Đậu mùa khỉ khơi dậy 'ác mộng HIV' với người đồng tính, song tính

Từ 16h đến 19h, quán bar dành cho người đồng tính 4West Lounge ở Harlem (New York, Mỹ) luôn đông khách đến uống rượu rum và xem chương trình RuPaul's Drag Race sau giờ làm, theo The New York Times.

Tuy nhiên, thay vì trò chuyện vui vẻ như mọi khi, gần đây, những vị khách nói về dịch đậu mùa khỉ và nỗ lực tìm kiếm vaccine phòng bệnh trong bối cảnh cầu đang vượt quá cung. Tất cả đều hoang mang về cách dịch bệnh lây lan và làm thế nào để giữ an toàn cho bản thân.

James Ogden (31 tuổi), người đã đặt lịch online và đang chờ đến lượt tiêm vaccine, cho biết: "Cảm giác giống như chỉ người phù hợp, khỏe mạnh nhất mới sống sót. Sau nhiều đợt dịch và hiện tại là bệnh đậu mùa khỉ, tất cả những vấn đề đều là về vaccine".

Kelvin Ehigie (32 tuổi), nhân viên pha chế, đồng ý với Ogden. Khi được hỏi về tương lai, anh nói: "Tôi cảm thấy không chắc chắn".

Kelvin Ehigie (bên phải), bartender tại 4West ở Harlem, lo lắng về sự bùng phát bệnh đậu mùa khỉ và sự kỳ thị mà người đồng tính phải đối mặt. Ảnh: Sara Naomi Lewkowicz/The New York Times.

Mùa hè này, những người đồng tính nam và song tính ở New York đã nghe quá nhiều câu chuyện tương tự khi các ca nhiễm đậu mùa khỉ tăng mạnh trong nhóm đàn ông quan hệ tình dục đồng giới.

Mọi người lo ngại dịch bệnh sẽ tiếp tục lan nhanh khi virus chủ yếu lây qua tiếp xúc cơ thể, sợ hãi về tình trạng cô lập và kỳ thị dẫn đến việc giấu bệnh. Số khác e ngại cuộc khủng hoảng và chống đối vaccine như trong đại dịch Covid-19.

Nhiều người cũng tức giận trước sự chậm trễ và thất bại của một số nước trong việc cảnh báo, ngăn chặn dịch bệnh và trì hoãn việc tiêm vaccine.

Tuy nhiên, với cộng đồng LGBT, còn có một nỗi sợ khác: Bệnh đậu mùa khỉ sẽ bị biến thành "vũ khí" chống lại những người song tính và đồng tính nam.

Sai lầm trong quá khứ

Hôm 23/7, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tuyên bố tình trạng khẩn cấp toàn cầu với bệnh đậu mùa khỉ. Từ ngày 1/1 đến 23/7, WHO ghi nhận hơn 16.000 trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ, trong đó, 5 trường hợp tử vong tại 75 quốc gia ở tất cả 6 khu vực của WHO.

Tính đến ngày 28/7, Mỹ ghi nhận hơn 3.000 ca nhiễm, trong đó 1.148 trường hợp ở New York. Các chuyên gia cho rằng con số thực tế còn có thể lớn hơn nhiều.

Ehigie đã nhận mũi vaccine đầu tiên sau khi được bác sĩ giới thiệu, nhưng lo lắng mình sẽ không được tiêm mũi thứ hai. Anh nói rằng mọi người đều hiểu HIV lây lan như thế nào. Còn bệnh đậu mùa khỉ vẫn còn là bí ẩn đối với anh và nhiều người khác.

"Đặc biệt là ở New York, mọi người luôn tiếp xúc gần với những người khác. Thật đáng sợ!".

Gần như tất cả ca nhiễm bên ngoài châu Phi đều xuất hiện ở nhóm nam có quan hệ tình dục đồng giới. Ở New York, 98,6% bệnh nhân là người đồng tính, song tính, theo dữ liệu của thành phố.

Căn bệnh này hiếm khi gây chết người và hiện chưa có trường hợp tử vong nào được báo cáo bên ngoài châu Phi.

Tuy nhiên, những số liệu thống kê gần đây đã khiến mọi người thường xuyên so sánh dịch đậu mùa khỉ với giai đoạn đầu của đại dịch HIV/AIDS.

Nhiều người đồng tính nam và song tính ở New York đã đăng ký tiêm phòng bệnh đậu mùa khỉ. Ảnh: Mary Altaffer/Associated Press.

