Nỗi ám ảnh của thế hệ đàn anh
Mặc dù không mạnh mẽ như làn sóng Kpop thời điểm này nhưng nhạc Việt 10 năm trước cũng chịu tác động sâu sắc của các trào lưu đến từ Trung Quốc, Thái Lan, Nhật Bản…
Năm 2005, Cục Nghệ thuật Biểu diễn từng công bố danh sách 70 ca khúc bị nghi là "đạo nhạc", chủ yếu có nguồn gốc nước ngoài. Trong đó, có thể kể đến nhiều tên tuổi hot nhất khi đó như Phương Uyên, Quốc Bảo, Quang Huy, Lê Quang... Theo đó, ca khúc Tình xót xa thôi của Lê Quang bị nghi copy giai điệu ca khúc Well, Well, Ngồi hát ca bềnh bồng của Quốc Bảo copy giai điệu ca khúc The Clock Ticks On, Búp bê biết yêu của Phương Uyên copy giai điệu của bài Get The Party Started... Vĩnh Tâm có hai ca khúc Tình yêu tìm thấy (giống Seven Days của Craig David) và Hãy cho em ngày mai (giống Let me be the one của SwiT). Danh sách còn có Quang Huy với bài Em thích anh (giống Em yêu anh của Jewelry), Hàn Vy với Tình em ngọn nến (giống Sự thật của tình yêu của Trịnh Tú Văn)...
 |
| Ôi tình yêu của Thanh Thảo được "sáng tác" dựa trên nhạc Thái. |
Cũng 10 năm trước, Vpop được một phen rúng động khi Bảo Chấn - một trong những nhạc sĩ được đánh giá cao với nhiều cống hiến có giá trị bị Hội nhạc sĩ Việt Nam cảnh cáo vì ca khúc Tình thôi xót xa của anh giống bài hát Frontier (Keiko Matsu) đến 90%. Trước đó, Tình thôi xót xa là một trong những bản hit thịnh hành, luôn giữ vị trí top ten Làn sóng xanh và đưa tên tuổi Lam Trường lên hàng sao.
Sự việc của nhạc sĩ Bảo Chấn cùng hiện thực của nền âm nhạc khi đó đã từng khiến nhiều người tỏ ra nghi ngờ về những gì được coi là “thời kỳ huy hoàng của nền tân nhạc”. Riêng với Bảo Chấn, đây là một cú sốc lớn khiến anh phải nhập viện và gần như ngừng lại toàn bộ các hoạt động âm nhạc trong suốt 10 năm. Sau này, khi nhìn lại biến cố, Bảo Chấn coi đó là một thất bại mà anh “như cục bông gòn nuốt nó vào trong”.
 |
| Nhạc sĩ Bảo Chấn. |
Nhạc sĩ Võ Thiện Thanh cũng từng dính phải nghi án đạo nhạc với ca khúc Ước gì (giống bài Night Prayer của Jim Brickman). Khác với Bảo Chấn,Võ Thiện Thanh không đưa ra lời xin lỗi nào nhưng chia sẻ rằng những sáng tác đầu tay của anh có bị ảnh hưởng của các nhạc sĩ khác. “Dần dần tôi nhận ra rằng con đường tới tâm hồn của người nghe không thể đi trên con đường mà người khác đã làm” - tác giả Bóng mây qua thềm tâm sự. Sai đâu sửa đấy, sau sự việc không hay đó, Võ Thiện Thanh vẫn tiếp tục hoạt động một cách tích cực và có những cống hiến mang tính đột phát cho nhạc Việt.
Làn sóng đạo nhạc trở lại và mạnh mẽ hơn
Vpop ở thời điểm hiện tại có nhiều tín hiệu giống thời hoàng kim 10 năm trước với sự phát triển nở rộ cả về số lượng và chất lượng. Một thế hệ ca sĩ, nhạc sĩ trẻ 9X ra đời đem đến nhiều sản phẩm âm nhạc tươi mới và có sự khác biệt rõ nét. Tuy nhiên, hiện tượng đạo nhạc cũng tái phát với nhiều điểm đáng quan ngại hơn. Nếu các nhạc sĩ đi trước coi đạo nhạc là một sự xấu hổ, là thất bại lớn nhất trong nghề nghiệp thì một bộ phận người trẻ lại coi đó là chuyện học hỏi hiển nhiên, không có gì đáng trách.
