của cải do ông bà và họ hàng cùng nhau góp tiền tiết kiệm.

Một người mua nhà đã chi 190.000 nhân dân tệ vào việc mua căn hộ hai phòng ngủ rộng 90 m2 trị giá 700.000 nhân dân tệ trong khu chung cư chưa hoàn thiện ở Thiên Tân.

Đó là số tiền tiết kiệm trong vài năm. Thu nhập bình quân đầu người vào năm 2023 của cư dân thành phố Bắc Kinh là 88.650 nhân dân tệ và ở Thiên Tân là 51.271 nhân dân tệ, do chi phí sinh hoạt thấp hơn.