Sự kỳ thị liên quan đến HIV/AIDS vào năm 1980-1990 vẫn còn in sâu trong tâm trí của nhiều người đồng tính Mỹ.

Thư ký báo chí Nhà Trắng từng nói đùa về căn bệnh thế kỷ AIDS trong một cuộc họp báo năm 1982. Cựu Tổng thống Mỹ Ronald Reagan đã không nói gì về căn bệnh cho đến năm 1987, vào thời điểm đó, khoảng 23.000 người Mỹ đã chết vì AIDS.

Với dịch đậu mùa khỉ, các quan chức thuộc Sở Y tế thành phố New York đang tranh luận có nên khuyến cáo những người đàn ông quan hệ tình dục đồng giới giảm bớt số lượng bạn tình, hoặc thậm chí kiêng cữ việc quan hệ trong giai đoạn này.

Tổng giám đốc của WHO cũng đưa ra đề nghị tương tự trong tuần này, bao gồm cả việc nam giới nên cân nhắc nếu "quan hệ tình dục với bạn tình mới".

Một nữ phát ngôn viên của Sở Y tế thành phố New York cho rằng những khuyến nghị hạn chế quan hệ tình dục đối với nhóm nam đồng tính và song tính có thể khiến quá khứ sai lầm lặp lại.

Tại Manhattan, nhiều cuộc biểu tình đã diễn ra để kêu gọi chính phủ Mỹ có những hành động thiết thực hơn trong đối phó với dịch đậu mùa khỉ.

Jon Catlin (29 tuổi) biết một số người bị bệnh đậu mùa khỉ ở New York và nhiều người khác ở Berlin.

"Nhưng vì nó đang xảy ra với cộng đồng LGBT, chính phủ chậm chạp trong ứng phó và chỉ triển khai tiêm vaccine khi số ca bệnh tăng theo cấp số nhân. Ban đầu AIDS cũng không được coi là một cuộc khủng hoảng. Những năm 1980, người ta vẫn nghĩ rằng AIDS đang giết những người đáng chết".

"Vật tế thần"

Tuy nhiên, khác với nhóm biểu tình muốn chống lại những gì họ mô tả là sự thờ ơ của hệ thống, nhiều người cũng lo ngại khi chú ý gia tăng, sự thù địch, kỳ thị cũng lan rộng.

Phát biểu tại cuộc biểu tình ở Manhattan, Mordechai Levovitz, Giám đốc của tổ chức Jewish Queer Youth, cảnh báo đám đông khoảng 100 người thuộc cộng đồng LGBTQ+ có thể trở thành "vật tế thần" trong trường hợp bệnh đậu mùa khỉ lây lan nhanh hơn.

"Các bạn biết điều gì sẽ xảy ra", Levovitz hét vào micro. "Vài tháng nữa, trên trang bìa của mọi tạp chí sẽ là những đứa trẻ bị bệnh đậu mùa khỉ, chúng sẽ là những người tiếp theo bị ảnh hưởng, sau chúng ta".

Nhóm biểu tình chỉ trích phản ứng chậm chạp của chính quyền đối với bệnh đậu mùa khỉ. Ảnh: Andrew Seng/The New York Times.

Ngược lại, Chavis Aaron (33 tuổi), quản lý quán bar 4West Lounge, không thích các hoạt động biểu tình như vậy vì nó khiến anh và những người đồng tính, song tính khác trở thành trung tâm chú ý.

Anh biết hai người đồng tính đang mắc bệnh và hiểu rằng ai là người dễ bị ảnh hưởng nhất khi đọc các số liệu. Tuy nhiên, chủ quán bar vẫn nghĩ rằng "đây là vấn đề của mọi người".

"Tình hình vẫn còn chưa sáng tỏ. Chúng ta đang nhận thông tin từ nhiều nguồn và mỗi người nói một ý".

Hiện một số người đang đang tìm cách tự bảo vệ mình trước căn bệnh, nhưng nhiều phương pháp họ áp dụng có thể gây nguy hiểm và phản khoa học.

Ehigie, nhân viên pha chế, cho biết: "Hầu hết bạn bè của tôi đều không quan hệ tình dục hoặc rất cẩn trọng. Một số phản đối tiêm vaccine vì sợ tác dụng phụ".

Những người khác, theo Ehigie, đã liều lĩnh hơn: Chờ đợi một vài ngày sau khi quan hệ tình dục để xem cơ thể có phát ban hay không, trước khi quan hệ lần tiếp theo.

Ehigie nói rằng sự lo sợ, kỳ thị đang khiến nhóm này tự tìm kiếm và tiếp cận thông tin sai lệch trên Internet.