Một trong những nghệ sĩ trẻ nổi tiếng về việc đạo nhạc khiến cả truyền thông trong nước và quốc tế phải chú ý là Bảo Thy. Cô có tới gần 10 ca khúc đạo nhạc, chưa kể nhiều MV cũng lấy ý tưởng của nước ngoài. Chàng trai trẻ Phạm Hồng Phước mới đây phải tạm ngừng họat động âm nhạc vì hầu hết các ca khúc của anh bị công chúng phanh phui là đạo nhạc hoặc lấy ý tưởng từ những tác phẩm khác. Nhiều tên tuổi đang hot như M-TP, Nguyễn Hoàng Tôn, Mr.T,… cũng ít nhất một lần bị lên án vì cách làm nhạc thiếu chuyên nghiệp này.
 |
| Bảo Thy là ca sĩ có số ca khúc nhạc đạo nhiều nhất nhì Vpop. Thậm chí, có hẳn một bài hát kêu gọi cô ngừng đạo nhạc được chia sẻ trên mạng. |
Các nhạc sĩ trẻ ngày nay thường đạo nhạc chủ yếu trên 2 bình diện: đạo ý nhạc như trường hợp Xuân Swing, Khi chúng ta già của Phạm Hồng Phước hoặc mẫu tương tự (lấy một phần bản thu âm của ca khúc này dùng lại trong một ca khúc khác) như trường hợp bài Mưa của Minh Vương (giống bài Aitai của Dong Wook), Butterfly của Mr.T (giống Flowers của JunHyun), Dành cho em của Hoàng Tôn (giống bài Only one love của The One), hoặc trong các ca khúc của M-TP như Em của ngày hôm qua (giống Every night - EXID), Cơn mưa ngang qua (giống Mareul Deutjianha - Namolla Family, Nắng ấm xa dần (giống Monologue-As One ft. Young Sky),…
 |
| M-TP cho rằng việc anh sáng tác trên beat nhạc các ca khúc Hàn Quốc là hết sức bình thường. |
Khác với các đàn anh, lứa nhạc sĩ trẻ ngày nay khi bị lên tiếng hoặc đặt vào vòng nghi án đạo nhạc thường im lặng, lảng tránh. Thậm chí M-TP còn coi chuyện sáng tác trên nền nhạc nước ngoài là một cách tham khảo rất bình thường.
Nhạc sĩ Trần Tiến từng chia sẻ, không ai có thể khẳng định trong cả cuộc đời sáng tác của mình không bài nào có một vài nốt giống ca khúc của người khác. Thang âm giới hạn trong một số lượng nốt nhạc nhất định. Bên cạnh đó, khi sáng tác người ta thường dựa trên một số hình thức và thể loại đã được tiêu chuẩn hóa. Vì vậy hiện tượng đạo nhạc vô thức vẫn có thể xảy ra. Ranh giới giữa đạo nhạc “tình cờ” và đạo nhạc “có chủ đích” có khi rất mơ hồ. Vậy nên, nếu những người làm nhạc lúc nào cũng chủ đích muốn “dựa hơi” vào thành quả của người khác mà lười sáng tạo thì khó có thể tạo được sự đột phát cho mình.
 |
| "Không ai có thể khẳng định trong cả cuộc đời sáng tác của mình không bài nào có một vài nốt giống ca khúc của người khác" - Nhạc sĩ Trần Tiến |
Công việc nào cũng không tránh khỏi sai lầm, nhất là khi các nhạc sĩ luôn muốn bứt phá để theo kịp các đồng nghiệp khác trên thế giới. George Moore - nhà văn nổi tiếng người Ireland từng viết: “Lấy cái gì của người khác mà làm nó tệ hơn thì gọi là đánh cắp, đạo ý tưởng”. Bởi thế, mọi sự học hỏi đều cần phải có chọn lọc và được phát triển thành những sản phẩm tốt hơn, khác biệt hơn. Đó mới là điểm tựa của một nền âm nhạc bền vững với những người làm nhạc có tự trọng, có ý thức.
